نام فارسی: خاکشیر طبی
نام علمی: .Sisymbrium officinale Scop., Erysimum officinale L
نام فرانسه: Tortelle, Vélar, Sisymbre officinale, Herbe aux Chantres
نام انگلیسی: Crambling – rocket, Hedge mustard
نام آلمانی: Weg Rauke
نام ایتالیایی: Cascelloria, E. crociona, Erba cornacchia, Sesembrio
نام عربی: توذریج، فجل الجمال، بلغ الرنيس، سماره
خاکشیر طبی از تیره شب بو گیاهی است علفی و دارای برگ هایی با بریدگی های نامنظم که گل هایی کوچک و زرد رنگ دارد. در کنار جاده ها و اماکن غیر زراعتی می روید. از اختصاصات آن این است که اولا میوه سیلیک آن در قاعده دارای تورم است به نحوی که تدریج که به راس میوه می رسد، نوک تیز می شود ثانيا میوه ها به وضع قائم و تقریبا متکی به ساقه قرار دارند. برگ و ساقه برگ دار آن، طعم گس و قابض دارند و دارای اسانس سولفوره اند.
خواص درمانی خاکشیر طبی
نیرو دهنده و ضد اسکوربوت است. در طب عوام به عنوان خلط آور و مدر مصرف دارد. از آن در موارد گرفتگی صدا و بیماری های حنجره استفاده به عمل می آمده است. در درمان برونشیت های مزمن و ورم کیسه صفرا، ناشی از وجود سنگ های صفراوی با احساس درد، اثر مفید ظاهر می کند.
صور دارویی خاکشیر طبی
دم کرده یک قاشق دسر خورد برای هر فنجان آب جوش (مدت دم کردن ۲۰ دقیقه) به مقدار ۳ فنجان در روز بین دو غذا، تنطور به مقدار ۱۰ – ۱۵ قطره و ۳ مرتبه در روز – شربت Erysimum composé به مقدار ۴۰ – ۶۰گرم (این شربت از گل گاوزبان، زنجبیل شامی یا Inula Helenium، ریشه کاسنی، پرسیاوشان، انیس سبز، اكليل الجبل یا Rosmarinus officinalis، لاواند، اسطوخودوس، شیرین بیان، کشمش، جو بدون پوست، عسل و غیره تهیه می شود).
از یک مشت برگ و یک مشت گل گیاه خاکشیر طبی با ۱۰ گرم شیرین بیان در یک لیتر آب، به طوری که پس از جوشیدن به حجم اولیه تقلیل یابد، شربتی با افزودن ۲۰۰ گرم عسل، در بن ماری به دست می آید که برای رفع سرفه و گرفتگی صدا به مقدار یک قاشق سوپ خوری (چند مرتبه در روز) به کار می رود.
محل رویش خاکشیر طبی
نواحی شمالی ایران، مازندران: زمین های ماسه ای بابلسر. گیلان: ارتفاعات نزدیک منجیل در ۱۵۰ – ۲۰۰ متری، ایسپیلی ییلاق، مغرب ایران، لرستان: شهبازان در ارتفاعات ۵۰۰ متری.
برای .Erysimum cheiranthoides L که در زمین های مرطوب می روید، طبق بررسی های جدیدی که به عمل آمده، اثر مقوی قلب ذکر شده است.
.Eutrema Wasabi Maxim
گیاهی چند ساله، دارای ریشه خاکستری رنگ و گره دار، به قطر ۲ تا ۳ سانتی متر است. برگ هایی بزرگ، مجتمع و واقع در قاعده ساقه دارد. گل های متعدد و سفید رنگ آن بر روی محور درازی به طول معادل یک متر واقع اند و منظره زیبا به گیاه می بخشد.
این گیاه از نظر تغذیه در ردیف انواع بسیار مفید قرار دارد. پرورش آن در سطح گسترده ای در ژاین انجام می گیرد. به حالت وحشی در دره های بسیار مرطوب ژاپن می روید و محیط مناسب نیز برای تکثیر آن، حاشیه آبادی ها و کنار جویبارها است.
ریشه این گیاه پس از آن که سطح خارجی آن تراشیده شد و عاری از قشر نازک بیرونی گردید، در ژاپن به مصارف تغذیه می رسد. ریشه ها را غالبا پس از عاری نمودن از تن با در سرکه ای که از برنج تهیه می شود، کنسرو می نمایند به علاوه برای خوش طعم نمودن انواع شیرینی و مواد دارویی به کار می برند. برگ های تازه آن در تهیه نوعی سس (Sauce) فلفل دار مصرف دارد.