در این مقاله با مزاج ادویه ها ، چای های سنتی آشنا می شویم و دیدگاه های طب نوین را پیرامون مزاج ادویه ها بیان می کنیم.
مزاج ادویه ها-آویشن
ادویه آویشن باز کننده انسداد، خشک کننده، تحلیل برنده بادها و بلغم، لطیف کننده غذاهای غليظ، اشتها آور، مدر و جاری کننده حیض بوده، موجب تنقيه ريه و معده و کبد و روده ها از رطوبت و بلغم شده و مانع صعود بخار به مغز می گردد. مقوی چشم است و در درد دندان، درد کمر و مفاصل سرد و بیماریهای رحمی مفید است. خوردن آن با آب انجیر جهت سرفه و تنگی نفس و با پنیر تازه جهت چاق کردن بدن و با آب کرفس جهت خرد کردن سنگ مفید است.
دیدگاه طب نوین درباره آویشن
آویشن عملکرد سیستم ایمنی بدن را تنظیم می کند. مصرف آویشن، عملکرد شناختی مغز را بهبود می بخشد و در بیماران دچار بیماری آلزایمر مفید است. آویشن خواص ضد تشنجی هم دارد.
مزاج ادویه ها-افتیمون
تحلیل برنده ورم ها، لطیف کننده، بازکننده انسداد و مفرح قلب بوده، جهت بیماریهای مغز و اعصاب مانند سردرد، تشنج، افسردگی، کابوس، وسواس و بیماری های مفاصل مفید است. به تنهایی مسهل بلغم و سودا و با بنفشه مسهل صفرا میباشد.
از آن جایی که بسیار لطیف و ضعیف است جوشاندن و کوبیدن باعث از بین رفتن خاصیت آن می شود پس هنگام مصرف نباید آن را نرم کوبید و یا زیاد جوشاند. مصرف زیاد آن برای گرم مزاجان مضر است.
دیدگاه طب نوین درباره افتیمون
افتیمون خواص آنتی باکتریال بر علیه باکتری هایی از قبیل استاف اورئوس، استاف اپیدرمیدیس و باسیلوس سرئوس دارد.
مزاج ادویه ها-اسطوخودوس
مفرح، تقویت کننده بدن، قلب، مغز، احشا و قوای ظاهری و باطنی بدن، مقوی ذهن و جاروب مغز و پاک کننده آن از فضولات، باز کننده گرفتگی های عروقی و مسهل بلغم و سودا به خصوص سودای مغز می باشد.
در بیماری های سینه و سرفه، سردرد و سرگیجه به دنبال ضربه، بیماری های کبد و طحال و مجاری ادراری مفید است. مصرف جوشانده اسطوخدوس و آویشن و کمی تخم کرفس همراه با هر داروی مسهل، مانع از ایجاد دل پیچه ناشی از مسهل است. مصرف زیاد آن برای گرم مزاجان مضر است.
دیدگاه طب نوین درباره اسطوخودوس
اسطوخدوس(Lavandula stoechas) آرام بخش و خواب آور بوده و خواص ضد تشنجی آن بیشتر از والپروات سدیم می باشد. اسطوخدوس از آپوپتوز (خودکشی سلولی) سلول های اعصاب حرکتی پس از آسیب دیدن، جلوگیری می کند و بدین ترتیب نقش محافظتی خود را بر اعصاب ایفا می نماید.اسطوخدوس ( Nepeta menthoides) خواص ضد باکتریایی داشته و به عنوان آرام بخش نیز استفاده میشود.
نکته: گونه Lavandula stoechas در ایران رویش ندارد و گونه Nepeta menthoides در ایران یافت میشود.
مزاج ادویه ها-بادرنجبویه
مفرح، تقویت کننده قلب و مغز و حواس و باز کننده انسداد عروق مغزی بوده و در رفع کابوس سوداوی، غش، سکسکه، تحليل سودا و امراض بلغمی و بیماری های کلیه مؤثر می باشد.
دیدگاه طب نوین درباره بادرنجبویه
مصرف بادرنجبویه ضد اضطراب و افسردگی است و در بیماریهای دستگاه عصبی که با ایسکمی (اشکال در خونرسانی) همراهند مانند سکته مغزی، باعث محافظت سلولهای عصبی از تخریب می گردد. استفاده موضعی از روغن بادرنجبویه خواص ضد ویروسی بر علیه ویروس هرپس سیمپلکس دارد.
مزاج ادویه ها-زعفران
مفرح، تقویت کننده قلب، ریه و کبد و پاک کننده کلیه و مثانه به خصوص اگر با عسل خورده شود و دفع کننده سنگها است.
زعفران باز کننده انسداد مغز و کبد و طحال، کم کننده اشتها، ادرارآور، محرک نیروی جنسی، منضج و مصلح عفونت خلط بلغمی بوده و خوردن ۵ گرم آن جهت تسریع در زایمان مفید است. زعفران تمایل و نفوذ مواد مغذی و داروها را به قلب افزایش میدهد.
به علاوه مصرف آن شادی آور بوده و مقوی قلب است. بوعلی سینا و سایر بزرگان طب سنتی، توصیه می کنند که در ترکیب داروها و غذاهای مورد استفاده برای بیماران قلبی، زعفران اضافه شود تا هدایت و نفوذ آنها به قلب، بهتر انجام گیرد.
دیدگاه طب نوین درباره زعفران
زعفران از افزایش کلسترول و تری گلیسیرید و LDL جلوگیری کرده و نیز از رسوب آنها در عروق ممانعت می نماید. به علاوه در بیمارانی که دچار آنفارکتوس قلبی شده اند، زعفران اندازه محل آنفارکتوس را کاهش می دهد. زعفران همچنین فشار خون بیمار و عملکرد بطن چپ قلب را پس از سکته قلبی حفظ می نماید. اثرات ضد فشار خون زعفران نیز در مقالات به اثبات رسیده است.
مزاج ادویه ها-زنجبیل
ادویه زنجبیل مقوی حافظه، تحلیل برنده باد، تسکین دهنده درد کبد سرد، باز کننده انسداد کبد و طحال، تقویت کننده قلب و فم معده و مثانه می باشد. خوردن زنجبیل با زرده تخم مرغ عسلی مقوی نیروی جنسی و زیاد کننده و غلیظ کننده منی می باشد.
مصرف زنجبیل با شکر یا نبات و کندر و یا با عسل (به شکل مربای زنجبیل برای رفع رطوبت معده موثر است. در رفع بیماریهای عصبی (ترس و وحشت)، بیماریهای مفصلی و کمردرد و قطع حیض مفید است.
ضماد برگ یا ریشه آن جهت بیماری های مفصلی و بریدگیها و تحلیل ورم مفید است. برای گرم مزاجان مضر بوده و زیاده روی در مصرف آن باعث فساد خون و ضعف نیروی جنسی می شود.
دیدگاه طب نوین درباره زنجبیل
استفاده از زنجبیل از بروز زخم معده ناشی از عواملی از قبیل مصرف داروها (مانند آسپیرین)، هلیکوباکترپیلوری و… جلوگیری می کند.
مصرف ادویه زنجبیل باعث کاهش حالت تهوع می شود و این اثر برای زنان باردار از اهمیت بیشتری برخوردار است چرا که زنجبیل تراتوژن نبوده و ضرری به مادر و جنین نمی رساند. زنجبیل گیاهی آنتی اکسیدان و ضد التهاب است. زنجبیل گشادکننده عروق و مانع تجمع پلاکتهاست. مصرف زنجبیل در افراد دچار درد زمان قاعدگی باعث برطرف شدن درد میشود.
مزاج ادویه ها-زیره
ادویه زیره تحلیل برنده و باز کننده انسداد، خشک کننده، لطیف کننده، قابض، برطرف کننده بادهای غليظ و مقوی معده و روده ها و کبد و اشتها آور می باشد. زیره را با نمک جویده و آب آن اقورت دهید باعث قطع آبریزش دهان می شود. اگر با سرکه بسایید و بو کنید یا در فیله کنید خونریزی بینی را قطع می کند.
اگر زیره را در سرکه خیسانده بعد در آفتاب خشک کنید و بکوبید برای رفع ویار خاک خوردن در زنان باردار مفید است. در دهان گردانیدن جوشانده زیره و آویشن، مسکن دندان درد است.
مداومت در خوردن عرق زیره باعث لاغری است. زیره برای سردمزاجان و سالمندان بسیار مفید است و چنانچه آن را با دارچین و شوید و سایر ادویه جات به گوشت اضافه کرده و بپزند، غذایی لطیف و سريع الهضم و ملین و بدون نفخ حاصل می شود.
دیدگاه طب نوین درباره زیره
مصرف ادویه زیره سبز در رژیم غذایی از بروز سرطان معده و دهانه رحم جلوگیری می کند. زیره سبز خواص آنتی اکسیدانی داشته و افزایش دهنده حافظه است.زیره سیاه کاهش دهنده چربی خون است و در بهبود سوءهاضمه موثر می باشد.
مزاج ادویه ها-سیاه دانه
ادویه سیاه دانه منضج جميع اخلاط، خشک کننده رطوبات بدن، مدر، قاعده آور و شیرافزا بوده، در درد سینه، تنگی نفس، سرفه، استفراغ، بیماری های کبد و طحال مفید می باشد. خوردن آن با سرکه موجب دفع اقسام کرم معده می شود. خوردن آن با آب و عسل شکننده سنگهای کلیه و مثانه است.
اگر سیاه دانه در سرکه خیسانده شود و یک شب در پارچه ای پیچیده بماند، بوییدن آن باز کننده گرفتگی بینی بوده و در بهبود سردردهای سرد و زکام و نزله موثر است. ضماد کوبیده آن با گلاب برای زخم سوداوی ساق پا مفید است. مصرف آن در حاملگی ممنوع است.
دیدگاه طب نوین درباره سیاه دانه
سیاه دانه در بهبود آسیب بافت ریه به دنبال آسپیراسیون و تخفیف علایم آبریزش بینی و سینوزیت موثر است. خواص ضد التهابی سیاه دانه باعث می شود که در کاهش دادن علایم آرتریت روماتویید نقش موثری داشته باشد. مصرف سیاه دانه باعث تقویت حافظه و بهبود عملکرد شناختی مغز میشود.
مزاج ادویه ها-قهوه
در مورد طبع آن اختلاف نظر وجود دارد ولی آنچه که قابل قبول همگان است این است که هر چه کهنه تر شود سرد و خشک تر می شود. ملین طبع، مدر و خشک کننده رطوبت می باشد.
خوردن آن در گرم مزاجان باز کننده انسداد، تسکین دهنده دردهای گی سوختن خون و صفرا و سودا و رقیق کننده خون بوده، در تب های دموی وصف سوداوی، سرفه بلغمی و تقویت معده مفید می باشد. مصرف زیاد آن باعث بی خوابی و لاغر شدن بدن، زردی پوست، کاهش میل جنسی، نفخ، کولیت روده و بواسیرم مصرف آن برای سردمزاجان و کسانی که غلبه اخلاط فاسد دارند بسیار مضر است.
خوردن آن ناشتا و یا همراه شیر مضر بوده، بهترین مصلح قهوه که طعم و رایحه آن لذیذ می کند زعفران است.
دیدگاه طب نوین درباره قهوه
مطالعه ای در کلمبیا نشان داد که مصرف زیاد و مداوم قهوه، باعث افزایش مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی می شود. مصرف کافئین (ماده موجود در قهوه) در بارداری باعث ایجاد آسیب های سلولی در جنین و بروز پره اکلامپسی و از دست دادن زودرس حاملگی در مادر می شود.
مزاج ادویه ها-گل گاوزبان
مفرح، مقوی روح و حرارت غریزی و قلب و مغز و کبد، نیکوکننده رنگ چهره، ملین و مسهل صفرا و اخلاط سوخته و سودا بوده و در رفع بیماری های سوداوی، خشونت نای و سینه، سرفه، تنگی نفس، گلودرد، وسواس، سنگ کلیه و مثانه مفید می باشد.
دیدگاه طب نوین درباره گل گاوزبان
گاوزبان اثرات ضد اسپاسم و گشاد کننده راه هوایی دارد و در تپش قلب و بیماری های کلیوی مفید است. روغن گاوزبان کاهش دهنده کلسترول و تری گلیسیرید است. عصاره گاوزبان خاصیت ضد آمیب دارد.
مزاج ادویه ها- نمک
قابض، مسهل بلغم و سودا و صفرا، خشک کننده، دفع کننده رطوبت لزج، دفع کننده عفونت اخلاط، باز کننده انسداد کبد و طحال، شفاف کننده پوست صورت بوده و اشتها آور می باشد.
مصلح غذاهای سرد و نیکوکننده طعم غذا و سبزیها و حبوبات گس بی مزه و ترشی ها و گوشت و امثال آن است ولی مصرف زیاد آن باعث ایجاد انسداد، مشکلات پوستی، تولید سودا و لاغری بدن می گردد. بر اساس روایات خوردن نمک در ابتدا و انتهای غذا می تواند در درمان بیماری های فراوانی مفید باشد.
دیدگاه طب نوین درباره نمک
استفاده طولانی مدت از نمک یددار در کنار خواصی که دارد باعث بروز مشکلاتی از قبیل بالارفتن آنتی بادی های تیرویید و تیروتوکسیکوز می شود.
معرفی مزاج ادویه ها
نام رایج | نام سنتی | مزاج ادویه ها | درجه | مصلح مصرفی برای کاهش اثرات این ادویه ها |
آویشن | صعتر | گرم و خشک | 2 | سرکه انگور |
افتیمون | افتیمون | گرم و خشک | 3-2 | زعفران، کتیرا،روغن بادام، صمغ عربی |
اسپند | حرمل | گرم و خشک | 3-2 | میوه های ترش،سکنجبین |
اسطوخودوس | اسطوخودوس | گرم و خشک | 2 | سکنجبین |
بادرنجبویه | بادرنجبویه | گرم و خشک | 2 | صمغ عربی، کندر |
برگ بو | غار | گرم و خشک | 2 | کتیرا |
پونه | فودنج | گرم و خشک | 3 | کتیرا |
تخم کافشه | قرطم | گرم و خشک | 2-1 | انیسون، شیرینی های طبیعی |
چای سبز و سیاه | گرم و خشک | 2 | شیر بز، بادیان خطایی، مشک، دارچین، زنجبیل | |
خردل | خردل | گرم و خشک | 4 | روغن بادام، کاسنی، سرکه |
دارچین | دارصینی | گرم و خشک | 2 | کتیرا، مصطکی |
رازیانه | رازیانج | گرم و خشک | 3-1 | سکنجبین، صندل |
رزماری | اکلیل الجبل | گرم و خشک | 3 | سکنجبین |
زردچوبه | عروق الصفر | گرم و خشک | 3 | آب لیمو، آب بالنگ |
زعفران | زعفران | گرم و خشک | 2-1 | انیسون، سکنجبین |
زنجبیل | زنجبیل | گرم و خشک | 3-1 | عسل، روغن بادام |
زنیان | نانخواه | گرم و خشک | 3 | گشنیز، باقلا |
زیره | کمون | گرم و خشک | 2-3 | کتیرا، عسل، آویشن |
سماق | سماق | سرد و خشک | 2 | انیسون، مصطکی، طبخ با بادمجان |
سیاه دانه | شونیز | گرم و خشک | 3 | کتیرا، در سرکه خیساندن |
فلفل | فلفل | گرم و خشک | 3 | روغن های گیاهی سرد(برای گرم مزاجان)، عسل(برای سرد مزاجان) |
قهوه | بن | سرد و خشک | زعفران، گلاب، روغن پسته، زنجبیل | |
کاکائو | گرم و خشک | زعفران، گلاب، روغن پسته | ||
گلاب | ماءالورد | سرد و خشک | 1 | جلاب |
گلپر | انجدان | گرم و خشک | 3 | خیساندن در سرکه، بوئیدن کافور و یا گلاب، رازیانه، تخم خیارین |
گل گاو زبون | لسان الثور | گرم و خشک | 1 | صندل سفید |
میخک | قرنفل | گرم و خشک | 3 | صمغ عربی |
نشاسته | نشا | سرد و خشک | 1 | کرفس، میخک، شیرینی های طبیعی |
نمک | ملح | گرم و خشک | 2-3 | روغن بادام، آویشن، گوشت حیوان جوان |
وانیل | گرم و خشک | زعفران، روغن پسته، گلاب | ||
هل | قاقله کبار | گرم و خشک | 1-2 | کتیرا |
انیسون | بادیان رومی | گرم و خشک | 2-3 | رازیانه، سکنجبین |