آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۰ 
نام علمی Betula alba کلیات گیاه شناسی
درختان بسیاری در طبیعت یافت می شوند که خواص دارویی دارند . یکی از این درخت ها ، درخت توس یا غان است . این درخت نام ها دیگری چون سندر، توس کوهی ، قان ، غوش و … دارد .
غان درختی بسیار زیبا است که ارتفاع آن تا ۳۰ متر می رسد. عمر آن دراز و حدود ۱۰۰ سال است. این درخت بومی در قسمتهای بالای نیم کره شمالی (اروپا، آمریکای شمالی) وجود دارد. در ایران این درخت به صورت خودرو در جنگلهای چالوس می روید. برگ های درخت توس به شکل لوزی، نوک تیز و دندانه دار است. میوه آن به صورت شاتوت دراز میباشد که نر آن در پاییز و ماده آن در بهار ظاهر میشود. پوست تنه این درخت سفید رنگ بوده که در سن بیست سالگی به صورت نوارهایی شبیه کاغذ از آن جدا می شود. برگ و پوست تنه و شیره این درخت مصرف طبی دارد.
نام های دیگر درخت توس : تیس – سندر – غان – قان – غوش – غوشه – شجرة التامولBouleau – Bouleau blanc – Boic ā balain – Silver birch – Ardre de la sagesse – White birch – Common birch. .
مشخصات درخت توس
درختی است از خانواده ی Betulaceae ، از نظر ارتفاع متوسط و به ندرت قطر تنه ی آن از شصت سانتیمتر و بلندی آن از بیست و پنج متر تجاوز می نماید، معمولا یک صد تا یک صد و بیست سال عمر می کند. پوست تنه ی آن سفید درخشان و براق است که با ورقه های نازکی پوشیده شده شاخه های جوان آن ناهموار و زگیل دار و نازک و آویزان است.
برگ های آن ساده و متناوب و گل های آن به صورت نر و ماده جداگانه به صورت شاتون می باشد، گل ها معمولا در اوایل بهار ظاهر می شوند. میوه ی آن پس از چند ماه می رسد و دانه های آن بین ماه های تیر تا آبانماه همراه فلسهایی که از شاتون کنده می شود به اطراف پراکنده می شود.
این درخت بومی عرض های بالای نیمکره ی شمالی است و تا ارمنستان و قفقاز و ایران پیش می رود، در جنگل های اروپا به خصوص در جنگل های فرانسه نیز انتشار دارد، در ایران بیشه هایی از توس در ارتفاعات طالقان و دره ی غربی شهر ستانک که به جاده ی چالوس و کرج منتهی می شود و در ارتفاعات ۲۷۰۰ متری از سطح دریا در دره ی تالار و حد بالای جنگل بین زیراب و شهمیرزاد می روید.
ترکیبات شیمیایی
پوست و برگ درخت توس دارای یک ماده شیمیایی به نام بتولين به مقدار حدود۱۴٪ میباشد. و خواص دارویی برگ و پوست درخت توس از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است.
مشکلات کلیوی و روماتیسمی: ترکیب غیرمعمول اثرات درمانی توس، آنرا به داروی ارزشمندی برای شرایط بروز نشانه های اختلالات کلیوی–کاهش حجم ادرار، احتباس مایعات و ورم- که در کنار علایم روماتیسمی مانند سفتی و درد عضلات، درد مفاصل و گرفتگی عضلات پا دیده می شود، تبدیل کرده است.
روغن سیاه توس که از تقطیر پوست آن بدست می آید، یک داروی سنتی خوب برای بیماری های مزمن پوست به شمار می آید.
- خواص آب یا شیره درخت توس به عنوان کمپرس برای از بین بردن لکه های پوستی و بیماریهای پوستی استفاده می شود.
- ناراحتیهای مثانه و ورم آن را از بین میبرد.
- بهترین داروی نقرس است.
- خواص برگ و پوست درخت توس تصفیه کننده خون است.
- تب بر است.
- عرق آور می باشد.
- داروی مفیدی برای گریپ و سرماخوردگی است.
- دستگاه هاضمه را تقویت می کند و برای هضم غذا مفید می باشد.
- سرگیجه و سردرد را برطرف می کند.
- جوشانده آن را میتوان برای شست و شوی زخمها بکار برد.
- اگزما را برطرف می کند، برای این کار جوشانده پوست و یا برگ درخت توس را روی زخمها بمالید.
- دردهای روماتیسم و نقرس را رفع می کند.
- کسانی که پایشان عرق می کند باید هر روز پاها را در جوشانده برگ و پوست درخت توس قرار دهند.
نحوه مصرف شیره یا آب درخت نوغان :
مصرف درمانی زیادی دارد و طبق نظر اطبای قدیم برای اکثر امراض مفیداست.
جوشانده برگ درخت توس:
مقدار ۲۰۰گرم برگ و جوانه درخت را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید آرام بجوشد تا حجم آن به نصف تقلیل یابد. مقدار مصرف این جوشانده یک فنجان، نیم ساعت قبل از هر غذا است.
دم کرده:
مقدار ۵۰ گرم برگ و جوانه درخت را در یک لیتر آب جوش ریخته و به مدت نیم ساعت دم کنید. مقدار مصرف این دم کرده هم مانند جوشانده سه فنجان در روز است.
برگ درخت توس
ترکیب شیمیایی: اسانس روغنی فرار – ماده ی رزینی بتولین – ساپونین.
خواص درمانی: آن را با گل بنفشه و گل زیرفون از هرکدام ۱۵ گرم در نیم لیتر آب جوش دم کرده شب موقع خواب صاف کرده و بنوشید. گریپ و سرماخوردگی را درمان می کند.
شیره ی درخت توس
نام دیگر: آب توس.
طرز تهیه شیره ی درخت توس
در بهار سوراخ کوچکی در قسمت بالای تنه ی درخت توس(برابر سینه ی انسان)ایجاد می کنند و ساقه ی باریک نی مانند ساقه ی غلات را در آن قرار می دهند، شیره ی گیاه را از طریق این سوراخ در ظرفی که آنجا گذارده اند هدایت می کنند.
خواص درمانی شیره ی درخت توس
- آن را بخورید. برای کنترل رماتیسم و نقرس و رفع التهاب مثانه مفید است، برای درمان بیماری افزایش درصد اوره در خون استفاده می شود، سردرد و سرگیجه را رفع می کند.
- در استعمال خارجی، برای درمان بیماری های پوستی نظیر لکه های قرمز خارش دار پوست استفاده می شود.
پوست درخت توس
ترکیب شیمیایی: گلوکوز – اسانس روغنی فرار – یک هتروزید به نام بتولوزید – حدود ۱۲ درصد ماده ی رزینی بتولین – حدود ۱۲ درصد تانن.
خواص درمانی پوست درخت توس
- سی گرم از آن را در هزار گرم آب بجوشانید و به مرور مصرف کنید. سردرد و سرگیجه را درمان می کند، برای تصفیه خون مفید است.
- پنجاه تا شصت گرم از آن را در یک لیتر آب بجوشانید تا کمی غلیظ شود. از طریق استعمال خارجی برای قطع عرق پا و شستشوی زخم ها و جراحات و عوارض اگزما و سوداکار می رود.
