نام فارسی: علف طلایی
نام علمی: .Solidago Virgaurea L
نام فرانسه: Verge d’or، Verge doree، S. d’or، Solidage des bois
نام انگلیسی: Golden Wings، Connon goldenrod، Goldenrod
نام آلمانی: Echte Goldruthe، Gemeine Goldruthe، Goldruthe
نام ایتالیایی: Verga aurea، E. Pagana، Erba giudaica، Verga d’oro
نام عربی: قصيب ذهب
علف طلایی گیاهی است از تیره کاسنی، پایا و به ارتفاع ۶۰ سانتی متر تا یک متر که به حالت وحشی در جنگل های نواحی خشک، اماکن عاری از درخت جنگل ها، چمن زارهای طبیعی و نواحی سنگلاخی می روید. پراکندگی آن به صورتی است که در غالب نواحی اروپا تا حد ۲۸۰۰ متری ارتفاعات آلپ، بعضی نقاط آسیا و آمریکای شمالی یافت می شود به علاوه به علت گل های زیبا و مجتمعی که دارد پرورش نیز می یابد.
گیاه علف طلایی ، ریشه ای دراز و منشعب و برگ هایی ساده، بیضوی دراز، نوک تیز و کمی خشن دارد. کاپیتول های متعدد آن به رنگ زرد، مجتمع به صورت خوشه و مرکب از دو نوع گل، یکی لوله ای، نر – ماده و دیگری زبانه ای و ماده است. گل های اخیر، به درازی یک سانتی متر بوده در حاشیه نهنج، منظره زیبا برای آن به وجود می آورند. در خارج کاپیتول ها، انولوکری مرکب از براکته های نامساوی با حاشیه نازک و غشایی دیده می شود ضمنا در فاصله کاپیتول ها، برگ های منفرد و کوچک جای دارد که به تناسب نزدیک شدن به راس گل آذین، ابعاد آن ها، کوچک تر و باریک تر می گردد.
میوه آن فندقه، به رنگ زرد، پوشیده از تار و دارای زوایای مشخص است. زنبور عسل، تمایل بسیار به گل های فراوان این گیاه و نوش آن دارد و پیوسته به سمت گل آذین آن هجوم می آورد. قسمت مورد استفاده این گیاه، ریشه و سرشاخه های گل دار آن است ولی ریشه گیاه طبق بررسی های Knekow، اثر درمانی بیشتری دارد.
ترکیبات شیمیایی علف طلایی
کلیه قسمت های گیاه علف طلایی دارای تانن (مخصوصا گل ها)، موسیلاژ، مواد تلخ، به مقدار کم اسانس، یک ساپونین، نوعى الكالوئيد و اسید سالیسیلیک است. در ریشه اش، اینولین نیز یافت می شود. میوه آن دارای حدود ۱۵ درصد روغن قابل استخراج می باشد که حالت روان دارد. اسانس سرشاخه های گل دار، دارای بورنئول و پینن است.
خواص درمانی علف طلایی
مدر، آرام کننده، قابض و بادشکن است از این نظر در رفع اسهال های ساده، ورم روده و به طور کلی در رفع ناراحتی های دستگاه هضم که با بروز حالات اسهالی همراه است اثر مفيد ظاهر می نماید. مصرف آن برای درمان اسهال مسلولین و کودکان، در زمان ظاهر شدن دندان توصیه گردیده است. با مصرف فراورده های این گیاه نه تنها التهاب مخاط دهان بلکه التهاب دستگاه هضم و مجاری ادرار نیز معالجه می گردد به علاوه خون روی های داخلی درمان می یابد.
فراورده های گیاه علف طلایی دارای اثر دفع اوره و کاهش کلسترول خون است. در درمان بیماری های عفونی مجاری ادرار (کلی باسیلوز، ورم مثانه، ورم کلیه ها) و دفع سنگ کلیه (اورات ها) اثر معالج دارد.
در استعمال خارج، مصرف جوشانده برگ های خشک گیاه به صورت غرغره، جهت رفع التهاب مخاط دهان، درد گلو و ورم لثه ها به کار می رود. گرد برگ های خشک گیاه اگر بر روی زخی و جراحات پاشیده شود، در خشکاندن ترشحات و بهبود آن ها اثر می نماید. قطعات له شده برگ گیاه نیز در طب عوام، جهت مداوای زخم بر روی آن قرار داده می شود.
صور دارویی علف طلایی
جوشانده ۱۰ تا ۵۰ در هزار سرشاخه گل دار یا ریشه به مقدار ۳ تا ۵ فنجان در روز، بین هر دو غذا (پس از ۲ دقیقه جوشاندن، به مدت ۱۰ دقیقه دم کنند) – شربت حاصل از جوشاندن ۱۰۰ گرم سرشاخه گل دار خشک در یک لیتر آب و افزودن ۱۶۰۰ گرم قند، برای درمان بیماری های کودکان، به مقدار یک قاشق سوپ خوری در هر ساعت – تنطور حاصل از خیساندن ۲۰ قسمت سرشاخه گل دار تازه گیاه در ۱۰۰ قسمت الكل ۳۰ درجه، به مقدار دو قاشق قهوه خوری در روز – جوشانده ۵۰ تا ۱۰۰ در هزار گیاه برای مصرف در استعمال خارج.
برای جلوگیری از کاهش اثر درمانی فراورده های گیاه علف طلایی ، ۱۰۰ گرم سرشاخه گل دار تازه آن را در نیم لیتر آب به ملایمت می جوشانند به طوری که محلول به نصف مقدار اولیه، کاهش حاصل کند سپس آن را در شیشه های دربسته محفوظ نگه داشته، در موقع احتياج، ۱ تا ۳ قاشق آن را در شربت ساده و یا دم کرده زیرفون حل کرده مصرف می نمایند.
محل رویش علف طلایی
گیلان: نواحی مجاور دریای خزر، اسالم، بین اسالم و خلخال در ارتفاعات ۳۵۰ متری، در لیزار، مازندران: بین نمازیه و زانوس، منطقه کجور در ۲۸۰۰ متری، کلاردشت در ۱۶۶۰ متری، نی دشت در نزدیکی رامسر در ۱۰۰۰ متری، پل زنگوله در ۲۳۰۰ متری، سیاه بیشه در دره چالوس (ارتفاعات ۱۵۰۰ – ۲۲۰۰ متری)، نزدیک اهر. آذربایجان: قره داغ، علی آباد در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی کاليبار در ۲۳۰۰ – ۲۵۰۰ متری.
دو گیاه زیر، اثر درمانی مشابه با گونه فوق دارند:
- .S. canadensis L، برگ و ساقه پوشیده از تارهای ریز دارد و در آمریکای شمالی می روید.
- .S. serotina Ait، در امریکای شمالی می روید و ارتفاع آن از ۲ متر تجاوز می نماید.
هر دو گونه فوق، در ردیف گیاهان مفید مولد عسل جای دارند و بیشتر به علت مدر بودن، مورد استفاده های درمانی قرار می گیرند.