پنوار یا گل عنکبوتی، گیاهی یک ساله و علفی که ارتفاع آن حدودا به ۱ متر می رسد و ساقه ی آن سفت و سخت، دارای کرک و خاردار است که می تواند باعث آسیب به دست انسان شود.
نام های دیگر: شاهنگ، پنوار و گل عنکبوتی
نام فارسی: پنوار
تیره: Cleoinaceae
نام علمی : Cleome ruta
نام انگلیسی : Spider flower
مشخصات پن وار
گیاهی است از خانواده ی Capparidaceae ، چندساله و پرشاخه به بلندی حدود نیم متر که بویی شبیه به سداب از آن متصاعد می شود. شاخه ها آن ها در قسمت پایین چوبی است. برگ ها دارای دمبرگ مرکب و معمولا دارای ۵ – ۳ برگچه کوچک است. گل های آن زرد به شکل خوشه در انتهای شاخه ی گل دهنده ظاهر می شود. میوه ی آن خورجین دراز و باریک به طول حدود یک سانتیمتر که در داخل آن دانه قرار دارد، دانه ی آن لیز و براق و کوچک به رنگ قهوه ای تیره است. این گیاه در بلوچستان، جزیره ی هرمز و چاه بهار دیده می شود. پن وار گونه های دیگر نیز دارد که ذکر آنان در این قسمت لازم نیست.
خصوصیات گیاه
این گیاه بسیار شبیه به گیاه ماری جوانا است و معمولا با آن اشتباه گرفته میشود.
برگهای این گیاه به ترتیب به طول ۱۲ و عرض ۴ سانتی متر، معطر و به شکل مرتبی روی ساقه گیاه قرار دارد.
شکوفه های پنوار در اوایل تابستان به شدت ظاهر می شوند و در طول فصل همچنان ادامه دارد.
زمان گلدهی این گیاه از اواخر بهار تا اوایل پاییز است. گلهای آن معطر و بویی شبیه به سداب دارد. گلبرگهای آن از یک نقطه مرکزی به شکل یک چتر و یا خوشه ای ظاهر می شوند و دارای پرچم های بلند است.
گل های آن به رنگهای سفید، صورتی و یا بنفش و شبیه به عنکبوت است، لذا به آن «گل عنکبوتی» نیز می گویند. گل ها در امتداد ساقه است. شروع گلدهی و شکوفه از پایین ساقه شروع میشود و به سمت بالا ادامه می یابد.
گل این گیاه برای پرندگان و پروانه ها و حشرات بسیار جذاب می باشد.
گل دهی این گیاه از زمانی که ارتفاع آن ۳۰ سانتی متر است شروع و تا زمانی که ارتفاع آن به ۱۵۰ سانتی متر برسد ادامه دارد.
میوه آن زرق و برق دار، در داخل غلافی به شکل خورجین، دراز و باریک و حدود ۱ سانتی متر است. میوهی این گیاه به صورت کپسول میباشد که ۱۵ سانتی متر طول دارد و گستردگی آن ۳ میلی متر می باشد و حاوی چند دانه است.
پنوار نسبت به کم آبی مقاوم و برخلاف برخی از گیاهان که در گرمای تابستان محو می شوند، این گیاه مقاوم است و راست می ایستد.
این گیاه بومی جنوب آمریکا است و در ایران در سیستان و بلوچستان، جزیرهی هرمز و چاه بهار وجود دارد.
قسمت های مورد استفاده:
برگ و گل آن.
نحوه کاشت و تکثیر پنوار
تکثیر گیاه پنوار یا گل عنکبوتی از طریق بذر صورت می گیرد. درجه حرارت ۲۵ تا ۲۷ سانتی گراد و نور مناسب به رشد ، جوانه زنی کمک خواهد کرد. بذرهای این گیاه ریز و شبیه به حلزون است.
افشاندن بذر از اواسط ماه بهمن تا فروردین است. درجه حرارت آن باید مناسب باشد و حدود ۲ تا ۳ هفته طول خواهد کشید تا سبز شود. ایجاد رطوبت مناسب در شبها به رشد جوانه کمک می کند. بذر را روی خاک مخلوط با خاک برگ یا کوکوبیت + پرلایت و هر خاک سبک دیگر که دارای زهکشی مناسب باشد، می پاشند.
پوشاندن بذرها با خاک لازم و نیست و فقط با دست کمی روی آن فشار می آوریم تا بذر درون خاک فرو رود. حداقل دمای مورد نیاز برای جوانه زنی ۲۱ درجه و حداقل زمان برای جوانه زنی حدود دو هفته است.
روش دیگر این که بذر را داخل گلدان در فضای بسته و گرم بکارید، ۶ تا ۸ هفته طول می کشد که جوانه بزند، بعد آن را به بیرون منتقل کنید.
پنوار معمولا در مناطق معتدل کاشته می شود. بهتر است خاک، لومی یا شنی و خوب زهکشی شده باشد. دمای بین ۱۶ تا ۳۴ درجه را تحمل می کند، سرما و باد سرد برای این گیاه کشنده است. این گیاه نیاز به جای آفتابی دارد و تحمل خشکی را دارد و نباید زیاد آبیاری شود.
خواص درمانی
- برای رفع بیماریهای پوستی نظیر جرب، آب دم کرده ی آن بسیار مفید است.برای رفع التهابات پوستی ناشی از لک و پیس و شستشو با آب دم کردهی آن مفید است.
- آب دم کرده ی آن برای معالجه رماتیسم و رفع بیماری پوستی نظیر جرب مفید می باشد.
- شست وشو با آب دم کرده ی آن برای رفع التهاب پوستی به خصوص در رفع لک و پپس (لوکودرما)استفاده می شود.