Viburnum prunifolium

نام علمی: .Viburnum prunifolium L

Viburnum prunifolium درختچه ای است از تیره شوند که در آمریکا، منطقه میسی سی پی تا فلوریدا می روید و ارتفاعی در حدود ۴ تا ۵ متر دارد. از مشخصات آن این است که برگ های تخم مرغی یا بیضوی مدور در قاعده و گل هایی مجتمع به صورت گرزن های انتهایی دارد. میوه اش گوشت دار، به رنگ سیاه مایل به آبی و دارای هسته مسطح در یکی از دو سطح است.

پوست ساقه این درختچه دارای اثر درمانی است و به صورت قطعاتی نامنظم به ضخامت ۲ میلی متر در معرض استفاده قرار می گیرد. رنگ سطح خارجی قطعات پوست ساقه، پس از جدا کردن لایه های چوب پنبه، مایل به قرمز است ولی سطح داخلی آن ها روشن تر و به رنگ زرد مایل به قهوه ای است. بوی آن ها شبیه بوی والرین می باشد.

ترکیبات شیمیایی Viburnum prunifolium

پوست درختچه Viburnum prunifolium دارای دو ماده رزینی، یکی قهوه ای رنگ با طعم تلخ و دیگری با طعم تلخ ولی به رنگ زرد مایل به سبز به نام ويبورنين (viburnine) است. ماده اخیر، به مقدار کم در آب ولی به مقادیر زیاد در الكل حل می شود. علاوه بر مواد مذکور، تانن، اسیدهای والرینیک، اکسالیک، مالیک و همچنین املاح کلسیم، منیزیوم، پتاسیم، آهن (به صورت سولفات ها و کلرورها)، یک ماده الكالوئیدی، نوعی گلوکزید به نام سالیسین (Salicine) و غیره نیز در آن یافت می گردد.

سالیسین (Salicine) [سالیکوزید (salicoside)، salicin، ساليسيل الكل گلوکزید saligenin β – D – glucopyranoside ،salicyl alcohol glucoside]، به فرمول C_۱۳H_۱۸O_۷ و به وزن ملکولی ۲۸۶.۲۷ است. معمولا از حرارت دادن آبی که جهت استخراج آن از نیمکوب پوست انواع Populus و Salix به کار رفته به دست می آید. سالیسین در برگ و گل های ماده بید نیز یافت می شود. استخراج آن از پوست ریشه .Viburnum prunifolium L توسط محققین مختلف مانند Evens و همکارانش، تعیین مشخصات فرمول منبسط و سنتز آن توسط Irvine و Rose و هیدرولیز آن به کمک آنزیم ها توسط Pigman انجام گرفته است.

سالیسین به صورت بلوری های ارتورومبیک در آب (حلال) به دست می آید. در گرمای ۱۹۹ تا ۲۰۲ درجه ذوب می شود. هر گرم آن در ۲۳ میلی لیتر آب، ۳ میلی لیتر آب جوش، ۹۰ میلی لیتر الكل، ۳۰ میلی لیتر الکل ۶۰ درجه حل می شود. در قلیائیات، پیریدین و اسید استیک – گلاسیال محلول است. در اتر و کلروفرم قابلیت انحلال ندارد. از نظر درمانی دارای اثر آرام کننده درد است. در دامپزشکی به عنوان مقوی تلخ، مقوی معده و آرام کننده درد مصرف می شود.

خواص درمانی Viburnum prunifolium

قابض، مدر، تقویت کننده اعمال سلسله اعصاب، مسکن رحمی و رفع کننده عسر الطمث های دردناک در مواقع اشکال زمان قاعدگی زنان جوان است. از آن در رفع عوارض عصبی زمان بارداری و زایمان های زودرس استفاده به عمل می آورند.

صور دارویی Viburnum prunifolium

عصاره روان به مقدار ۲ تا ۸ گرم در روز (هر ۵۸ قطره این عصاره، یک گرم وزن دارد) برای اشخاص بالغ و به مقدار ۱۰ تا ۲۰ قطره در روز برای دختران جوان ۱۲ تا ۱۵ ساله است. تنطور ۱/۵ که هر ۵۳ قطره آن یک گرم وزن دارد به مقدار ۲ تا ۱۵ گرم در روز می تواند مصرف شود. در موارد اشكال وقوع قاعدگی، ۴۰ تا ۵۰ قطره آن را (در ۲ مرتبه در روز) برای مدت ۵ روز قبل و بعد از وقوع قاعدگی مصرف می نمایند.

برای رفع قاعدگی های دردناک دختران جوان از نسخه زیر می توان استفاده به عمل آورد:

مقدار مصرف این پوسیون، ۲ تا ۴ قاشق سوپ خوری در روز است.

درختچه Viburnum prunifolium در ایران نمی روید. در اتازونی به آن Black – Horne گویند. نام عربی آن بلسان الماء است.

از گیاهان مفید دیگر این تیره که هیچ یک از آن ها در ایران نمی رویند، به شرح مختصر انواع زیر اکتفا می شود:

.Triosteum perforatum L

گیاهی است علفی، پایا ودارای برگ های متقابل و بدون دمبرگ که در امریکای شمالی و نواحی کوهستانی و معتدل آسیا می روید. ریشه های آن که قسمت مورد استفاده گیاه است، رنگ قهوه ای مایل به قرمز دارد و عموما دارای وضع مجتمع در ناحیه مشترکی است، که قاعده ساقه گیاه به حساب می آید. از ریشه آن الکالوئیدی به نام تری یوس تئين (trioste ine) به دست آورده اند که با مصرف آن به مقدار ۱ تا ۲ گرم، اثر قی آور و مسهلی ظاهر می شود.

.Symphoricarpus racemosus Michx، Symphoricarpus albus Blake

درختچه ای است که در آمریکای شمالی، ایالت کالیفرنیا می روید. میوه های سفید رنگ آن به عنوان مدر مصرف می شود. این درختچه در ایران پرورش می یابد و به مروارید سفید و گل مروارید موسوم می باشد.

نوع دیگر آن، .S. vulgaris Michx.، S. orbiculatus Mocnch است که آن نیز در نواحی مختلف امریکای شمالی مانند ایالت تکزاس می روید. برگ، ریشه و گل های آن به عنوان مدر مصرف می شود.

این درختچه نیز در ایران پرورش می یابد و به علت دارا بودن میوه های کوچک و سرخ رنگ به مروارید سرخ موسوم می باشد.