خطرات مصرف سدیم زیاد

خطرات مصرف سدیم زیاد در بدن را باید جدی گرفت تحقیقات نشان داده است که تغییر نسبت مقدار پتاسیم به سدیم و مصرف سدیم زیاد آثار بدی در سلامتی انسان به جا می گذارد.

دانشمندان تغذیه از جمله دکتر جولیان ویتاکر و دکتر میشل تی.مورای که نشریه ای نیز در این باره دارند، معتقدند که کاهش مقدار پتاسیم در مقایسه با سدیم و در نتیجه کم شدن نسبت پتاسیم به سدیم در بدن، انسان را در معرض ابتلا به بیماری های خطرناک قرار میدهد و اشاره می کنند که در اغلب رژیم های غذایی معمولی مصرف سدیم زیاد و در حدود دو برابر پتاسیم است.

نسبت پتاسیم به سدیم در رژیم غذایی

تحقیقات زیادی نشان میدهد که این کاهش نسبت پتاسیم به سدیم – یعنی کاهش مصرف پتاسیم و ازدیاد مصرف سدیم – یکی از علل مهم ابتلای اشخاص به سرطان و بیماریهای قلبی است. این دانشمندان معتقدند که میان مصرف غذاهایی که مقدار کمی پتاسیم و مقدار زیادی سدیم دارند و افزایش احتمال ابتلای به فشار خون و بیماریهای قلبی و سرطان یک رابطه قطعی وجود دارد. دکتر مورای معتقد است برای تأمین سلامتی و کاهش احتمال خطر ابتلای به بیماری های فوق بهتر است که در غذاها مصرف پتاسیم به سدیم به نسبت پنج بر یک باشد، یعنی مقدار پتاسیم پنج برابر سدیم باشد. به صورتی که روزانه در حدود ۷۵۰۰ میلی گرم پتاسیم و کمتر از ۱۵۰۰ میلی گرم سدیم مصرف شود. بدین سبب توصیه می شود تا آنجا که امکان دارد از مواد غذایی طبیعی و کم نمک استفاده شود و از خوردن غذاهای ساخته شده تجارتی و کنسروها که شور هستند خودداری شود. بنابراین رژیم های غذایی کم نمک، یعنی روش اشخاصی که رژیم غذایی کم نمک دارند، بسیار خوب است. در عین حال باید به مصرف پتاسیم نیز توجه کنند که در نتیجه نسبت پتاسیم به سدیم در رژیم غذایی آنها متعادل و بهداشتی باشد.

خوشبختانه پتاسیم در اغلب مواد خوراکی طبیعی به خصوص در سبزیجات تازه و میوه جات به مقدار زیادی یافت میشود و این رسمی که در ایران وجود داشته و در حال حاضر نیز در اغلب خانواده ها معمول است، تا آنجا که ممکن است از سبزی خوردن یعنی از سبزیجات برگی به طور طبیعی استفاده میشود و در صورت امکان از میوه ها نیز زیاد استفاده میشود، رسم بسیار موجه و منطقی است، اما متأسفانه در عده ای از خانواده ها به تقلید از مردم سایر مناطق دنیا و یا به علت احتمال آلودگی سبزیجات از مصرف آن خودداری می کنند در حالی که سبزیجات را می توان با شستن و ضد عفونی مصرف کرد.

ارتباط نمک و فشار خون

فشار خون بالا متأسفانه در اغلب اشخاص ممکن است علایمی نداشته باشد، اما در عده ای اختلالاتی از قبیل خونریزی از بینی یا سردرد از علایم احتمالی فشار خون است، اما اگر کسی سردرد و یا خونریزی از بینی نداشته باشد دلیل آن این نیست که فشار خون ندارد و فشار خون باید به طور مرتب کنترل شود به خصوص در سنین بالا که اغلب رگهای خونی تصلب پیدا می کنند.

خون ریزی از بینی یا سردرد ممکن است دلایل دیگری غیر از فشار خون داشته باشند، بنابراین تنها به این دو علت نمی توان متکی بود، تغییراتی در کلیه ها و یا بزرگ شدن قسمتی از قلب نیز ممکن است در اثر فشار خون ایجاد شود، البته نه در مراحل اولیه و آغاز فشارخون، اما اشخاصی که در خانواده آنها سابقه فشار خون وجود دارد و یا ضربان قلب آنها زیادتر از معمول است و دلیل خاص دیگری برای آن تشخیص داده نشده است و اشخاصی که اضافه وزن دارند و بسیار چاق هستند و یا مشروبات الکلی می خورند، این اشخاص معمولا بیش از سایرین در معرض ابتلای فشار خون هستند.

تعادل میان پتاسیم، سدیم و کلسیم

به طوری که اشاره شد طی سالهای متمادی، دانشمندان تصور می کردند که خوردن سدیم زیاد به تنهایی در افزایش فشار خون تأثیر دارد، اما مدتی است که این نظریه استحکام خود را از دست داده و محققان در حال حاضر معتقدند که البته خوردن نمک کلرور سدیم در بالا بردن فشار خون مهم است، اما تعادل میان پتاسیم، سدیم و کلسیم روی کنترل فشار خون بیشتر مؤثر است. به علاوه باید توجه شود که اثر پتاسیم تنها در ارتباط با سدیم ظاهر نمی شود بلکه خوردن پتاسیم به تنهایی نیز به بدن کمک می کند؛ از جمله برای فعال کردن عضلات و اعصاب در فرایند سنتز پروتئین و در ذخیره کردن هیدراتهای کربن بسیار مفید است و خوشبختانه وارد کردن پتاسیم در رژیم غذایی بسیار آسان است.

عکس العمل پتاسیم و کلسیم در کنترل فشار خون 

دکتر موریو گارسیا پالمیری و همکارانش در مؤسسه بررسی بیماری های قلبی در کشور پرتوریکو موضوع فشار خون را در هشت هزار نفر مطالعه کرده و نتیجه گرفته اند آنهایی که شیر کم چرب که منبع غنی کلسیم است، نمی خورده اند در مقایسه با گروهی که به طور مرتب هر روز در حدود یک لیتر شیر کم چرب می خورده اند فشار خون بالایی داشته اند.

دکتر ماروین بیرنیوم از گروه محققان در مرکز تحقیقات مون کلر در   (Mont clair)، ایالت نیوجرسی آمریکا، چند صد نفر داوطلب را مورد بررسی قرار داده و مشاهده کرده است اشخاصی که هر روز یک لیتر شیر کم چرب که کلسیم نیز به آن اضافه شده خورده اند فشار خون آنها کاهش یافته است.

در تحقیق دیگری در دانشگاه کالیفرنیا  Kay – Tee Khaw و دکتر اليزابت بارت کانور درباره اثر خوردن پتاسیم در نهصد نفر مرد و زن مطالعه کرده است. و پس از آن اطلاعات پزشکی را در مدت دوازده سال درباره آنها جمع آوری کرده اند. نتیجه این است که در میان آنها عده ای که کمتر پتاسیم می خورده اند در مقایسه با آنهایی که بیشتر پتاسیم می خورده اند در شروع برنامه،  برابر بیشتر احتمال خطر حمله قلبی داشته اند.

بدیهی است در عین حال که مسلما نمی توان بر اساس این مطالعات که بر مبنای طرح آماری دقیقی انجام نشده نتیجه قطعی قابل تجویز گرفت که ایا برای کاهش فشار خون، پتاسیم و کلسیم را باید افزایش داد یا نه، اما به هر حال می توان توصیه کرد که برای کاهش فشار خون بهتر است در رژیم غذایی به این نکته توجه کرد، و میزان نسبت معقول و منطقی میان سدیم، پتاسیم و کلسیم را رعایت کرد.