سرطان تیروئید

به گزارش انستیتو تحقیقات سرطان جهانی از ابتدای سال 2018 تا به حال حدود یک میلیون و هفتصد هزار نفر که تازه مبتلا به سرطان شده اند، توسط این سازمان شناسایی شده است که تخمین زده شده ششصد و نه هزار نفر به عبارتی حدود 40 درصد از آنها خواهند مرد. طبق آماری از این سازمان تا سال 2018 شایع ترین انواع سرطان: سرطان معده، سرطان پستان، سرطان شش و نای، سرطان پروستات، سرطان پوست، سرطان کبد و کلیه همچنین سرطان تیروئید می باشد. در سال 2011 تا 2015 از هر صد هزار نفر 163 نفر بر اثر سرطان از بین رفته اند.

سرطان یکی از مهمترین بیماری های قرن حاضر و دومین علت مرگ و میر در جهان است. در حال حاضر، بیش از 7 میلیون نفر در جهان در اثر ابتلا به سرطان جان خود را از دست می دهند و پیش بینی میشود تعداد موارد جدید ابتلا تا سال 2020 سالانه از 10 میلیون نفر به 15 میلیون نفر برسد.

در ایران نیز سرطان سومین علت مرگ و میر می باشد. سرطان، تجربه نسبتاً متداول در بین افراد مسن بوده و 43 درصد از مردان و 38 درصد از زنان در طول عمر خود به سرطان دچار می شوند.سرطان تیروئید نوعی بدخیمی غدد درون ریز است و بروز آن به طور پیوسته در بسیاری از مناطق جهان در حال افزایش است.

علاوه بر آن، این نوع سرطان بیشترین مرگ و میر را نسبت به تمام سرطان های غدد درون ریز دیگر دارد. سرطان تیروئید تمایز یافته شایع ترین سرطان غدد درون ریز است که 90 درصد آنها پاپیلری و فولیکولر هستند. میزان بروز سرطان تیروئید در سطح جهان از 1/3 در هر صد هزار نفر براي زنان و 6/4 در هر صد هزار براي مردان در سال 1935 به 3/16 در هر صد هزار زن و 5/6 در هر صد هزار مرد در سال 2008 رسید.

علاوه بر آن میانگین مرگ هاي منتسب به سرطان تیروئید در سطح جهان از رتبه 99 در سال1990 به رتبه 92 در سال 2010 رسیده است که 50 درصد افزایش داشته است و این رتبه در خاورمیانه و شمال آفریقا از 84 در سال 1990 به 74 در سال2010 رسیده است.

براساس آمار انیستیتو سرطان ایران، سرطان تیروئید در ایران هفتمین سرطان شایع در زنان و چهاردهمین در مردان و یازدهمین سرطان شایع در هر دو جنس می باشد. مطابق با آمار جهانی و مطالعات میزان شیوع سرطان تیروئید با افزایش سال در هر دو جنس افزایش دارد که میزان افزایش در زنان بارزتر از مردان است.

درمان این سرطان، در اکثر موارد به کمک جراحی و برداشت کامل نسج تیروئید، ید درمانی، درمان دارویی و در نهایت پیگیری مرتب می باشد. میزان بروز سرطان تیروئید در 25 سال اخیر حدود 2 برابر شده و تقریباً مقداری برابر 9 در هر 100 هزار نفر بوده که با افزایش سن بیشتر شده، اما پس از 50 سالگی به مقدار ثابتی می رسد.

در ایران شیوع این سرطان حدود 2/1 تا 4/2 نفر به ازای هر 100 هزار نفر بوده است. ندول های تیروئید اغلب ندول های خوش خیم هستند و تنها 5 تا 10 درصد مواردی که به پزشک مراجعه می شود بدخیم است. برای تعیین اینکه در ندول احتمال بدخیمی وجود داشته باشد، سابقه بیمار و معاینه فیزیکی دقیق به همراه بررسی های رادیوگرافی و آزمایشگاهی و از همه مهم تر نمونه گیری سوزنی از ندول لازم است.

سن بیمار عامل بسیار مهمی در تعیین پیش آگهی سرطان تیروئید می باشد. خانم های جوان بیشتر از مردان جوان در معرض ریسک ابتلا به این سرطان قرار دارند ولی پیش آگهی برای خانم ها بیشتر است.

از سایر عوامل خطرساز مهم می توان به بزرگ بودن اندازه ندول (بیش از 4 سانتی متر)، چسبنده بودن ندول، تهاجم به غدد لنفاوی و متاستازهای دوردست اشاره کرد. ندول تیروئید یک ضایعه در غده تیروئید است که با لمس یا سونوگرافی از پارانشیم اطراف تیروئید قابل تشخیص است و در 5/8 درصد جمعیت مشاهده می شود.

ندول تیروئید در زنان حدود 5 درصد و در مردانی که در مناطق داراي میزان کافی ید زندگی می کنند، 1 درصد می باشد. در مطالعه ای سونوگرافی توانست با وضوح بالا ندول تیروئید را در 19 تا 67 درصد زنان و افراد مسن که به طور تصادفی انتخاب شده بودند مشخص کند.

یافته هاي اپیدمیولوژیک و شواهد تجربی موجود در مورد ضایعات تیروئید، حاکی از این موضوع هستند که هورمون هاي جنسی زنان به خصوص استروژن ممکن است بر این غده و نئوپلاسم هاي آن اثر داشته باشند. بیماري هاي تیروئید در بسیاري از زنان در سنین باروري به وجود می آیند که در این هنگام غلظت هورمون هاي استروژن و پروژسترون به حداکثر خود می رسد.

اغلب آدنوم فولیکولار و کارسینوم کاملا متمایز در زنان به وجود می آید و در دوران پس از بلوغ و پیش از یائسگی شایع تر است. همانطور که در آمارهای قبل نیز اشاره شد میزان بروز کارسینوم تیروئید در زنان در سنین باروري حدود 3 برابر بیشتر از آقایان است.

ویژگی های غده تیروئید

غده تیروئید در جلو و طرفین گردن و مقابل مهره ‌های تحتانی گردن و اولین مهره پشتی قرار دارد. غده تیروئید دو لوب راست و چپ در هر سمت گردن دارد که توسط بخش باریکی به نام تنگه تیروئید (اسیموس) به یکدیگر متصل هستند. اسیموستیروئید زیر حنجره از عرض تراشه عبورمی‌کند. غده تیروئید از تعدادی فولیکول حاوی مواد زرد رنگ و نیمه مایع به نام کلوئید ساخته شده است. تقریبا 5 سانتی متر طول، 3 سانتی متر عرض و 20 تا 30 گرم وزن دارد. حجم خون رسانی بافت تیروئید به ازای هر گرم از بافت، بسیار زیاد (حدود 5 میلی لیتر به ازای هر گرم بافت تیروئید در دقیقه) و حدود 5 برابر خون رسانی کبد است.

این موضوع نشان دهنده فعالیت متابولیکی زیاد غده تیروئید می باشد. غده تیروئید، دو هورمون مختلف تیروکسین و تری یدوتیرونین را تولید می کند که در مجموع، هورمون تیروئید نامیده می شود. این هورمون ها، اسیدهای آمینه ای هستند که مولکول های ید به ساختمان آنها اضافه شده است. این هورمون ها در سلول های غده تیروئید، تولید و ذخیره می شوند تا در صورت لزوم، به داخل جریان خون آزاد شوند. در جریان خون حدود 55 درصد هورمون تیروئید همراه با گلوبولین اتصالی تیروکسین و بقیه متصل به پره آلبومین اتصالی تیروئید و آلبومین حرکت می کنند.

انواع سرطان تیروئید

پاپیلاری: شواهد چندین جهش در سرطان پاپیلاری تیروئید یافت شده است. بسیاری از این سرطان ها تغییراتی در قسمت های خاصی از ژن RET ایجاد می‌کنند. فرم تغییر یافته این ژن، که به انکوژن PTC معروف است، در حدود 10 درصد تا 30 درصد از کل سرطان های پاپیلاری و درصد بیشتری از این سرطان ها در کودکان یافت می‌شود و یا با اشعه‌های رادیواکتیو در ارتباط است.
فولیکولار: تغییرات ایجاد شده در انکوژن RAS در ایجاد برخی از سرطان های فولیکولار تیروئید نقش دارد.
آناپلاستیک: در این نوع سرطان‌ها برخی از جهش هایی که در بالا شرح داده شد، ایجاد می‌شوند و اغلب باعث تغییراتی در ژن سرکوبگر تومور TP₅₃ و انکوژن CTNNB₁ می‌شوند.
مدولاری: افرادی که به سرطان مدولاری تیروئید(MTC) مبتلا هستند، دارای جهش در بخش‌های مختلف ژن RET در مقایسه با بیماران سرطان پاپیلاری می‌باشند.

سلامت روانی و سرطان تیروئید

در زمان بروز بیماری، فرد بیشتر در پی معنا و هدف در زندگی خود می گردد. ابتلا به سرطان باعث از بین رفتن امیدها و آرزوهای فرد شده و نه تنها جسم، بلکه روح او را نیز تحت تأثیر خود قرار می دهد. سلامت معنوی، یکی از مفاهیم اساسی پیرامون چگونگی رویارویی با مشکلات و تنش ناشی از بیماری محسوب می گردد و به عنوان یکی از ابعاد سلامت سبب ایجاد یکپارچگی سایر ابعاد آن شده که خود در برگیرنده دو بعد وجودی و مذهبی است. وقتی سلامت معنوی به طور جدی به خطر بیفتد، فرد ممکن است دچار اختالالت روحی مثل احساس تنهایی، اضطراب و از دست دادن معنا در زندگی شود.

بیمارانی که سلامت معنوی آنها تقویت می شود، به طور موثری می توانند با بیماری خود سازگار شوند و حتی مراحل آخر بیماری خود را نیز به خوبی بگذرانند. در برخی مطالعات، سطح سلامت معنوی بیماران سرطانی در محدوده بالا قرار دارد. بنابراین، حمایت ناشی از منابع معنوی یا مذهبی و داشتن ارتباط با قدرتی بالاتر، سودمند بوده و می تواند برای بهبود کیفیت زندگی، کاهش و کنترل اختلالات سلامت روان، حمایت بین فردی، کاهش شدت علائم بیماری و نتایج مثبت پزشکی سودمند باشد. خوش بینی و مثبت اندیشی نیز می تواند سیستم ایمنی بدن و در نتیجه سلامتی را افزایش دهد.

افراد خوشبین، انتظار دارند در آینده پیامد های مثبت برای آنها اتفاق بیفتد و همین اطمینان به آینده، باعث ایجاد احساس مثبت در فرد می شود. در نتیجه، سازگاری روانشناختی بالایی را در فرد به وجود می آورد.

عوامل موثر در بروز سرطان تیروئید

بالا رفتن سن
کمبود ید در رژیم غذایی
زمینه های ارثی
قرار گرفتن در برابر اشعه های پرتوزا
مصرف الکل و دخانیات

علائم سرطان تیروئید

احساس درد در جلو گردن، که برخی موارد به گوش ها نیز نفوذ می‌کند.
احساس وجود توده کوچک در گردن، البته ممکن است رشد سریع داشته باشد.
متورم شدن گردن
تغییر کردن صدا به مدت طولانی
مشکلات در تنفس و بلع
داشتن سرفه که بیش از دو هفته طول بکشد.

روش های تشخیص و درمان سرطان تیروئید

روش های تشخیصی شامل: نمونه برداری، عکس برداری، سونوگرافی، اسکن رادیو اکتیو، رادیوگرافی می باشد. پس از تشخیص این بیماری به منظور درمان از روش های مختلفی نظیر: جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی، درمان با هورمون و درمان رادیو اکتیو استفاده می شود. در بیشتر مواقع سرطان های تیروئید قابل درمان هستند، البته باید به موقع درمان شود، اگر بیماری حالت تهاجمی گرفته باشد و به جاهای دیگر حمله کند درمان بسیار سخت می باشد. اگر سرطان قابل درمان نباشد، هدف از درمان ممکن است حذف و یا نابود کردن سرطان تا حد امکان و ممانعت از رشد، گسترش و یا بازگشت آن باشد. گاهی اوقات هدف از درمان، بهبود علائم مانند درد یا مشکلات تنفسی و بلعی است.

روش های پیشگیری از سرطان تیروئید

رژیم غذایی: در كل جهان بيش از 5/1 ميليارد نفر در مناطق كمبود يد زندگي مي كنند و در معرض ابتلا به بيماري هاي ناشي از كمبود يد هستند. در بيشتر كساني كه در مناطق كمبود يد زندگي مي كنند، تنها عارضه اي كه ديده مي شود، گواتر درستکار است كه ترشح هورمون هاي تيروئيد وTSH ، همچنین غلظت آن ها در سرم طبيعي مي ماند. اگر در جايي كمبود يد شدت داشته باشد، علايم شديد عصبي، ذهني يا كم كاري تيروئيد و يا هر دو مشاهده مي شوند و شكل هاي گوناگون كرتينيسم نمايان مي گردد. این اختلال هاي خفيف تا شديد ناشي از كمبود يد بسته شدت كمبود يد، عوامل گواترزا، عوامل و ژنتيكي محيطي در افراد مختلف با گذشت زمان ممکن است به سرطان تیروئید منجر شود.
عدم مصرف دخانیات و الکل: عامل خطر ديگري كه در بروز بيماري هاي تيروئيد نقش دارد، استعمال دخانيات است. گواتر، سرطان و بيماري هاي خودايمني تيروئيد (بيماري هاشيموتو، بيماري گريوز و عوارض چشمي آن) با استعمال دخانيات در ارتباط هستند. استعمال دخانيات مي تواند اثر کمبود يد بر تيروئيد را تشديد نمايد و با افزايش بروز بيماري گريوز و تشديد عوارض چشمي آن همراه باشد.
غربالگری: یکی از روش های پیشگیری غربالگری با استفاده از روش های تشخیص و… می باشد، در مورد بيماري هاي تيروئيد غربالگری به اين معني است که افراد به ظاهر سالم را که در حال حاضر بيماري خفيفي دارند ولي در آينده بيماري آنها بروز مي کند و يا افراد سالمي که زمينه بيماري دارند و مي تواند در آينده خطرساز باشد، مشخص گردند. تعريف غربالگري در واقع اين است که ابزاري به کار برده شود تا زمينه يک بيماري يا خصوصيتي را در فردي که در حال حاضر هيچگونه شکايت يا علامتي ندارد، آشکار نمايد.

سرطان تیروئید و طب سنتی

گرچه تحقیقات جدید کاملا تاثیر گیاهان دارویی را بر درمان تیروئید تایید نمی‌کنند، اما این گیاهان می‌توانند جلوی عوارض و اختلالات تیروئید را بگیرند و کارکرد آن را بهبود ببخشند، در واقع این مواد غذایی توصیه شده نقش پیشگیری از بیماری های تیروئید و تسهیل فعالیت های این غده را دارند.

گیاه شیرین بیان: این گیاه در بسیاری از منابع طب سنتی توصیه شده است. گروهی از متخصصان پزشکی و داروسازی نیز با مطالعه بر روی این گیاه به تاثیر ضد سرطان تیروئید و از بین بردن اختلالات تیروئید توسط ماده موثر شیرین بیان پی برده اند.
گیاه پنبه دانه: این گیاه دارای املاح بالا و اسید چرب امگا 3 می باشد که اخیرا اثر آن در از بین بردن اختلالات تیروئید گزارش شده است.
گیاه بادرنجبوبه: این گیاه نیز اثرات ضد سرطانی بسیاری دارد و همچنین باعث بهبود استرس ها، خستگی، فشار های عصبی و تپش قلب می شود.
گیاه رایگان: این گیاه با نام (Eleuthero) باعث متعادل شدن وضعیت عملکرد تیروئید می شود. در بسیاری از مطالعات خواص آنتی اکسیدانی از این گیاه گزارش شده است.
سکنجبین
عسل و سیاه دانه
زنجبیل

سرطان های نادرتر تیروئید

انواع نادرتر سرطان های تیروئید عبارتند از:

سرطان های مدولاری

معمولا در بعضی خانواده ها بیشتر دیده می شود و همراه با سایر اختلالات غدد درون ریز یا ناهنجاری های اسکلتی است.

لنفوم تیروئید

معمولا افراد سالخورده را مبتلا می سازد و ممکن است همراه با شواهدی از بیماری در سایر قسمت های بدن باشد.

سرطان آناپلاستیک:

معمولا افراد سالخورده را گرفتار می سازد. این سرطان ها نسبت به سرطان های پاپیلاری و فولیکولار وخیم تر بوده و درمان آنها سخت تر می باشد. درمان این سرطان ها شامل شیمی درمانی و رادیوتراپی است.

منابع:

Deandrea M, Gallone G, Veglio M, et al. thyroid cancer histotype changes as observed in a major general hospital in a 21-year period J Endocrin Invert 1997; 20: 52-8.

Feldt-Rasmussen U, Iodine and cancer. Thyroid 2001; 11: 483-6.

Ries LAG, Melbert D, Krapcho M, et al. SEER Cancer Statistics Review 1975-2004, National Cancer Institute, Bethesda, MD. http://seer.cancer.gov/csr/1975_2004

Kohler BA, Ward E, McCarthy BJ, et al. Annual report to the nation on the status of cancer, 1975- 2007, featuring tumors of the brain and other nervous system. J Natl Cancer Inst 2011; 103:714.

Rezaie Shahsavarloo Z, Lotfi MS, Taghadosi M, Mousavi MS, Yousefi Z, Amirkhosravi N. Relationship between components of Spiritual well-being with hope and life satisfaction in elderly cancer patients in Kashan, 2013. J Geriatr Nurs 2015;1(2):43-54. [Full Text in Persian]

Larijani B, Shirzad M, Mohagheghi MA, Haghpanah V, et al. Epidemiologic Analysis of the Tehran Cancer Institute Data System Registry (TCIDSR). Asian Journal of Cancer Prevention 2004; 5: 36-9.