تاجریزی سیاه (Solanum nigrum)

نام فارسی: تاجریزی سیاه

نام علمی:‌ .Solanum nigrum L

نام فرانسه: Amourette، Raisin de loup، Morelle commune، Morelle noire

نام انگلیسی: Black nightshade، Morel

نام آلمانی: Schwarzer Nachtschatten

نام ایتالیایی: Solatro ortense، Erba morella، Solatro nero، Solano nero

نام عربی: ربرق (Ribriq)، عنب الثعلب، عنب الذهب

تاجریزی سیاه ، از تیره سیب زمینی گیاهی است علفی یک ساله و به ارتفاع ۱۰ تا ۵۰ سانتی متر که در کنار گودال ها و زمین های زراعتی غالب نقاط اروپا و آسیا مانند ایران، هندوستان و بعضی نواحی امریکای شمالی به حالت خود رو می روید.

از مشخصات آن این است که ریشه ای راست به رنگ سفید و ساقه کم و بیش منشعب از قاعده دارد. برگ های آن بیضوی، به رنگ سبز تیره و دارای کناره ای با دندانه های کم است. هر دو تای آن ها نیز در مجاور یک دیگر ظاهر می شود. گل های کوچک و سفید رنگ آن در فاصله ماه های خرداد تا شهریور پدید می آید.

میوه اش سته، کروی و در آغاز به رنگ سبز است ولی تدریجا قرمز رنگ می شود. طعم آن تلخ و ناپسند می باشد و در آن دانه های کوچک و کروی جای دارد. قسمت مورد استفاده این گیاه، برگ و سرشاخه های گل دار آن است. گرچه به علت توسعه ای که انتشار این گیاه در نواحی مختلف دارد، احتیاجی به پرورش آن پیدا نمی شود اما اگر این عمل ضرورت پیدا کرد، می توان در ماه فروردین به وسیله دانه اقدام به این کار نمود.

ترکیبات شیمیایی تاجریزی سیاه

اعضای مختلف این گیاه دارای سولانین است که در میوه آن به مقدار بیشتری یافت می شود.

نحوه کاشت و تکثیر تاجریزی سیاه

به علت پراکندگی زیادی که تاجریزی سیاه در نواحی مختلف کره زمین دارد، می توان تقریبا در هر ناحیه بدان دسترسی پیدا کرد. از این جهت زراعت آن اصولا مورد پیدا نمی کند ولی اگر انجام این کار ضرورت داشته باشد، می توان به سهولت از طریق کاشتن دانه های گیاه اقدام به تکثیر آن نمود.

برای این کار در اواخر اسفند و یا در مرداد ماه، دانه های رسیده گیاه را در زمین آماده ای پخش می کنند و یا آن ها را در امتدادخطوطی به فواصل ۳۰ سانتی متر در زمین زراعتی می کارند. زمین زراعتی آن باید دارای کود کافی باشد و به علاوه به خوبی شخم زده شود و عاری از علف های هرزه گردد.

برداشت محصول یعنی جمع آوری برگ گیاه و یا خارج کردن گیاه کامل از زمین، معمولا در آغاز گل دادن انجام می گیرد. برگ و یا گیاه کامل را معمولا در محلی از انبار که به خوبی تهویه گردد، بر روی پارچه ای می گسترانند تا خشک شوند. باید توجه داشت که برگ و شاخه های تاجریزی سیاه ، با گیاهان دیگر در انبار مخلوط نگردد زیرا در اثر دارا بودن ماده سمی سولانین، ممکن است موجبات مسمومیت را فراهم آورند.

خواص درمانی تاجریزی سیاه

این گیاه از تیره سیب زمینی ، مخدر و به علت دارا بودن سولانین دارای اثر مسکن است. در مصارف داخلی اثر رفع سوهضم های دردناک، همراه با احساس درد در معده و روده (Desnos) و درمان سیاه سرفه دارد. در استعمال خارج، برگ های تازه و له شده آن برروی اولسرهای دردناک، ترک نوک پستان و بواسیر اثر داده می شود.

جوشانده آن به صورت لوسیون و حمام موضعی، بر روی اورام و قسمت های ملتهب و دردناک پوست قرار داده می شود به علاوه در سوختگی ها، کوبیدگی و بیماری های جلدی ناراحت کننده، اگر به ملایمت مالیده شود، اثر مسکن و شفابخش ظاهر می کند. ضماد آن، دردهای رماتیسم مفصلی حاد را تسکین می دهد. جوشانده آن را می توان به صورت تنقیه، جهت آرام کردن ناراحتی های اعضای واقع در لگن خاصره مانند ورم رحم و ناحیه Coccum و یا مجاری تناسلی – ادراری، در موارد ورم مثانه و مجرای دفع بول به کار برد.

صور دارویی تاجریزی سیاه

در مصارف داخلی شیره تازه گیاه به مقدار ۳۰ گرم در روز و الكلاتور یا تنطور آن به مقدار ۵۰ تا ۷۰ قطره در روز (جهت درمان سیاه سرفه) مصرف می شود. در استعمال خارج، جوشانده ۵۰ در هزار آن در ضرب دیدگی و کوبیدگی اعضا، رفع ناراحتی های جلدی، درمان اولسرهای دردناک، شکاف و ترک پستان و همچنین به صورت کمپرس و تزریقات مهبلی جهت تسکین خارش عضو تناسلی زن با تاثیر بر روی عضو به کار می رود. برگ خشک شده آن در فرمول بم ترانکی و اونگان پوپولیوم وارد می گردد.

شیاف مسکن

مقادیر مذکور برای تهیه یک شیاف است که به تعداد یک یا دو شیاف در روز جهت درمان التهاب واژن (واژینیت)، اشکال دفع ادرار و قاعدگی های دردناک استعمال می شود.

محل رویش تاجریزی ‌سیاه

گرگان: بندرگز، مازندران: بابل، تمیشان، دره هراز، بین علی آباد و زردمن در ارتفاعات ۷۰۰ متری، آمل، بین ایستگاه زیرآب و شیرگاه، دره چالوس در ۱۵۰۰ متری، گیلان: لاهیجان، جنوب هشت پر، آذربایجان: ارومیه، فارس: حسن آباد در ۴۰ کیلومتری شیراز و سیستان.