هورمون تیروئید

هورمون تیروئید می‌تواند در روند زندگی سالمتر بسیار موثر باشد. در جامعه امروزی کند شدن عملکردهای فیزیکی یا ذهنی به عنوان پروسه طبیعی سالمندی مورد قبول است. تا این که این وضعیت به عنوان بیماری یا موقعیتی باشد که نیاز به درمان با تغذیه، هورمونها، ورزش، تغییر وضعیت زندگی داشته باشد. احتمالا یکی از کم رنگ ترین ماسک های (چهره های) سالمندی هایپوتیروئیدیسم است یعنی تولید ناکافی یا جذب ناکافی تیروئید که به متابولیسم ما اجازه نخواهد داد به اندازه قبل کار کند.

تیروئید چیست؟

تیروئید غده ای کوچک و شبیه به پروانه است که در گردن و بالای نای و درست زیر حلق قرار گرفته است. علی رغم کوچک بودن، این غده فعالیت های بسیار زیادی دارد. تیروئید بر فرایند متابولیسم اثر مستقیم می گذارد و این کار را با آزاد کردن هورمون های خاصی انجام می دهد که متابولیسم، دما و ضربان قلب بدن را تنظیم می کند. اگر تیروئید کار نکند. شما نیز از کار می افتید.

موارد زیر برخی از علائم نارسایی تیروئید است که به نام هایپوتیروئیدیسم نیز نامیده می شود بسیاری از آنها به نظر شما شاید خستگی ها و بی حالی هایی باشد که با افزایش سن نیز دیده می شود.

خستگی، کمبود کلی انرژی، حرکت آرام
ضعف
حساسیت به سرما، ویروس ها و بیماری های مزمن تنفسی
تنفس سنگین و سخت
گرفتگی های عضلانی و کبودی
درد کمر مداوم
گیجی ذهنی و حافظه ضعیف
عدم ثبات عاطفی، گریه، تغییر خلق، افسردگی، عصبانیت ناگهانی و نگران بودن
پوست خشک، خشن یا چرم مانند، رنگ پریده
سردرد
موهای زبر و یا ریزش مو
ناخن های شکننده
کاهش اشتها
مفاصل سفت شده و آرتریت متوسط
کاهش علاقه جنسی و انرژی
تنگ شدن شریان ها با چربی و پلاکهایی که موجب مشکلات قلبی عروقی می شود
کاهش انقباض پذیری قلبی، عدم پمپاژ خون کافی توسط قلب که موجب خون رسانی ناکافی مخصوصا به مغز می شود.

شناخت و تشخیص هایپوتیروئیدیسم در سالمندان بسیار مهم است. در مطالعه ای نشان داده شد که در جمعیتی از سالمندان در سن ۶۰ سال به بالا، ۵/۹% دچار مشکل هایپوتیروئیدیسم بودند. در مطالعه ای دیگر که در سال ۱۹۹۳ در مجله غدد شناسی و متابولیسم منتشر شد کاهش واضحی در فعالیت تیروئید دیده شد. همچنین میزان های کمی از پادتن های ضد تیروئیدی در خون افراد سالمند (افرادی که بالای ۱۰۰ سال سن دارند) دیده شد.

علی رغم این کاهش در سالمندان، هایپوتیروئیدیسم مشکلی است که بعد از ۶۰ سالگی بسیار به آن بی توجهی می شود. در واقع این علائم تنها در ۲۵٪ افراد سالمند دیده می شود. در یک نمونه میزان های آزمایشگاهی بیماران هیپوتیروئیدیسم با این افراد مقایسه شد. نتایج چه بود؟ تنها ۱۰٪ افراد مبتلا به این بیماری به درستی تشخیص داده شده بودند.

برخی مطالعات نشان می دهد که ۱۵٪ افراد بالای ۶۰ سال، دچار هیپوتیروئیدیسم پنهان هستند که در واقع همه اسیران هیپوتیروئیدیسم هستند. علایم آنها بسیار کم یا بسیار ضعیف تر از آن است که تشخیص صحیح داده شود بنابراین آنها بدون تشخیص صحیح و درمان همچنان رنج می کشند.

البته ممکن است که این علائم از نتایج سالمندی نیز باشد ولی بیشتر از ترکیب تیروئید ناکافی و کمبودهای تغذیه ای حاصل می شود. تصحیح هیپوتیروئیدیسم می تواند انرژی شما را باز گرداند همچنین دمای بدن، میل جنسی، آمادگی ذهنی و ثبوت عاطفی را تنظیم کند. می تواند مقاومت به سرما و سایر شرایط تنفسی را بهتر کرده و افراد را در برابر بیماری قلبی و عروقی محافظت کند. با داشتن هورمون تیروئیدی کافی، پوست، مو و ناخن های شما نرم تر، قوی تر و سالم تر خواهد بود.

عدم توانایی پزشکان برای تشخیص تیروئید کم فعالیت (بیماری T4) بسیار شایع است و بر کیفیت زندگی بسیاری از سالمندان اثر می گذارد. شما می توانید برای اطلاعات بیشتر در مورد تشخیص، درمان و متابولیسم سالم به سایت زیر مراجعه نمایید. www.worldhealth.net

بدن شما چگونه هورمون تیروئید تولید می کند؟

برای این که مطمئن شوید تمام تیروئیدی که بدن شما لازم دارد را تولید می کند، بهتر است بفهمید که بدن شما چگونه آن را می سازد. تمام این فرایند از هیپوتالاموس آغاز می شود، ترموستات بدن، که تمام فعالیت های هورمونی را تنظیم می کند. زمانی که هیپوتالاموس حس می کند که میزان خونی TH کاهش یافته است زنجیره ای از فعالیت ها را به حرکت در می آورد که موجب ترشح هورمون آزاد کننده تیروئید (TRH) می شود. TRH، غده هیپوفیز را تحریک می کند. هورمون تحریک کننده تیروئید، TSH را آزاد می کند در انتها TSH به غده تیروئید می گوید، که به کار بیافتد و این غده TH را ترشح می کند. زمانی که سطح TH به میزان بالایی رسید که برای کارآیی بدن مناسب است، غده هیپوفیز ترشح TSH را متوقف می کند و این فرایند تا زمانی که مجددا هیپوتالاموس احساس کند که زمان شروع مجدد است ادامه دارد.

دو راه برای این که هورمون تیروئید برای بدن کافی نباشد وجود دارد. یکی زمانی است که خود تیروئید در ترشح این هورمون مشکل دارد. مثل کمبود يد، تومور و یا سایر مشکلات تیروئید و ممکن است منجر به این شود که این غده به طور مناسب فعالیت نکند و دستورات حاصل از هیپوتالاموس یا هیپوفیز اجرا نشود به این نوع نارسایی هیپوتیروئیدیسم اولیه می گویند.

راه دیگر آن است که میزان TH در صورتی که هیپوتالاموس یا هیپوفیز کارآیی لازم را نداشته باشند ایجاد می شود. و به هیپوتیروئیدیسم ثانویه معروف است. خود تیروئید نیاز به ید دارد تا کار کند. کاهش ید موجب کاهش تیروئید نیز می شود. به این وضعیت گواتر اطلاق می شود به صورتی که غده تیروئید در جلوی گردن باد کرده و کاملا مشهود می گردد. شما تنها نیاز به میزان بسیار کمی ید دارید.

دوز روزانه ۱۰۰ میکرو گرم برای زنان و ۱۲۰ میکروگرم برای مردان کافی است. بسیاری از افراد از نمک یددار یا غذای دریایی آن را به دست می آورند.بسیاری از افراد فکر می کنند که اگر گواتر ندارند پس غده تیروئید آنها به خوبی کار می کند. متاسفانه این طور نیست ید کافی از گواتر پیش گیری می کند ولی برای تولید کافی و مناسب TH کافی نیست.

تیروئید و کمبود ویتامین

تیروئید و کمبود ویتامین ها به هم مرتبط اند. کمبود ویتامین ها مانع از تولید تیروئید می شود و تیروئید ناکافی موجب ناتوانی بدن در استفاده صحیح از ویتامین ها می گردد. گاهی کمبود ویتامین ها هم موجب هیپوتیروئیدیسم اولیه و هم ثانویه می شود.

ویتامین A و هورمون تیروئید

غده تیروئید ارتباطی قوی و خاص با ویتامین A دارد. از یک سو اگر تیروئید شما کارآیی کمی دارد نمی تواند بتاکاروتن را به ویتامین مناسب تبدیل کند و کاروتن نیز در بدن ذخیره می شود. این ذخیره سازی ممکن است موجب اتصال کاروتن به سلول های جسم زرد در تخمدان شوند و از تشکیل هورمون پروژسترون توسط ویتامین A جلوگیری کند. برخی افراد مبتلا به هیپوتیروئیدیسم ممکن است کمی زردی در روی پوست خود احساس کنند که نشان دهنده این است که بتاکاروتن مصرفی غذاها یا مکمل های روزانه در بدنشان ذخیره شده و به چیزی تبدیل نمی شود.

از سوی دیگر، بدن با میزان کم ویتامین A نمی تواند TSH تولید کند. مطالعات انجام شده توسط دکتر ایزابل جنینگز (Isobel Jennings) بر گوسفندان نشان داد که سلول های بازوفیلی هیپوفیز یعنی سلول هایی که TSH در آنها تولید می شوند در صورت کمبود ویتامین A تحلیل می روند. آزاد سازی TSH از غده هیپوفیز آخرین گام در زنجیره تولید TH است و اگر غده هیپوفیز TSH تولید نکند غده تیروئید نیز کار لازم را انجام نمی دهد.

کمبود ویتامین A موجب کاهش توانایی تیروئید در جذب ید می شود. تحقیقات انجام شده توسط دانشمندان دانمارکی از جمله بی، پالودان (B.Palludan) نشان داده اند که تنها بعد از دو هفته کمبود شدید ویتامین A، ترشح تیروئید در خوکها به ۴۰ تا ۵۰٪ کاهش یافت. یعنی اگر ید کافی در برنامه غذایی خود داشته باشید باز هم کمبود ویتامین A تیروئید شما را وادار می کند که میزان کم TH تولید کنید و منجر به هیپوتیروئیدیسم می شود.

تیروئید ناسالم همه چرخه ها را به هم می ریزد. اگر تیروئید شما نتواند بتاکاروتن به ویتامین A تبدیل کند، نه هیپوفیز، نه خود تیروئید، ویتامین A لازم برای انجام کارهای خود را نخواهد داشت و در نتیجه تیروئید شما نیز نخواهد توانست به بدن شما کمک کند تا ویتامین TSH لازم برای بدن خود را تامین کند.

ویتامین B و هورمون تیروئید

این ویتامین ها کلید کار مناسب تیروئیداند. کاهش در ویتامین B2 کارایی تخمدان و بیضه ها را پایین می آورد و از ترشح هورمونهای لازم توسط تیروئید و آدرنال جلوگیری می کند. ویتامین B3 (نیاسین) نه تنها برای تولید TH لازم است بلکه برای تنفس و متابولیسم پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی ها نیز لازم است. ما نمی دانیم که آیا ویتامین B6 (پریدوکسین) نیز برای تیروئید لازم است یا خیر؟ ولی می دانیم که با میزان کم و ناکافی آن، میزان TH نیز کاهش می یابد.

از سوی دیگر خود TH برای بدنتان لازم است تا ویتامین B12 (سیانو کوبالامين) را مصرف کند. کمبود شدید B12 می تواند منجر به کم خونی، مشکلات روانی، مشکلات عصبی، دردهای انتهای اعصاب، التهاب نورونها، و یا بورسیت شود. همه این علائم ممکن است با فرایند طبیعی سالمندی اشتباه شود. از آنجایی که بدن نمی تواند B12 تولید کند، باید آن را به صورت مکمل های ویتامین در غذای روزانه مصرف نمایید. اما بدون میزان کافی TH در بدن این ویتامین حیاتی نیز جذب نمی شود.

ویتامین C و هورمون تیروئید

ویتامین C مکمل کلیدی برای این است که تولید TH امکان پذیر شود و کمبود این ویتامین می تواند موجب مشکلاتی در ترشح TH شود. خوک هندی نیز مثل انسانها ویتامین C در بدن خود تولید نمی کند. خوکچه های آزمایشگاهی را از ویتامین C محروم کردند و دیدند که عروق خونی غده تیروئید آنها شروع به خون ریزی کرد و این وضعیت به همراه بیماری اسکوروی رو به بدخیمی نهاد.

کمبود بلند مدت ویتامین C موجب هایپرپلازی می شود – حالتی که سلول های غده تیروئیدی زیاد شده، میزان زیادی TH ترشح می کنند و موجب هایپر تیروئیدیسم می شود. غده هیپوفیز بایستی تولید TH را تنظیم کند و با مشاهده میزان آن شروع یا توقف ترشح را اعلام کند، میزان ناکافی ویتامین C موجب تداخل عملکرد هیپوفیز می شود. از سوی دیگر، همین که به این خوکچه ها ویتامین C کافی داده شد تمام مشکلات تیروئیدی آنها ناپدید شد. پس استفاده از ویتامین C می تواند هم به تیروئید شما کمک کند و هم به بدنتان؛ تا بتواند سایر عملکردهای خود را به خوبی انجام دهد.

ویتامین E و هورمون تیروئید

کمبود این ویتامین بر تولید TH اثر می گذارد. در یک مطالعه از خرگوش ها، آنها را از ویتامین E محروم کردند و مشکلات THبروز کرد از جمله تقسیم سریع سلول های خاصی از تیروئید و تولید ناکافی TSH در غده هیپوفیز. موش هایی که دچار کمبود ویتامین E بودند نیز چنین مشکلی داشتند و به علاوه هایپرپلازی را نیز به فرزندان منتقل کردند.

هورمون تیروئید چگونه با سالمندی مبارزه می کند؟

علائم هایپوتیروئیدیسم شبیه بسیاری از مشکلاتی است که افراد در زمان سالمندی با آن مواجه می شوند، مشکلات ذهنی مانند بیماری آلزایمر خود را نشان می دهند. همچنین سایر مشکلات تحلیل برنده مغزی به علت میزان کم TH ایجاد می شود. در واقع هایپوتیروئیدیسم ممکن است مسئول بسیاری از فراموشی های قابل درمان باشد و نیز این مشكل با مشکلات شناختی در سالمندان مرتبط است. بدون TH کافی، قلب شما با سرعت کمتری پمپاژ انجام می دهد و خون کمتری را به اندام ها می فرستد و در نتیجه غذای ناکافی و اکسیژن کمتری نیز به سلول ها و مخصوصا مغز می برد. بسیاری از بیماران دریافته اند که مشکلات حافظه، گیجی، عدم تمرکز و علائم مشابه زمانی که میزان TH آنها به حد نرمال می رسد بهتر می شوند.

افسردگی ممکن است حاصل تغییراتی باشد که به علت سالمندی ایجاد می شود اما هیپوتیروئیدیسم نیز می تواند موجب واکنش های عاطفی از جمله کاهش انرژی شود و موجب جلوگیری از ایجاد تغییرات مثبت گردد. گریه، رفتار غیر اجتماعی، ترس های فراموشی، اضطراب و حس گیجی ممکن است نتیجه هیپوتیروئیدیسم باشد و یا نتیجه هیپوگلیسمی (کمبود قند) باشد. بسیاری از افرادی که از این مشکلات رنج می برند با استفاد از TH دچار تغییرات سریع در خلق و میزان انرژی خود می شوند.

هورمون تیروئید و دیابت

میزان مناسب TH برای این که بدن بتواند میزان قند خون خود را تنظیم کند لازم است. بنابراین هیپوتیروئیدیسم می تواند منجر به دیابت شود و مخصوصا نوع دو – وضعیتی که بدن در تنظیم قند خود دچار مشکلات بسیاری می شود – تیروئید به ما اجاز می دهد که گلوکز را به انرژی تبدیل کنیم. اما در صورت هیپوتیروئیدیسم گلوکز نمی تواند مورد استفاده قرار بگیرد. این موضوع منجر به هدر رفتن گلوکز شده و هیپوگلیسمی ایجاد می شود. هیپوگلیسمی منجر به تولید آدرنالین می گردد که موجب سمیت این چرخه خون می شود. مشکلات خون رسانی و گردش خون در افراد دیابتی بسیار شایع است ولی با استفاده از مکمل های تیروئیدی قابل درمان و پیش گیری هستند. مکمل های TH همچنین می توانند سایر علائم دیابت را از بین ببرند در برخی مواقع نیز کلا دیابت نوع دو را درمان کرده اند.

هورمون تیروئید و اضافه وزن

TH متابولیسم بدن را کنترل می کند بنابراین اگر میزان TH بسیار پایین باشد شما نیز برای کاهش وزن خود دچار مشکل خواهید شد و به راحتی اضافه وزن پیدا خواهید کرد. این اضافه وزن و یا اشکال در کاهش وزن اغلب همراه سالمندی است و اصولا به میزان کم THمرتبط است که قابل درمان نیز می باشد همچنین اضافه وزن در سالمندی اغلب به علت کاهش فعالیت جسمی می باشد.

هورمون تیروئید و بیماری قلبی

میزان کم تیروئید موجب افزایش میزان کلسترول می شود و در نتیجه خطر بیماری قلبی و عروقی را افزایش می دهد در واقع افزایش کلسترول علامت اصلی هایپرتیروئیدیسم است و مطالعات نیز نشان داده اند که تیروئید می تواند کلسترول و تری گلیسرید را کم کند.

هورمون تیروئید و سرطان

تعدادی از مطالعات نشان داده اند که هایپوتیروئیدیسم با خطر سرطان رابطه دارد. دکتر جی. جی. سی اسپنسر (J.G.C.Spencer) از بیمارستان فرانهی بریستول دریافت که در نواحی کمربند گواتر که شیوع گواتر در آنها به علت کمبود ید در رژیم غذایی زیاد است، میزان سرطان بالاتر می باشد. یافته ای که ۱۵ کشور در ۴ قاره را درگیر می کند.

طبق گفته دکتر برنارد اسكين (Bernard Eskin) رئيس قسمت غدد شناسی کالج پزشکی فیلادلفیا، کمبود ید با سرطان سینه هم در انسان و هم در موشها مرتبط است. همان طوری که غده تیروئید به ید نیاز دارد تا کار کند به این نتیجه می رسیم که کار تیروئید هم با سرطان مرتبط است. علاوه بر این، مجله نورولوژی و مجله Southern medical نیز هر دو مواردی را گزارش کردند که در آن مکمل های تیروئیدی سرطان های خاصی را از بین برده اند.

تشخیص مشکل تیروئید

دکتر استفان لانگره (Stephen Langer) در مقاله اش گزارش می دهد که حدود ۴۰٪ جمعیت دچار کمبود هورمون تیروئیدی هستند. بسیاری از هیپوتیروئیدیسم ها در تست های آزمایشگاهی تشخیص داده نمی شوند ولی راه ساده ای برای کشف این که آیا شما این مشکل را دارید یا خیر وجود دارد. تست درجه حرارت بازال بارنز به شما کمک می کند:

قبل این که شب به خواب بروید یک درجه حرارت دهانی یا زیر بغلی را تکان داده و در کنار تخت خود قرار دهید.
همین که روز بعد از خواب بیدار شدید، ۱۰ دقیقه قبل از بلند شدن درجه را در دهان یا زیر بغل خود قرار دهید.
درجه حرارت را یادداشت کنید درجه حرارت زیر بغل به طور طبیعی ۹۷/۸ تا ۹۸/۲ فارنهایت می باشد. اگر درجه شما در دو روز متوالی کمتر از آن است تا حدی دچار مشکل هایپوتیروئیدیسم هستید. ( توجه داشته باشید که زنانی که قاعده می شوند نبایستی در روز اول عادت ماهانه این تست را انجام دهند زیرا که درجه حرارت در این روز غیر طبیعی می باشد)
تست دیگری که به خوبی مشکل تیروئیدی را نشان می دهد تست جدید و بسیار حساس TSH است. TSH نشانگان مخصوص عملکرد تیروئید در سطح بافت هاست و به نظر بسیاری از پزشکان TSH بهترین شاخص هایپوتیروئیدیسم است. میزان TSH خون با استفاده از رادیو ایمونوواسی اندازه گیری می شود و بسیاری از دانشمندان بر این عقیده اند که بهترین تست موجود نه تنها برای تشخیص هایپوتیروئیدیسم اولیه بلکه برای نوع ثانویه نیز هست. این تست به صورت زیر است.
هورمون آزاد کننده تیروئید صناعی TRH به صورت داخل وریدی تزریق می شود که موجب تولید TSH از هیپوفیز قدامی می گردد میزان TSH قبل و بعد از این تزریق TRH اندازه گیری می شود و با مقایسه آنها عملکرد تیروئید کنترل می شود هر چه میزان TSH بالاتر باشد همان قدر بیشتر احتمال ابتلا به هیپوتیروئیدیسم وجود دارد ولی در نوع ثانویه میزان TSH کمتر است.

استفاده وسیع از این تست نه تنها به نیاز افراد و بیماران مبتلا به گواتر و سرطان پاسخ گفته است بلکه به پزشکان این اجازه را داده که بتوانند درمان جایگزین هورمون تیروئید را در بیماران خود کنترل کنند تا تیروئید اضافی در آنها ایجاد نشود.

هورمون تیروئید و مشکلات درمانی در زنان

زنان دلایل بیشتر برای کنترل میزان TSH خود نسبت به مردان دارند زیرا تمام زنان دارای میزان TSH بالا دچار هیپوتروئیدیسم هستند در واقع، هایپوتیروئیدیسم بیشتر در زنان ایجاد می شود تا مردان ولی درمان آنها مشکلات خاصی دارد. مطالعات نشان داده اند که هورمون تیروئید بازجذب املاح استخوانی را بالا می برد و در نتیجه خطر پوکی استخوان مخصوصا در زنان یائسه را افزایش می دهد. دانشمندان در مطالعه ای دریافتند زنانی که تحت درمان با تیروکسین (نوع تجویز هورمون تیروئید) هستند و حدود ۱۰ سال برای سرکوب TSH از آن استفاده کرده اند دچار کاهش چگالی استخوانی خود به میزان ۹۰٪ شده اند. بیمارانی که دچار مشکلاتی مانند گواتر یا سرطان تیروئید هستند و بایستی دوزهای سرکوب کننده TSH استفاده کنند، در خطر بالای ابتلا به پوکی استخوان می باشند.

زنانی که می خواهند عملکرد تیروئید خود را کنترل کنند و یا در حال حاضر تحت درمان با هورمونهای جایگزین تیروئیداند مخصوصا زنان سالمند، بایستی با استفاده از تست TSH در حدود ۴۵ سالگی شروع کرده و هر دو سال یک بار آن را ادامه دهند. این کار برای این است که اولا مطمئن شوند که تیروئید آنها به خوبی کار می کند و دوما برای این که اطمینان یابند که هیچ TH اضافی به آنها داده نمی شود که خطر پوکی استخوان را در آنها بالا برد.

استفاده از مکمل های تیروئیدی

اگر تست های خانگی به شما اعلام می کند که دچار هایپوتیروئیدیسم هستید بایستی به پزشک خود مراجعه کنید تا این نتایج را بازبینی کرده و احتمالا استفاده از مکمل های تیروئیدی را شروع کنید. بایستی حتما با پزشک خود همکاری لازم را به عمل آورید تا او بتواند دوز لازم برای بدنتان را بیابد.

همچنین در مورد رژیم غذایی و مکمل های ویتامینی بر اساس نیازهای تیروئیدی خود بایستی تصمیم گیری کنید. شما شاید یکی از ۶۰٪ افرادی باشید که تیروئیدتان به خوبی کار می کند. ولی اگر در زمره ۴۰٪ بقیه قرار دارید باید درمان را شروع کنید. در هر صورت شاید تعجب کنید اگر بدانید که مکمل های تیروئیدی چه قدر به جوانی کمک می کند.

اولین خط دفاعی شما در برابر هایپوتیروئیدیسم این است که مولتی ویتامین های کافی را به همراه ب کمپلکس و ویتامین C دریافت کنید. در برخی موارد هایپوتیروئیدیسم به این صورت درمان می شود. بدون این که نیاز باشد فرد از مکمل تیروئیدی استفاده کند. اما اگر تیروئید شما به علت دیگری دچار مشکل شده است بدن شما نخواهد توانست حتی از این ویتامین ها استفاده کند در این زمان بایستی از مکمل TH استفاده کنید.

مواد غذایی برای تیروئید سالم

فاکتورهای هورمون تیروئید و محرک های غده تیروئید در زیر آورده شده اند و در افراد دچار هیپوتیروئیدیسم موثر بوده اند. قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنید.