آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۲۰ 
سدیم و پتاسیم در بدن
منیزیم، سدیم و پتاسیم در بدن ، از عناصر و مواد معدنی اساسی تغذیه هستند و میان مواد مختلف معدنی پس از کلسیم و فسفر بیشترین مواد معدنی بدن را تشکیل می دهند.
به طور کلی کلسیم و فسفر بیشترین مقدار را در بدن دارند و در درجه بعد از آن به ترتیب کم شدن پتاسیم، گوگرد، سدیم، کلر، و منیزیم قرار دارند. شخصی که حدود ۷۰ – ۷۵ کیلوگرم وزن دارد در حدود ۲۵۰ گرم پتاسیم و ۱۱۰ گرم سدیم و ۴۰ گرم منیزیم در بدن دارد. سدیم و پتاسیم از نظر خواص شیمیایی در بدن تقریبا مشابه هستند، اما محل استقرار آن ها در بدن متفاوت است. سدیم بیشتر و به طور عمده در مایعاتی که در خارج از سلول ها در گردش است وجود دارد و فقط مقدار کمی در داخل سلول ها است. اما پتاسیم بیشتر در داخل سلول هاست و مقدار بسیار کمی از آن در مایعات بدن یافت می شود. ارتباط میان مقدار این دو ماده معدنی در نقاط مختلف بدن موجب می شود که این دو ماده، میان سلول ها و مایعات اطراف سلول ها رفت و برگشت و مبادله باشند. به این مبادله در اصطلاح اوسموز گفته می شود.
وجود سدیم و پتاسیم در بدن از نظر حفظ تعادل نرمال آب، میان سلول ها و مایعات اطراف آن حیاتی است. کم شدن مقدار سدیم در مایعات بدن منجر به انتقال آب از مایعات در گردش بدن، به داخل سلول ها می شود. سدیم و پتاسیم برای اعصاب مهم هستند. زیرا در فرآیند عکس العمل اعصاب در برابر تحریکات و نیز برای انقباض عضلات مهم و ضروری هستند. تمام انواع عضلات از جمله عضلات قلب تحت تاثیر سدیم و پتاسیم قرار دارند. سدیم و پتاسیم به منظور حفظ تعادل میان مقدار اسید و قلیای خون با پروتیین ها و فسفات ها و کربنات ها همکاری می کنند.
از نظر مقدار مصرف سدیم و پتاسیم روزانه ضروری برای بدن اطلاعات بسیار دقیقی در دست نیست. زیرا کمبود سدیم و پتاسیم از نظر غذایی در بدن بسیار به ندرت دیده می شود و فقط در زمان از دست رفتن و خارج شدن این دو ماده از بدن عوارض کمبود دیده شده است.
معمولا در مواردی که مقدار کافی سدیم و پتاسیم از طریق غذا وارد بدن نمی شود، بدن به طور خودکار از طریق کاهش دفع آن ها در ادرار تعادل ایجاد کرده و سدیم و پتاسیم موجود در بدن را حفظ می کند.
عرق کردن زیاد بدن موجب کاهش شدید سدیم بدن می شود. در این قبیل موارد کاهش سدیم بدن را به سادگی می توان از طریق خوردن نمک طعام جبران کرد. اسهال و استفراغ های شدید مقدار سدیم بدن را به طور محسوسی کاهش می دهد و تعادل میان سدیم و پتاسیم در مایعات بدن و داخل سلول ها را به شدت مختل می کند. در برخی از موارد، این عدم تعادل طوری شدید است که لازم می شود از طریق رگ، محلول نمک تزریق شود تا عدم تعادل حاصله تصحیح شود.
خوشبختانه مواقعی که عدم تعادل در میزان سدیم بدن ایجاد شود بدن می تواند به صورت خودکار حتی تغییرات بزرگ را نیز رفع کرده و به سرعت مقدار سدیم زاید در بدن را دفع کند. البته این در صورتی است که بدن سالم باشد، اما درباره اشخاصی که مبتلا به بیماری های قلبی با کلیوی هستند ممکن است بدن آنها این توانایی را نداشته باشد و در این قبیل موارد لازم است که رژیم کم خوردن نمک انتخاب شود.
معمولا مقدار سدیمی که روزانه هر شخص باید از مواد غذایی دریافت کند در حدود 3-5 گرم است. نمک طعام، که همان نمک دریا است عمده ترین منبع سدیم و پتاسیم است که هر روز با غذا خورده می شود و عادت و ذایقه اشخاص تعیین کننده کافی بودن یا کافی نبودن مقدار نمک است.
سدیم از موادی است که ممکن است بسیار بیش از حد لازم وارد بدن شود و قسمت عمده این افراط در وارد شدن سدیم به بدن از طریق نمکی است که هر روز به مقدار زیاد با غذا خورده می شود و این اضافه بر مقدار سدیمی است که به طور طبیعی در ترکیب مواد غذایی بوده و وارد بدن می شود. در حدود ۴۰ درصد نمک طعام را سدیم تشکیل می دهد و به همین دلیل است که نمک طعام به عنوان عمده ترین منبع تامین کننده سدیم بدن تلقی می شود. مواد غذایی حیوانی مانند گوشت قرمز، گوشت طیور، ماهی شیر و پنیر بسیار بیش از مواد غذایی گیاهی سدیم دارند. ماهی های دریا بیش از ماهی های آب شیرین سدیم دارند.
اغلب سبزی ها و مواد گیاهی چه تازه و چه منجمد مقدار بسیار کمی سدیم دارند، مگر اینکه در هنگام تهیه آن ها نمک اضافه شده باشد اما چغندر، هویج، کرفس، برگ چغندر، کلم و برگ کاسنی بری و اسفناج مستثنی هستند. زیرا چندین برابر سایر سبزی ها سدیم دارند. هنگام تهیه سبزی های کنسرو به آنها نمک اضافه می شود، بنابراین مقدار سدیم بیشتری دارند. تمام میوه جات اعم از تازه، منجمد، کنسرو، مقدار کمی سدیم دارند. اگر در تهيه غلات مخصوص صبحانه که در بازار عرضه می شود نمک اضافه نشده باشد، در آن صورت مقدار کمی سدیم دارد. هنگام تهیه کره و مارگارین معمولا به آنها نمک اضافه می شود در نتیجه مقدار زیادی سدیم دارند.
چای و قهوه سدیم بسیار کمی دارند مگر با آبی تهیه شوند که سدیم داشته باشد. آب آشامیدنی در برخی مناطق مقدار زیادی سدیم دارد. بیشترین منبع سدیم نمکی است که به غذا اضافه می شود. به عنوان مثال یک سیب زمینی خام در حدود 0/001 گرم سدیم دارد، اما همین وزن سیب زمینی به صورت چیپس ممکن است در حدود 0/34 گرم سدیم داشته باشد. خوردن نمک زیاد موجب بالا رفتن فشار خون می شود، به همین علت یکی از توصیه هایی که برای اشخاصی که در مظان ابتلای به فشار خون هستند، می شود، اعتدال در خوردن نمک است. معنی این توصیه آن است که باید از میزان حداقلی که برای مصرف روزانه تعیین شده کمتر استفاده کنند. و در موارد وجود فشار خون، نمک اضافی با غذاها باید به کلی قطع شود.
شرایط افراد در مصرف نمک
مصرف نمک در افراد مختلف بسیار متفاوت است و در شرایط سلامتی به طور معمولی اگر کسی هنگام خوردن غذا نمک جداگانه به غذا اضافه نکند و در صورت امکان از مواد غذایی پرورده در نمک مانند خیارشور و زیتون شور و نظایر آن استفاده کند، می توان گفت از نظر مصرف سدیم، رژیم معتدلی دارد یعنی به اندازه کافی سدیم و پتاسیم در بدن دارد و اگر هیچ نمک اضافی در هنگام تهیه غذا به مواد غذایی زده نشود و هیچ گاه خیارشور و امثال آن خورده نشود، مصرف روزانه سدیم عملا به 1/5-2/5 گرم در روز محدود می شود.
در مواردی که ابتلای به فشار خون و استسقا مطرح است، به عنوان قسمتی از درمان، می توان مصرف نمک (مصرف روزانه سدیم) را به یک گرم و کمتر محدود کرد. البته این کار باید با نظارت پزشک باشد.
از نظر پتاسیم معمولی 4-6/5 گرم پتاسیم در روز بسته به اشخاص مختلف و رژیم های غذایی متفاوت توصیه می شود و چون پتاسیم به طور گسترده ای در اکثر انواع مواد غذایی وجود دارد به این جهت در مصرف پتاسیم معمولا مساله ای نیست و احتیاج به محدود کردن مصرف یا زیاد کردن آن نیست.
منیزیم ارتباط بسیار نزدیکی با کلسیم و فسفر دارد چه از نظر محل تمرکز در بدن و چه از نظر عمل آن در متابولیسم، در حدود ۷۰ درصد منیزیم بدن در استخوان ها مستقر است و بقیه در خون و بافت های صاف و نرم بدن تمرکز دارد. در بافت های عضلات مقدار منیزیم از مقدار کلسیم بیشتر است، اما در خون مقدار کلسیم بیشتر از منیزیم است.
منیزیم به عنوان کاتالیزور و یا واسطه و یا به عبارت دیگر عامل تحریک شروع درباره بعضی از اعمال شیمیایی بدن عمل می کند. منیزیم همچنین قسمتی از مولکول های پیچیده ای را که در جریان مصرف و جذب غذا برای ترمیم و رشد بدن تولید می شوند، تشکیل می دهد و به عنوان یک کوآنزیم در ساختن پروتیین نقش دارد و بالاخره میان منیزیم و هورمون کورتیزون ارتباطی وجود دارد، زیرا هر دو در مقدار فسفات خون اثر دارند. حیواناتی که کمبود منیزیم در علوفه و خوراک آن ها است بسیار حساس و عصبانی می شوند و در برابر کوچکترین صدا یا تحریکی عکس العمل بسیار شدیدی از خود نشان می دهند و به محض اینکه مقدار کافی منیزیم به خوراک آن ها اضافه شود و کمبود رفع شود این حساسیت آن ها رفع می شود.
در کمبودهای شدید منیزیم، رگ های خونی متسع شده و ضربان قلب تند می شود و به مغز میانی آسیب وارد شده و موجب ایجاد چنان حساسیت شدیدی می شود که حیوان در اثر تشنج شدید، می میرد.
کمبود منیزیم در انسان بسیار به قدرت اتفاق می افتد، اما به هر حال تعداد واقعی از تعدادی که آمار نشان می دهد قاعدتا بیشتر است.
زیرا اغلب مبتلایان ممکن است متوجه نشوند که کمبود منیزیم دارند و مراجعه نکنند. کمبود منیزیم موجب اختلال در آهکی شدن استخوان می شود و ازدیاد مقدار منیزیم در بدن موجب تمرکز زیاد کلسیم در بافت های نرم می شود. یک انسان بالغ روزانه به حدود 0/3 گرم منیزیم نیاز دارد.
بچه ها نسبت به وزن کم بدن خود کمی بیش از بزرگسالان احتیاج دارند. طبق بررسی، مقدار لازم برای بچه ها در حدود 0/012 گرم منیزیم روزانه برای هر یک کیلوگرم وزن بچه توصیه می شود، بنابراین برای بچه ای که وزن او در حدود ۲۰ کیلوگرم است در حدود 0/24 گرم در روز ضروری است.
منیزیم در مواد غذایی حیوانی و گیاهی وجود دارد. گوشت، شیر، غلات، سبزی ها و میوه جات، کم و بیش منیزیم دارند. مغز دانه های گیاهی و لگوم ها و دانه های غلات بیشتر از سایر مواد خوراکی منیزیم دارند و میوه های تازه کمتر از سایر مواد منیزیم دارند.
مواد غذایی که از نظر ترکیبات عمده و اساسی مغذی، به خصوص از نظر پروتیین غنی و با کیفیت کامل باشند معمولا به اندازه کافی منیزیم نیز دارند.
منیزیم خواص متعدد دیگری نیز دارد که به طور مرتب در مطالعات گسترده ای که توسط محققان تغذیه در جریان است، روشن می شود. به عنوان مثال اخیرا برآورد شده است که منیزیم در جذب چربی ها در بدن نیز نقش دارد.
