سیزاب (Veronica Beccabunga)

نام فارسی: سیزاب

نام علمی: Veronica Beccabunga L

نام فرانسه: Cresson de Cheval، Grande Beccabongue، Beccabonga

نام انگلیسی: Water – Speedwell، Brook – lime، Horse cress، Beccabunga

نام آلمانی: Ehrenpreis Quellehrenpreis، Wasserbungen، Bachbungen

نام ایتالیایی: Cr. di cane Falso crescione، Veronica crescione، Beccabunga

نام عربی: قرة العين

سیزاب گیاهی است ازتیره گل میمون پایا و عاری از کرک که قسمت تحتانی ساقه آن، دارای حالت خوابیده و ریشه هایی نابجا در فواصل مختلف است ولی بعدا، ساقه حالت قائم به خود می گیرد و به طول ۱۰ تا ۶۵ سانتی متر می رسد. محل رویش آن در کنار جویبارها استخرها، گودال های مرطوب و مرداب هاست. پراکندگی آن نیز به صورتی است که در وسعت پهناوری از قاره اروپا، شمال افريقا، جنوب غربی آسیا و برخی نواحی دیگر آن مانند هیمالیا و ژاپن می روید.

تا ارتفاعات ۱۶۰۰ متری دامنه کوهستان ها نیز ممکن است بدان برخورد شود. از مشخصات آن این است که ساقه و برگ گوشتدار دارد. برگ های آن دارای ظاهر بیضوی با کناره دندانه دار و وضع متقابل برروی ساقه است. گل های کوچک و متعدد آن به تفاوت به رنگ های آبی روشن یا مایل به گلی، بر روی محوری که از کناره برگ ها منشا می گیرد، ظاهر می شود.

میوه اش پوشینه، مدور و دارای خام های باریک است. حالات غیر طبیعی مختلفی در این گیاه دیده می شود که یکی از آن ها پیدایش جام گل مضاعف و یا کاسه مرکب از ۵ تا ۷ تقسیم با ظاهر کاملا متمایز می باشد.

ترکیبات شیمیایی سیزاب

در اعضای گیاه سیزاب موادی نظیر تانن، نوعی گلوکزید، سایونی (L. Kefler)، یک ماده تلخ، ید به مقدار کم و غیره یافت می شود.

خواص درمانی سیزاب

برگ های گیاه سیزاب طعم تلخ، کمی تند و محرک دارد به علاوه دارای انر ضد اسکوربوت و مدر می باشد. مخلوط شیره تازه آن با شاه تره و بولاغ اوتی، اثر محرک و مقوی ظاهر نموده برخی عوارض جلدي نظير سودا و یا حالات اگزمایی را رفع می کند. برای آن اثر رفع کننده اسهال نیز قائل اند. برگ های تازه و جوان آن به صورت خام مصرف می شود.

در استعمال خارج، اثر التیام دهنده زخم ها و جراحات دارد. له شده و یا گیاه کامل پخته شده در آب، غالبا جهت مداوا بر روی زخم ها، اولسرها و همچنین در محل دردناک بواسیر اثر داده می شود.

بهداشت پوست با ‌سیزاب

مقدار یک مشت از ساقه برگ دار گیاه سیزاب را در دو نیم لیتر آب جوش وارد می کنند سپس محلول را از گرما دور کرده به حال خود می گذارند تا به خوبی دم کند. پس از صاف کردن، پارچه لطيف چندلا را در آن وارد کرده بر روی پوست به ملایمت اثر می دهند. با این عمل، لکه های پوست صورت و نقطه های سیاه رنگی که در پوست گاهی به وجود می آید (Blackhead) از بین می رود.

محل رویش سیزاب

آذربایجان، سهند (کنار چشمه ها و رودخانه ها)، جنوب ایران، پرسپولیس، اراک: تفرش، تهران در ارتفاعات ۱۹۵۰ متری، شاهزاده کوه.

در فلورا ایرانیکا (F1. Iranica)، به جای این گیاه ۲ گونه فرعی از آن یکی به نام Subsp. obcondita M. A. Fischer که در شمال غربی ایران، آذربایجان. تهران، گچسر، حبله رود، قزوین و کرج می روید و دیگری Subsp . muscosa (Korsh.) A. Jelen که در خراسان: کوه هزار مسجد در ۲۰۰۰ متری و کوه رادکان در شمال چناران در ۲۰۰۰ متری می روید ذکر گردیده است .

Veronica aquatica S. F. Gray Veronica Anagallis L

گیاهی به ارتفاع ۱۰ تا ۸۰ سانتی متر و دارای ساقه ای با ظاهر شبیه گیاه سیزاب است. برگ هایی با دندانه های نوک تیز و گل هایی به رنگ آبی روشن یا بنفش روشن (به ندرت سفید رنگ) دارد. مجموعه گل های آن به صورت خوشه هایی در کناره برگ ها ظاهر می شود.

این گیاه اثر درمانی قابض، نیرو دهنده و مدر دارد. در منطقه وسیعی از کشور ما نیز مانند اطراف تهران، ری، نواحی مختلف البرز: دره لار، هفت حوض، نواحی شمالی ایران، گیلان: لاهیجان، بندرگز، آذربایجان: ارومیه، نزدیک تبریز، نواحی مردابی خوی، جنوب غربی ایران، نزدیک بوشهر، خرم آباد، لرستان، اراک، شیراز، کرمان و بلوچستان می روید.