ویتامین B۱ یا ویتامین ضد بری بری Vitamine antibe ribe rique (کلریدرات تیامین Thiamine Hydrochloride، کلریدرات آنورین aneurine hydrochloride، به نروا Benerva …)، به فرمول C۱۲H۱۸Cl۲N۴OS و به وزن ملکولی ۳۳۷.۲۸ و حلال در آب است.
استخراج ویتامین B۱ ، نخستین بار توسط C. Funk در سال ۱۹۱۱ میلادی از سبوس دانه برنج (به حالت ناخالص) و سپس توسط Jansen و Donath به صورت خالص انجام گرفت. در سال های بعد Williams، فرمول منبسط آن را تعیین کرد و سنتز نمود . آن چه امروزه در معرض استفاده قرار دارد، نوع سنتز شده ویتامین B۱ است.
ویتامین ب۱ به صورت بلوری های مجتمع بی رنگ و یا گرد سفید متبلور، با بوی مخصوص و طعم تلخ است. هر گرم آن در یک میلی لیتر آب، ۱۸ میلی لیتر گلیسرول، ۱۰۰ میلی لیتر الكل ۹۵ درجه و ۳۱۵ میلی لیتر الكل مطلق حل می شود. در متانول، به مقادیر بیشتر محلول است. در اتر، بنزن، کلروفرم و استن نیز عملا قابلیت انحلال ندارد.
ویتامین B۱ اگر در مجاورت هوا با رطوبت متوسط قرار بگیرد، به مقدار تقریبا یک ملکول آب جذب می کند و به صورت هیدرات در می آید. با اسید فسفریک، استریفیه می شود و کو ـ کربوکسیلاز (Co – carboxylase) ایجاد می گردد که با همراه بودن با یک دیاستاز، موجبات جدا شدن عامل کربوکسیل (CooH) از اسید پیروویک (Ac. pyruvque) در بدن می شود.
ویتامین B۱ ، تنها ویتامینی است که در عین حال دارای کلر و گوگرد می باشد. قلیاییات ویتامین و مواد قلیایی مانند فنوباربیتال سدیم (phenobarbital sodium) و هم چنین تحت اثر مواد اکسید کننده و احیا کننده، تجزیه و فساد حاصل می کند. تانن، آن را رسوب می دهد. ویتامین ب۱ باید در شیشه های در بسته و دور از نور نگهداری شود.
منابع ویتامین B۱
ویتامین B۱ یا همان تیامین در بافت های گیاهی و حیوانی، مخصوصا قشر رویی دانه برنج، برگ های سبز، دانه غلات، مخمر آبجو، جگر، شیر، ریشه و غده های زیر زمینی گیاهان و غیره یافت می شود. در میوه های زرد، سبز و سبزیجات برگ دار دیده می شود هم چنین ویتامین ب۱ در هویج، سیب زمینی هندی، گرمک و طالبی، گوشت، کبد، گوشت خوک، لوبیای خشک، نخود، دانه سویا، سبوس گندم، مخمر غذایی یا آب جو، زرده تخم مرغ، گوشت ماکیان، ماهی و غذای دریایی، مخمر خشک، برنج قهوه ای، سبوس برنج، غلات، آرد جو دوسر، حبوبات، بسیاری از سبزیجات، شیر، کشمش و آلو.
نقش ویتامین B۱ در مبارزه با سالمندی
ویتامین B۱، اثر ممانعت از عفونی شدن (anti- infectueux) دارد و در متابولیسم گلوسیدها مخصوصا مربوط به اعصاب، دارای نقش عمده است. فقدان آن، ایجاد آماس اعصاب (آماس چند عصب سطحی منشا داخلی است که معمولا بر اثر مسمومیت و یا در موارد عفونی پیش می آید. این حالت در چند عصب و ندرتا در مسیر یک عصب ممکن است به وجود آید) مختلف و هم چنین عوارض فلج می نماید که، به نام بری بری موسوم می باشد. این بیماری، مدت هاست که در خاور دور و در مناطقی که اختصاصا از برنج عاری از قشر رویی دانه مصرف می کنند شناخته شده است.
ویتامین ب۱ ، محرک مناسب حرکات روده است و جذب اکسیژن در سلول ها را نیز تسهیل می نماید. از ویتامین B۱ جهت رفع دردهای عصبی مختلف، سیاتیک، پلی نوریت های ناشی از الكليسم (اعتیاد به مصرف الکل) یا ناشی از ابتلا به دیابت، پیدایش اختلال در نظم ضربان قلب، آماس های عصبی زمان حاملگی، ورم روده بزرگ، بی اشتهایی، درمان یبوست های مزمن و غیره استفاده درمانی به عمل می آید.
این ماده به ویتامین های فعال معروف است، ویتامین B۱ کربوهیدرات را به انرژی تبدیل می کند، رشد را تامین کرده و به هضم کمک می کند و برای بافت اعصاب، عضلات و قلب لازم و حیاتی است. هم چنین نقش اساسی را در عملکرد برخی از آنزیم های مهم بازی می کند و برای انتقال پیام های عصبی خاص بین مغز و نخاع لازم است. ویتامین ب۱ گزش حشرات و پشه ها را بهبود می بخشد و برای درمان اعتیاد به الکل و داروها استفاده می شود.
علایم کمبود ویتامین B۱
کمبود ویتامین ب۱ بیماری بری بری را ایجاد می کند که شامل بیماری روانی، فلج برخی عضلات چشمی و افتادگی یا کاهش حس پاها می باشد سایر علائم کمبود آن شامل این موارد است: کاهش اشتها، خستگی، ضعف، کم شدن تمایل به کار، اختلال در حافظه، التهاب اعصاب، کوچک شدن و تحلیل رفتن عضلانی، فشار به سر، کمبود خواب، تحریک پذیری، آکنه، درد، حافظه ضعیف، اشکال در حافظه، يبوست، رشد ناکافی، تپش قلب، سرگیجه، کمک به ایجاد زخم معده، سوزن سوزن شدن در انگشتان و حس سوزش سر انگشتان پا و در حالات پیشرفته ایجاد آماس اعصاب. استفاده از الكل برای جذب ویتامین B۱ اختلال ایجاد می کند.
میزان درمانی روزانه و نحوه مصرف ویتامین B۱
مقدار مصرف ویتامین ب۱ ، در موارد سبک، ۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم از راه خوردن و یا تزریق نصف مقادیر مذکور می باشد. در موارد مذکور مصرف آن از نظر درمان بیماری، ۵۰۰ میلی گرم تا ۱.۵ گرم در روز از راه خوردن برای مدت ۱۰ روز یا تا گرفتن نتیجه در تسکین عوارض حاد بیماری است. مقادير تزریقی آن، ۱۰۰ میلی گرم تا ۵۰۰ میلی گرم در روز برای درمان بیماری و سپس ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلی گرم از راه خوردن تا رفع کامل عوارض ناشی از کمبود ویتامین است.
تزریق درون عضله ای یا زیر جلدی ویتامین B۱ باید با مراقبت های پزشکی صورت گیرد زیرا عوارض ناراحت کننده و سخت ممکن است ایجاد کند. باید توجه داشت که از تزریق درون وریدی (داخل رگی) آن خودداری شود.
در فارما کوپه سال ۱۹۷۶ کشور فرانسه، مقادیر مصرفی ویتامین B به شرح زیر ذکر شده است:
برای اشخاص بالغ مقدار ۰.۰۵ گرم تا ۰.۲۵ گرم در یک دفعه و ۰.۱ تا ۰.۵ گرم در ۲۴ ساعت از راه خوردن – تزریق زیر جلدی به مقدار ۰.۰۵ تا ۰.۱ گرم در یک دفعه و ۰.۵ تا ۰.۲ گرم در ۲۴ ساعت. برای اطفال تا ۳۰ ماهگی به مقدار ۲ تا ۵ میلی گرم از راه خوردن. زنانی که حامله اند و یا در دوران شیردهی به سر می برند بایستی RDA را به ۰.۴ میلی گرم برسانند.