زخم معده

از چند طریق ممکن است فردی به زخم معده (قرحه) دچار گردد. در اثر ضعف معده، گرسنگی های زیاد و یا روزه گرفتن، ناراحتی و عصبانیت، به موقع غذا نخوردن، فعالیت های نا به هنگام، بی خوابی های شبانه، نوشیدن نوشابه های گازدار یا نوشابه های الکلی، استعمال دخانیات، هم چنین در اثر تجمع اخلاط اربعه یا بهم خوردن تنظیم آن، کثیفی خون و تجمع كثافات در معده زخم ایجاد می شود.

مبتلایان به زخم معده با خوردن خوراکی های ترش یا تند یا سرخ کرده ها یا میوه و سبزیجات خام یا آب گوشت با نان (تليت) یا سوپ و آش های رقیق ناراحت می شوند. لذا باید از آن ها پرهیز کرد.

هم چنین باید از خوردن دوغ، چای، سرکه، کره، نمک، ادویه جات، کاهو، شربت ها، تخمه شکستن آدامس جویدن، غذاهای مانده، انواع کنسرو، گوشت پخته، سوسیس، کالباس، انواع ساندویچ و پیتزا پرهیز کرد و نیز از گریه، غم و غصه، ناراحتی و عصبانیت، کارهای سخت و سنگین، بی خوابی های شبانه باید دوری نمود.

در عوض از خوراکی هایی که به درمان زخم معده کمک می کند باید بیش تر استفاده شود: مانند عسل، عرق نعناع، آب دم کرده بابونه، رازیانه، آویشن شیرازی، رب ریوند چینی، میخک، مرزنجوش، آب دم کرده رقیق شاه تره، آمله پرورده، انجره، آب دم کرده بادرنجبویه، افسنطين، انیسون، بسباسه، آب جوشانده شیرین بیان، آب جوشانده برگ گردو، زغال اخته، آب سیب زمینی خام، شربت گل محمدی، قلقاسی (سیب زمینی ترشی)، مغز، کباب برگ بدون چربی، گوشت گنجشک و گوشت کبوتر.

برای درمان: گل محمدی، تباشير هندی و تخم ترشک از هر کدام ۱۰ گرم مخلوط و بجوشانید بعد آب آن را شیرین و در سه نوبت میل کنید. این عمل ۱۰ روز تکرار شود.

سیاه دانه، بابونه شیرازی، آویشن شیرازی، زنیان، رازیانه، زیره، گل بومادران، تخم کرفس و درمنه ترکی از هر کدام ۲۰ گرم همه را مخلوط و به ۲۰ قسمت مساوی تقسیم کنید. صبح، ظهر و شب هر بار یک قسمت از آن را بجوشانید، آب آن را صاف و با عسل شیرین ساخته و بنوشید.

بابونه شیرازی، گل مامیثا، مغز ناخنک، گل حلوا و تخم شنبلیله را به نسبت مساوی مخلوط و صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق غذاخوری از آن را بجوشانید و آبش را صاف و با عسل شیرین ساخته، میل فرمایید.

پودینه، زیره، افسنطین، شاه تره، بابونه شیرازی، سنبل الطیب و اگیر ترکی از هر کدام ۵ گرم. آویشن شیرازی، رازیانه، زنیان و مرزنجوش از هر کدام ۱۰ گرم. پودر شیرین بیان ۵۰ گرم همه را مخلوط و به ۱۵ قسمت تقسیم کنید. هر قسمت را یک روز بجوشانید، آب آن را صاف و با عسل شیرین سازید، صبح و عصر بنوشید.

چهل روز صبح و عصر هر بار نیم مثقال هل قراب را دم کنید و آب آن را بنوشید.

هر روز ۴ مثقال گز علفی را در آب جوش حل کنید و آب آن را بنوشید.

چهار شب مقل ازرق را شبی ۴ نخود میل کنید.

چهل روز صبح ناشتا هر روز ۲ مثقال گل بومادران را دم کنید و آبش را بخورید.

در صورتی که فشار خون نداشته باشید نیم کیلو ریشه شیرین بیان را خوب بشوید بعد نیم کوب کرده و ۵ ساعت در دو لیتر آب بخیسانید و بعد بجوشانید تا یک لیتر آب آن باقی بماند آن را صاف و در آب آن ۷۵ گرم گز خونساری را شیره بکشید و هر روز صبح ناشتا دو استکان بخورید.

گز خونساری، شکر سرخ، ترنجبین و گز علفی از هر کدام ۴ مثقال در آب جوش حل کنید و روزی ۳ مرتبه هر بار دو استکان بخورید.

در صورت نداشتن فشار خون مقداری شیرین بیان را پس از پوست کندن بکوبید و در ظرفی بجوشانید. هنگامی که شیره غلیظی به دست آمد یک استکان آن را در ظرفی دیگر بریزید و به آن آب اضافه کنید تا به صورت شربتی در آید. ۱۲ هفته هر روز صبح ناشتا یک قاشق مرباخوری از آن را بخورید.

چهل گرم ریشه گل خطمی را در یک لیتر آب جوش دم کنید و بخورید (این نسخه برای زن حامله مضر است).

هر روز صبح ناشتا یک قاشق سوپ خوری عسل بخورید و تا یک ساعت هیچ چیز دیگر نخورید و اگر تا یک ماه خوب نشد هر روز ۵۰ تا ۱۰۰ گرم بخورید و تا ظهر هیچ چیز دیگر نخورید. (این نسخه برای گرم مزاجان مضر است).

سکبینج را ۱۲ شب شبی ۳ نخود در کپسول خالی بریزید و بخورید.

یک مثقال افتیمون را بجوشانید بعد مقداری گز خونساری را در آب صاف کرده آن شیره بکشید و بنوشید.

دانه های انار را با هم وزن آن برنج و جو پوست کنده بجوشانید و با آب آن تنقیه کنید.

آب به را بگیرید و با روغن زیتون مخلوط کنید، آن قدر بجوشانید تا آب آن تمام شود و روغن بماند، بعد با آن تنقیه کنید.

شکوفه خرمای نر را با محتویاتش در روغن زیتون مخلوط کنید و ۳ الی ۴ روز هر روز چند بار هم بزنید و بخورید.

میوه کنار خشک را نرم بسایید و یک قاشق آن را با شربت مخلوط و بخورید.

بابونه شیرازی، آویشن شیرازی، شاه تره، انیسون، افسنطین، بادرنجبویه، گل بومادران، ریوند چینی و شیرین بیان از هر کدام ۳ مثقال مخلوط کنید بعد ۱۰ قسمت کرده و هر شب یک قسمت آن را در ۴ استکان آب جوش بریزید. صبح بجوشانید و آب صاف کرده آن را میل کنید.

سیب زمینی خام را رنده کنید و با فشار دست آب آن را بگیرید و با عسل شیرین و میل کنید.

شاه تره، افسنطین، گل بومادران، گل بابونه، بادرنجبویه، گل نیلوفر، مغز ناخنک، آویشن شیرازی، رازیانه، پوست هلیله زرد، ریشه ریوند چینی، سنامکی، گل محمدی، درمنه ترکی، مخلصه و تخم گشنیز از هر کدام ۲ مثقال نیم کوب کرده و ۱۰ قسمت کنید بعد هر قسمت آن را یک روز صبح ناشتا جوشانده، آب آن را صاف و شیرین کرده و بخورید.

زراوند، مرمکی، مقل ارزق، چدروا، پوست هلیله زرد، هلیله سیاه، آمله مقشر، ریوند چینی، سنامکی، گل محمدی، جنطيانا، تخم نیلوفر، تربد، تاج ریزی، مخلصه، شاه تره، انیسون، تخم هویج و تخم کرفس از هر کدام ۱ مثقال نرم بکوبید و با عسل خمیر کرده و هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه به اندازه دو نخود از آن را بخورید.

هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه نصف لیوان آب قلقاسی (سیب زمینی ترشی) را بنوشید.

زخم معده کهنه

برای درمان زخم معده ای که کهنه و مزمن شده است باید گل ارمنی، گل محمدی، کهربا، خون سیاوش، گلنار فارسی و کندر خوراکی همه را به نسبت مساوی مخلوط و نرم بسایید. صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق غذاخوری از آن را در دهان بریزید و با شربتی که با گلاب درست شده باشد میل کنید.

زخم معده در گرم مزاج ها

در صورتی که گرم مزاج هستید و دچار زخم معده شده اید باید افسنطین، ریشه کاسنی، تخم کاسنی، شاه تره، شیرین بیان، گل بابونه شیرازی، مخلصه، انیسون، گل بومادران و ریوند چینی از هر کدام ۵ مثقال مخلوط و نیم کوب کنید. به ۱۵ قسمت مساوی تقسیم و هر قسمت را یک روز بجوشانید بعد آب آن را صاف و با شکر شیرین کرده، قبل از صبحانه بنوشید و تفاله آن را نیز بخیسانید. شب در همان آب بجوشانید و قبل از شام مصرف کنید.

زخم های معده و اثنی عشر

زخم های معده و اثنی عشر می توانند در هر جایی از قسمت فوقانی دستگاه گوارش ایجاد شوند اما معمولا در معده و در چند سانتی متری ابتدای روده کوچک که به آن اثنی عشر (دوازده) گفته می شود بروز می کنند.

در تعریف پزشکی زخم به منطقه کوچکی از بافت گفته می شود که لایه فوقانی آن از بین رفته باشد به طوری که شکل دندانه دندانه و یا تغییر یافته ایجاد کند زخم های معده يا اثنی عشر شبیه زخم هایی هستند که در دهان ایجاد می شوند. اما این زخم ها عمیق تر بوده و به سرعت نیز بهبود نمی یابند.

به زخم های معده واثنی عشر اصطلاحا پپتیک اولسر گفته می شود. کلمه پپتیک از پپسین مشتق می شود که به تجزیه و هضم غذا کمک می کند.

علایم زخم های معده و اثنی عشر

برجسته ترین علامتی که در بیماران دچار زخم معده و اثنی عشر دیده می شود، درد در قسمت مرکزی بالای شکم می باشد. این درد اغلب به صورت یک درد سوزشی توصیف می شود و در هر زمانی ممکن است رخ دهد، اگرچه معمولا با زمان صرف غذا در ارتباط می باشد.

علایم یک زخم در معده و یا در اثنی عشر می توانند شبیه هم باشند اما اغلب یک زخم اثنی عشر در ساعات اولیه صبح موجب درد می شود که با خوردن یک لیوان شیر تسکین پیدا می کند. زخم های معده بعد از غذا خوردن ممکن است ایجاد درد کنند که همراه با احساس استفراغ هم می باشند. ویژگی خاص این درد آن است که شما معمولا می توانید با انگشت خود محل دقیق درد را نشان دهید در حالی که درد در سایر بیماری ها در یک نقطه نبوده و منتشر می شود.

اگر دچار زخم معده یا اثنی عشر هستید علایم آن احتمالا گاهی ایجاد و گاهی از بین می روند. شما ممکن است چندین هفته هیچ مشکلی نداشته باشید اما دوباره دچار علایم این زخم ها شوید.

علل ایجاد زخم ها

غدد بسیار کوچکی که در معده وجود دارند تولید ترکیبی از اسید و آنزیمی به نام پپسین می کنند تا به هضم غذاها کمک کند. معده و اثنی عشر با ترشح یک لایه محافظتی به نام موکوس از صدمه دیدن آن جلوگیری می کند. وقتی تعادل بین حمله اسید و دفاع این لایه محافظتی به هم بخورد، زخم ایجاد می گردد. دلایل متعددی وجود دارد که چرا این وضعیت ممکن است رخ دهد. اما شایع ترین علت آن وجود یک باکتری است که کشف آن باعث نحوه تغییر در درمان زخم های معده و اثنی عشر شد.

زخم های معده و اثنی عشر گاهی اوقات در افرادی مشاهده شده است که نه آلوده به عفونت هلیکوباکترپیلوری هستند و نه از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی استفاده می کنند. این زخم ها گرچه معمولا به درمان دارویی به خوبی پاسخ می گویند اما اغلب، علت ایجاد آن ها مشخص نمی گردد. به ندرت زخم های معده یا اثنی عشر ممکن است بر اثر وجود سایر بیماری ها ایجاد شود. مثلا در بیماری کرون (نوعی بیماری که ممکن است هر قسمتی از روده را گرفتار کند)، سندروم زولينجراليسون (نوعی بیماری که به علت اختلال هورمونی، معده مقدار زیادی اسید ترشح می کند) و لنفوم (سرطان سلول های خون دردیواره معده) ممکن است زخم ایجاد شود.

گرچه امروزه مشخص شده است که استعمال سیگار به تنهایی نمی تواند باعث بروز زخم شود اما معلوم شده که سیگار کشیدن می تواند باعث اختلال در التيام زخم ها شود. بنابراین به افرادی که دچار زخم هستند و سیگاری می باشند توصیه می گردد که دست از سیگار کشیدن بردارند.

اگر می خواهید هرگز به زخم معده یا زخم اثنی عشر دچار نشوید توصیه های زیر را رعایت کنید:

سیگار نکشید، الكل ننوشید، آسپرین و مشتقات آن را مصرف نکنید. از چای، قهوه، نوشابه های گازدار، کولاها و شکر جدا خودداری کنید و به جای شکر، عسل مصرف کنید. گاهی از دم کرده های نعناع، بابونه و آویشن نیز استفاده کنید.