سکته های مغزی

سکته های مغزی

پاره شدن رگ های مغزی

افرادی که فشار خون بالا دارند، نسبت به سایر افراد یا نسبت به افراد طبیعی (به علت پاره شدن سرخرگ های کوچک در عمق مغز) بیشتر در معرض سکته های مغزی قرار میگیرند. همچنین سکته های مغزی می توانند در نتیجه انسداد یک سرخرگ بزرگ که خون مغز را تامین می کنند حادث شوند.

بسیاری از افراد با پی آمدهای سکته های مغزی که اکثر باعث فلجی ها و عدم توانایی در حرکات یک سمت بدن می شود دست به گریبان و آشنا هستند. فلجی ها می توانند موقتی یا دایمی باشند در حالی ممکن است صحبت کردن، بینایی، تعادل بدن، حس های مختلف فرد نیز دچار ابتلا و اختلال گردد.

سکته مغزی ممکن است اولین علامتی باشد که نشان می دهد فشار خون شخص بالا است. باید توجه داشت که بلافاصله بعد از وقوع یک سکته مغزی نباید تند و ناگهانی به پایین آوردن فشار خون اقدام کنند. موضوعی که بیشتر در سکته های مغزی مورد توجه می باشد نوع آن و سایر عوامل ایجاد کننده آن است که بین مردم بسیار متفاوت می باشد.

گاهی اوقات سکته های مغزی در مورد اشخاصی نیز اتفاق می افتد که فشار خونشان طبیعی است چون به غیر از بالا بودن فشار خون علل دیگری وجود دارد که به نسبت کمتری باعث این عارضه میگردند.

دو نوع اصلی، سکته مغزی وجود دارد که هر کدام از آن ها دارای علل مختلفی می باشند. نوع اول را اصطلاحا سکته مغزی ایسکمیک مینامند که بر اثر گرفتگی یکی از شریان های مغز با یک لخته خون ایجاد می شود و باعث میگردد که خون به یک قسمت از مغز نرسد.

نوع دیگر سکته مغزی را اصطلاحا سكته مغزی هموراژیک و یا خونریزی دهنده می نامند که بر اثر پاره شدن یکی از رگ های درون یا اطراف مغز ایجاد می شود. کسانی که به مدت طولانی دچار فشار خون بالا هستند بیشتر به این نوع سکته مغزی دچار می شوند. در حالی که افرادی که دارای کلسترول خون بالا هستند بیشتر به سکته مغزی ایسکمیک مبتلا می گردند.

اگر خون رسانی به یک قسمت از مغز به طور موقت و گذرا متوقف شود به آن اصطلاحا سکته مغزی کوچک یا مینی سکته یا تی آی ايک گفته میشود. برخلاف سکته های مغزی کامل، علایم و نشانه های تی آی ای که بسیار شبیه سکته مغزی کامل می باشد فقط کمتر از ۲۴ ساعت طول می کشد و بعد از آن بیمار احساس بهبودی میکند.

تی آی ای نشان دهنده آن است که به یک قسمت مغز خون کافی نرسیده است و احتمال یک سکته مغزی کامل در آینده وجود دارد. بنابراین هیچ گاه نباید به یک تی آی ای بی توجه بود و باید هرچه سریع تر آن را با پزشک در میان گذاشته و بررسی های لازم را برای آن انجام داد.

علایم و عوامل اصلی سکته های مغزی

بی حسی و فلج: احساس ناگهانی بی حسی و سِر شدن، ضعف یا فلج در یک طرف از بدن. نشانه های این وضعیت ممکن است شامل از کار افتادگی یک دست و یا یک پا و افتادگی پلک چشم و یا آبریزش از دهان باشد.

اختلال ناگهانی در صحبت کردن: بریده بریده حرف زدن، اشکال در پیدا کردن کلمات برای صحبت کردن و یا فهمیدن صحبت دیگران.

تار شدن ناگهانی چشم: اختلال در بینایی، به خصوص فقط در یک چشم.

گیجی و عدم تعادل: سرگیجه، گیج بودن، لرزش، عدم تعادل و یا سردرد شدید.

عوامل مختلف سکته های مغزی

عوامل مختلفی باعث بروز سکته های مغزی در افراد می شوند که بعضی از این عوامل عبارتند از:

فشار خون بالا: بالا بودن فشار خون و عدم درمان آن. فشار خون بالا باعث صدمه دیدن دیواره شریان ها میشود.

بی نظمی ضربان قلب: فیبریلاسیون دهلیزی، که نوعی از بی نظمی ضربان قلب می باشد و احتمال ساخته شدن لخته های خون را در قلب افزایش می دهد. این لخته ها بعدها می توانند از قلب به سمت مغز حرکت کرده و جلوی شریان های آن را بگیرند.

سابقه: ۲۰ درصد افرادی که دچار سکته مغزی کامل می شوند قبلا سابقه یک یا چند مینی سکته مغزی را داشته اند.

مرض قند: افراد مبتلا به مرض قند احتمال زیادی دارد که دچار فشار خون بالا و تصلب شرایین نیز باشند، بنابراین به مقدار زیاد در خطر ابتلا به سکته های مغزی هستند.

جنسیت افراد: مردها بیشتر از زن ها احتمال شدن به سکته مغزی را دارند.

سابقه خانوادگی: اگر یکی از خویشاوندان نزدیک شما دچار سکته مغزی شده باشد، این احتمال در شما نیز افزایش می یابد. شاید به این دلیل که عواملی مثل بالا بودن فشار خون و مرض قند در بعضی خانواده ها بیشتر دیده میشود.

زمینه نژادی: آسیایی ها و آفریقایی هایی که در انگلستان زندگی میکنند بیشتر از سایرین در خطر ابتلا به سکته های مغزی هستند.

استعمال دخانیات: سیگار کشیدن دارای اثرات بدی بر روی شریان ها می باشد که با بالا بودن فشار خون نیز در ارتباط می باشد.

مصرف زیاد الكل: الكل زیاد در طولانی مدت می تواند باعث بالا رفتن فشار خون و پارگی شریان های مغزی شود.

قرص های ضد بارداری: بعضی از انواع قرص های ترکیبی ضد بارداری، می توانند غلظت و چسبندگی خون را زیاد کرده و احتمال ساخته شدن لخته خون را افزایش دهند. این قرص ها همچنین ممکن است باعث بالا رفتن فشار خون شوند.

رژیم غذایی: رژیم غذایی که دارای نمک زیاد می باشد، موجب بالا رفتن فشار خون و رژیم غذایی که دارای چربی و مواد قندی زیاد باشد باعث تنگ شدن شریان ها و ایجاد رسوب در آن ها می شود.

بالا رفتن سن: سکته های مغزی در افراد بالای ۵۵ سال شایع تر بوده و هر چه سن آن ها بالاتر رود احتمال وقوع آن نیز بیشتر می گردد. این امر بدین خاطر می باشد که برای ایجاد تصلب شرایین (سخت شدن رگ ها) زمان طولانی نیاز می باشد و هر چه سن افراد بالاتر برود شریان ها کمتر انعطاف پذیر بوده و افزایش فشار خون بیشتر می شود.

تشخیص و پیشگیری در سکته های مغزی

درمان مؤثر سکته مغزی به این بستگی دارد که نوع سکته مغزی را دقیقا تشخیص دهیم. برای رسیدن به یک تشخیص دقیق در مورد نوع سکته مغزی نمی توان فقط با گرفتن شرح حال و یک معاینه بالینی معمولی به آن دست یافت، بلکه حداقل نیاز به انجام یک سری آزمایش های خون و سی تی اسکن از مغز دارد.

ممکن است نیاز به سونوگرافی از شریان کاروتید در گردن و گاهی اوقات از قلب باشد. انجام این آزمایش ها و اقدامات ممکن است به نظر طولانی و خسته کننده باشند اما برای به کار بردن بهترین روش درمانی این کارها ضروری می باشند.

وقتی که کسی دچار سکته مغزی یا مینی سکته (تی آی ای) می شود احتمال زیاد دارد که در آینده هم دوباره دچار آن بشود. برای اینکه احتمال خطر بروز سکته مجدد را کم نماییم، اقدامات مختلفی را می توان انجام داد. این اقدامات شامل رژیم غذایی، مصرف داروهایی برای پیشگیری از لخته شدن خون، تمرینات ورزشی و پایین آوردن فشار خون می باشد.

آیا سکته های مغزی ارثی می باشد؟

اگر یکی از افراد نزدیک خانواده شما قبلا دچار سکته مغزی شده است احتمال اینکه شما نیز به این مشکل دچار شوید نسبت به سایر افراد کمی بیشتر می باشد. به خصوص اگر خویشاوندان شما در زمان جوانی دچار سکته مغزی شده باشند این احتمال در شما نیز بیشتر خواهد بود.

بعضی از عللی که چرا در بعضی خانواده ها سکته مغزی بیشتر دیده می شود کشف شده است. و ارتباط آن با بالا بودن کلسترول و فشار خون در بعضی خانواده ها مشخص شده است. همچنین در بعضی خانواده ها نیز عادت های خاصی وجود دارد که باعث بروز این مشکل می شود. برای مثال عادت داشتن به رژیم های غذایی بد، مصرف الکل و استعمال دخانیات از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود.

اگر شما سابقه فامیلی سکته مغزی دارید با پزشکتان در این مورد مشورت نمایید تا اگر چیزی وجود دارد که شما بتوانید با اصلاح آن در زندگی تان باعث به حداقل رساندن خطر بروز سکته های مغزی شوید انجام دهید. با این حال حتی اگر تمام خویشاوندان شما نیز سکته مغزی کرده باشند.

سکته های مغزی در کودکان

در کودکان و نوجوانان علت وقوع سکته مغزی و نحوه بهبودی آن ممکن است با آن چیزی که در بزرگسالان اتفاق می افتد تفاوت داشته باشد.

• ۵۰ درصد سکته های مغزی که در کودکان اتفاق می افتد بر اثر خونریزی و پاره شدن یک شریان در مغز رخ می دهد.
• علل خونریزی مغزی عبارتند از: ۱) تشکیل رگ های خونی در مغز از هنگام تولد که ممکن است پاره شود و به داخل مغز خونریزی نماید ۲) عفونت ۳) از دست دادن زیاد آب بدن (دهیدراسیون) ۴) پایین بودن طولانی مدت فشار خون ۵) ضربه به سر.
• علت دیگر سکته مغزی بند آمدن جریان خون در یک شریان مغزی می باشد (سکته مغزی نوع ایسکمیک). در کودکان این وضعیت می تواند بر اثر بیماری قلبی که در هنگام تولد وجود داشته است، جراحی قلب، و یا تومور (غده) مغزی ایجاد شود. اخیرا تحقیقات نشان داده است که بیماری آبله مرغان در کودکان ممکن است علت شایع تری برای وقوع سکته مغزی نوع ایسکمیک، نسبت به آنچه که قبلا در مورد این بیماری فکر می کردند باشد.
•  همچنین بعضی دیگر از بیماری های کودکان مثل تالاسمی، بیماری سلول داسی شکل و بیماری تاکایاسو از عوامل خطر زای سکته های مغزی در کودکان می باشد.

عوارض سکته های مغزی

عوارض سکته های مغزی در افراد مختلف بسیار متفاوت بوده و بستگی به این دارد که کدام قسمت از مغز و چه وسعتی از آن دچار ضایعه شده است. در بعضی موارد این عوارض بسیار جزئی بوده و مدت زمان کمی باقی می مانند در حالی که در سایر موارد شدت این عوارض بسیار زیاد بوده و به مدت طولانی فرد را دچار ناتوانی می کنند.

تاثیر سکته ها بر روی بافت مغزی: در دمانس عروقی، تأثیرات سکته های بسیار کوچک یا بسیار بزرگ جمع می شود و باعث آسیب پیش رونده ای به نواحی کاملا گسترده بافت های مغزی می شود که در آن ها رگ های خونی مسدود می شوند.

مشکلات شایع سکته های مغزی عبارتند از:

ضعف یا فلج در یک طرف بدن:

از آنجایی که سمت راست مغز کنترل طرف چپ بدن و سمت چپ کنترل سمت راست را برعهده دارد سکته مغزی در هر قسمتی از مغز ایجاد شود قسمتی از بدن که در طرف دیگر آن قرار دارد دچار مشکل می شود.

اختلال در صحبت کردن:

بسیاری از افرادی که دچار سکته های مغزی می شوند در صحبت کردن و فهمیدن حرف دیگران و نیز خواندن و نوشتن دچار مشکل می شوند. این مشکلات می تواند از یک اختلال موقتی در پیدا کردن کلمات تا عدم توانایی کامل در ارتباط برقرار کردن با دیگران متفاوت باشد.

اکثر افرادی که دچار مشکلات زیادی در صحبت کردن و فهمیدن زبان دیگران می شوند دچار ضایعه در سمت چپ مغزشان شده اند زیرا سمت چپ مغز یادگیری، خواندن، نوشتن، زبان و اعداد می باشد.

اختلال در ادراک و دریافت مفاهیم:

ممکن است افراد مبتلا به سکته های مغزی در شناسایی اشیاء و طرز استفاده از آن ها دچار مشکل شوند. همچنین ممکن است مشکلاتی در مفاهیم انتزاعی مثل گفتن این که اکنون ساعت چند است و یا در چه زمانی از روز قرار داریم ایجاد شود.

مشکلات شناختی:

سکته مغزی می تواند اغلب باعث بروز مشکلات ذهنی مثل چگونگی تفکر، یادگیری، تمرکز حواس، به خاطر آوردن، اتخاذ تصمیم، دلیل آوردن و برنامه ریزی شود.

خستگی:

بعد از بروز سکته مغزی خستگی بسیار شایع می باشد که علت آن هنوز کشف نشده است.

تغییرات خلقی:

در سکته های مغزی هم ممکن است روحیه افراد بالا یا پایین بشود. افسردگی، عصبانیت و بین رفتن اعتماد به نفس از مشکلات شایع این بیماران می باشد. گاهی اوقات این افراد ممکن است مانند هیجانات خود را کنترل کنند و شروع به گریه کردن، فریاد زدن، فحاشی، نفرین و یا خندیدن در مواقع نامناسب کنند.

عوارض روحی و روانی پس از سکته های مغزی:

سکته های مغزی اغلب باعث می شوند که افراد خیلی افسرده شوند و می تواند بر روی تفکر و درک آن ها تأثير بگذارد. پس از وقوع سکته مغزی عوارضی مثل اختلال در تمرکز فکر،

به خاطر آوردن، اختلال در تصمیم گیری و اختلال در یادگیری ایجاد می شود. شما ممکن است دچار مشکلات خلقی شوید. اضطراب، احساس غمگین بودن، افسردگی و احساسات هیجانی، از مشکلاتی هستند که پس از سکته ی مغزی ممکن است دیده شوند.

اختلال در حس لامسه پس از سکته های مغزی:

پس از سکته مغزی بیماران ممکن است دچار اختلال در حس لامسه شوند که این مشکل می تواند شدید و یا اندک باشد. همانند سایر مشکلات که پس از سکته مغزی ایجاد می شود، این اختلال نیز ممکن است پس از مدتی به طور خود به خودی از بین برود و بهبود یابد.

خستگی و اختلال در خواب:

پس از سکته های مغزی تقریبا تمام بیماران در چند هفته اول آن دچار مشکل خستگی می شوند. بسیاری از افراد نیز دچار مشکلاتی در خوابیدن می گردند. معمولا احساس خستگی پس از اینکه ورم مغز فروکش نمود به طور خود به خودی بهبود می یابد.

اختلال در خوابیدن نیز اغلب به چندین علت رخ می دهد. یکی از علل شایع اختلال در خوابیدن آن است که از آنجایی که بیماران پس از سکته مغزی در بیمارستان بستری می شوند و این محیط برای آن ها نا آشنا می باشد دچار اختلال در خواب می شوند.

اختلال در صحبت کردن و فهم مطالب:

سکته های مغزی می تواند باعث اختلال در صحبت کردن یا اختلال در فهم مطالب و یا هر دوی آن ها با هم شود. همچنین ممکن است در نوشتن این افراد نیز اختلال ایجاد شود. این مشکلات بیشتر وقتی ایجاد می شوند که قسمت چپ مغز بر اثر سکته مغزی دچار آسیب دیدگی شده باشد،

بنابراین در افرادی که دست راست و پای راست آن ها فلج شده است این مشکلات بیشتر دیده می شوند. تنها استثناء این وضعیت در افراد چپ دست می باشد زیرا در یک سوم این افراد منطقه زبان و فهم کلمات در قسمت راست مغزشان قرار دارد.

درد پس از سکته های مغزی: درد پس از سکته های مغزی مشکل شایعی می باشد. در اکثر موارد می توان این درد را به خوبی درمان نمود. درد می تواند به طور مستقیم بر اثر سکته مغزی ایجاد شده باشد و یا اینکه بر اثر بدتر شدن سایر مشکلات و بیماری هایی که قبلا بیمار داشته است رخ داده باشد. هیچگاه فرض نکنید که تمام علایم و مشکلاتی که پس از سکته مغزی در شما ایجاد شده است فقط به خاطر سکته مغزی است.

فلج و سفت شدگی عضلات: فلج شدن یک دست یا یک پا از علایم خیلی شایع پس از سکته های مغزی می باشد. این فلج شدن ممکن است همراه با سفت شدن عضلات که به آن در اصطلاح اسپاستی سیته گفته می شود رخ دهد.

این سفت شدگی عضلات باعث بدتر شدن وضعیت بیمار می شود. هرچه زودتر پس از سکته های مغزی اقدامات توان بخشی آغاز گردد احتمال بهبودی بیشتر خواهد شد. اهمیت زیادی دارد که مبتلایان به سکته مغزی بدانند که چه کارهایی باید انجام دهند تا ناتوانی طولانی مدت آن ها به حداقل زمان برسد.

خطر مرگ یا ناتوانی طولانی مدت:

در طی یک ماه پس از سکته مغزی حدود یک سوم افرادی که دچار سکته های مغزی شده اند فوت می کنند. اکثر این مرگ ها در همان هفته اول رخ می دهد. سکته مغزی یک بیماری جدی و خطرناک می باشد که بیشترین خطر مرگ در چند ساعت اول می باشد. بعد از این مدت خطر مرگ به تدریج کاهش می یابد.

در هفته ها و ماه های بعد از سکته مغزی بسیاری از سلول های مغزی که تا حدودی آسیب دیده اند بهبود یافته و دوباره کار خود را از سر می گیرند. در همین حال سایر قسمت های مغز که آسیبی ندیده اند مسئولیت کارهایی که قبلا سلول های صدمه دیده مغز انجام میدادند را بر عهده خواهند گرفت.

مدت زمانی که طول می کشد تا بهبودی ایجاد شود در هر شخصی متفاوت است. معمولا در چند هفته اول بعد از سکته مغزی یک شتاب اولیه در بهبودی ایجاد می شود. به عنوان یک اصل بهبودی بیشتر افراد در عرض یک سال تا ۱۸ ماه رخ خواهد داد. اما بسیاری از افراد مدت زمان طولانی تری را برای بهبودی نیاز خواهند داشت.