آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
کاکوتی گیاهی کوهی از تیرهی نعناعیان و با آویشن هم خانواده است. به این گیاه آویشن برگ باریک نیز می گویند. عطر آن بسیار نزدیک به آویشن و کمی هم شبیه به پونه است.
نام های دیگر آن: كاكوتو، کاکتو، پونهی کوهی، اشتویا، اشترپای، کهلیک اوتی، علف کبک، پلنگ مشک، پلنگ مشت
نام فارسی : کاکوتی
تیره : نعناعیان Lamiaceae
نام علمی :Ziziphora tenuior L
مشخصات گیاه
(این تیره که به آن لب گشادگان نیز می گویند، یکی از تیره های گیاهی است که در حدود ۲۱۰ سرده و ۳۵۰۰ گونه دارد.)
این گیاه چند ساله، بوته های آن پرپشت (رساله)، پایا، اغلب به صورت بوته های انبوه و به رنگ سبز یا سبز مایل به خاکستری که ارتفاع آن بین ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر است.
این گیاه دارای ساقه های متعدد اما تکی است که معمولا از ناحیه قاعده گیاه منشعب شده است. بعضی کوتاه و بعضی بلند است. ساقه های این گیاه در قاعده سخت و کم و بیش چوبی، پوشیده از برگ، ساده به صورت ساقه های گلدار ایستاده یا خیزان، گاهی خزنده و در انتها گل آذین است.
ساقه و انشعابات این گیاه نسبت به طور متراکم پوشیده از کرکهای کوتاه و واژگون است.
برگ های کاکوتی معطر است. سرنیزهای و یا خطی متمایل به سرنیزه ای که در قاعده باریک میشود و اکثرا دارای دمبرگی کوتاه و در بخشهای بالا دارای موهای لطیف است.
برگ کاکوتی کوهی پوشیده از کرکهای مختلف است. برگهای ناحیه گل دار ساقه، مانند دیگر برگها، اما کوچکتر و وسیع تر است.
گل این گیاه به رنگ سفید یا صورتی یا ارغوانی، بدون دمگل، مجتمع، گل آذین، کپه ای و متراکم است که در انتهای آن کروی، یا تخم مرغی، پهن و دراز است.
در آذربایجان به آن کهلیک اتی به معنای علف کبک گفته میشود. در زبان مردم رودبار استان گیلان به آن «پلنگ مشت» می گویند.
قسمت های مورد استفاده:
قسمت هوایی گیاه شامل برگ و گل.
ترکیبات شیمیایی:
اسانس گیاه که دارای پولگون، متون، ایزومنتون، منتول و..، تانن و فالونوییدها.
نحوه کاشت و تکثیر کاکوتی
این گیاه از طریق بذر به صورت مستقیم در زمین اصلی یا تهیه نشا و انتقال آن در زمان مناسب به بستر اصلی، تکثیر می شود.
زمان کاشت اواخر تابستان تا اوایل پاییز است.
طرز استفاده و مقدار مصرف:
این گیاه در نواحی کوهستانی ایران (به خصوص کردستان) به عنوان ادویه در غذاها کاربرد وسیعی دارد و در تهیه غذاهای ایتالیایی جایگزین بهتری نسبت به آویشن است.
از برگ های خشک شده و خردشده کاکوتی به عنوان طعم دهنده در دوغ استفاده می شود.
چوپان ها و کوهنوردان، کاکوتی تازه را جمع آوری و با آن چای درست می کنند. که نوشیدنی گوارایی است. در آذربایجان در فصل بهار مردم محلی این گیاه را جمع آوری و به چای اضافه می کنند.
استفاده از خشک شدهی این گیاه هم به صورت کامل یا پودر شده در این منطقه مرسوم است. در کشورهای اروپایی مانند آلمان این گیاه به صورت زنده در فروشگاهها و نیز در گلدان های کوچک به فروش می رسد.
سه نوبت در روز، در هر نوبت ۱ قاشق چای خوری (۲ تا ۳ گرم) از پودر گیاه را در ۱ فنجان آب جوش بریزید، پس از مدت ۱۰ دقیقه آن را صاف و بعد از غذا میل کنید.
خواص درمانی و طبیعت کاکوتی
طبیعت گیاه کاکوتی گرم و خشک است.
اثرات گیاه کاکوتی و آویشن بسیار شبیه یکدیگر است، با این تفاوت که آویشن بیشتر در بیماری های تنفسی استفاده می شود اما کاکوتی اغلب در درمان اختلالات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه کار برد دارد.
خواص دارویی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از: قاعده آور، خلط آور، صفرابر، بادشکن، تقویت بدن و نیروی جنسی، ضدعفونی کننده، ضد سرماخوردگی، تقویت کنندهی معده، مقوی قلب، تب مالت، جذب غذا و بیماری تیفوئید.
صفرابر است اگر صبح و عصر به جای چای میل شود.
باد شکن، خلط آور و قاعده آور است.
کسانی که بدن ضعیف دارند از حمام کاکوتی استفاده کنند.
تقویت کننده نیروی جنسی آقایان است.
گیاه کاکوتی ضد باکتری، خلط آور، ضد سرماخوردگی و ضد عفونی کننده روده است.
تقویت کننده معده است اگر یک ساعت بعد غذا دم کردهی آن میل شود.
جوشانده آن تقویت کنندهی قلب است.
از کاکوتی به صورت جوشانده یا دم کرده برای درمان تب مالت استفاده میشود.
کاکوتی باعث جذب غذا می شود و تاثیر منفی بر روی آهن غذا ندارد. و در پاکستان از گیاه کاکتوتی برای درمان بیماری تیفوئید استفاده می شود.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:
در دوران بارداری. بر آهن بدن تاثیر منفی دارد.
مصرف گیاه کاکوتی نباید به صورت زیاد و مداوم باشد. بهتر است پس از هر ۶ روز مصرف مداوم، یک روز و پس از هر ۳ هفته مصرف، یک هفته از مصرف آن خودداری شود.
