درخت «شب خسب» و یا درخت ابریشم که به آن درخت حشره کش هم می گویند از تیره ی باقلاییان، نسبتا کوچک، دارای خزان، به بلندی ۵ تا ۱۲ متر با تاج و پوشش گسترده است. این گیاه دارای ظاهری بسیار زیباست و خواص درمانی آن هنوز در حال بررسی است.
نام فارسی: درخت ابریشم
تیره: باقلاییان Fabaceae با Leganes
نام انگلیسی:Silk tree
نام علمی: Albizia julibrissin
خصوصیات گیاه
( باقلاییان یا بنشنها گیاهانی هستند علفی یا چوبی، درختچه ای یا درختی، با برگهای معمولا متناوب، گوشواره دار، مرکب، دارای ۲ تا ۳ برگچه؛ گل آذین متنوع، گل های دوجنسی و نامنظم.)
برگهای ظریف، باریک، بلند، و سرخس مانند آن دارای ۱۰ تا ۳۰ جفت برگچه کوچک تقریبا مستطیلی شکل است که در دو ردیف شانه ای قرار می گیرند. این برگچه ها با تاریک شدن هوا روی هم جمع می شوند. ساقهی برگدار آن ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر است.
رنگ گلهای آن سفید، صورتی و به شکل خوشه است. گل ها در اواسط بهار شروع به خزان می کنند و تا تابستان هم ادامه دارد. گل های سفید و صورتی رنگ آن دارای تعداد بسیار زیادی پرچم نازک ابریشمی است که از اواخر بهار و در تمام طول تابستان می شکفند.
میوهی این درخت شبیه باقالا است، اما به رنگ قهوه ای و غلاف آنها از غلاف باقالا سخت تر است.
این میوه در حدود ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر طول و در حدود ۲ تا ۲/۵ سانتی متر عرض دارد.
درخت ابریشم گیاهی مقاوم است و حتی می تواند سرمای زیر ۲۵ درجه را تحمل کند. رنگ پوست تنه درخت سبز نقره فام است.
ریشه ی این درخت بسیار عمیق است و از اعماق خاک مواد غذایی را جذب می کند و ضمنا باعث حاصلخیزی خاک می شود.
شرایط آب و هوایی، این درخت را در سطح آسیا پراکنده کرده است. این شرایط باعث می شود این گیاه در برخی مناطق بهتر رشد کند. گسترش بیش از اندازهی این گیاه بیشتر در قسمتهایی از جنگل های شمال ایران است.
در ایران بیشتر، از آن به عنوان درخت زینتی استفاده می شود. این گیاه مناطق آفتابگیر را ترجیح می دهد. در دشتهای خشک و دره های شنی و ارتفاعات پراکنده است. در مناطق معتدل گرم آسیا و در کشورهای حاشیه ی خلیج فارس دیده می شود، اما به گفته ی کارشناسان برای کنار جاده ها مناسب تر است.
این گیاه را نباید در زمستان هرس کرد و بهترین فصل هرس آن بهار و تا سه هفته بعد از ظهور برگها است.
این درخت دارای دو نوع است، ابریشم «شب خسب» (نوع ایرانی) و «ابریشم مصری» تفاوت آنها در این است که ابریشم مصری بیشتر شبیه به درختچه است و رنگ گلهای آن متفاوت و زیباتر است.
قسمت های مورد استفاده:
پوست تنه و پوست شاخه های آن مورد استفاده است.
ترکیبات شیمیایی:
در این درخت ساپونین و تانن مشخص شده است.
نحوه کاشت و تکثیر
تکثیر این درخت به دو روش صورت می گیرد.
۱- از طریق بذر.
۲- قلمه.
۱– از طریق بذر:
بذر این درخت را قبل از کاشت باید ۳۰ دقیقه در اسید سولفوریک رقیق قرار داد و بعد آن را شستشو داد و سپس ۲۴ ساعت درون آب جوشیده شده قرار گیرد سپس در اسفند ماه آن را کاشت.
٢– از طریق قلمه:
قلمههای ساقه ریشه دار نمی شوند. قلمه ها باید به شکلی باشد که دارای کمی ریشه باشند و در اوایل بهار گرفته شود. مثل پاجوشها. قلمه ها باید حدود ۷/۵ سانتی متر طول و ۱۲ میلی متر یا بیشتر قطر داشته باشند. لازم به ذکر است که روش تکثیر این گیاه با قلمه از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست و بیشتر تکثیر آن با بذر انجام می شود.
مناسب ترین زمان برای انتقال نهال موقعی است که درخت هنوز از خواب زمستانه بیدار نشده و خزان کرده باشد (اواخر زمستان یا اواسط پاییز).
قبل از کاشت به وسیله ی کود حیوانی پوسیده زمین را تقویت کنید و بلافاصله بعد از کاشت به آن آب دهید.
استفاده از کودهای دارای فسفات به گلدهی بیشتر این درختچه زیبا کمک می کند.
برای نگهداری درخت ابریشم نور خورشید نیاز است. زهکشی زمین ضروری است و این زهکشی هر چند هفته یکبار باید کنترل شود. این گیاه به میزان رطوبت خیلی حساس است و رطوبت کافی آن باید در تابستان تامین شود.
این درخت به علت شاخه زایی زیاد باید از سال های اولیه ی رشد، هرس فرم شود و شاخه های قسمت های پایینی حذف شوند.
طرز استفاده و مقدار مصرف:
این گیاه در برابر آلودگی های صوتی و صنعتی مقاوم است. دانه های میوه ی آن برای خوراک دام استفاده میشود. درختی حشره کش، به خصوص برای زنبور است.
در چین پوست ساقه و شاخه های جوان درخت را در بهار و یا پاییز کنده و آماده می کنند، به این ترتیب که شاخه های کوچک را قطع، پوست آن را جدا و آن را در پارچه یا کاغذ می پیچند و در آفتاب خشک می کنند. از دم کردهی آن دارویی به دست می آورند که خواص بسیار زیادی دارد.
خواص درمانی و طبیعت درخت ابریشم
خواص دارویی درخت ابریشم به طور خلاصه عبارتند از:
مقوی، آرامبخش، ضد درد، التیام دهنده ی زخم و کوفتگی، تنظیم کنندهی جریان خون، درمان بی خوابی، کرم کش، مفید برای سرطان ریه، التیام دهنده در رفتگی و شکستگی استخوان و مفید برای جوش و دمل.
دم کرده ی پوست تنه آن برای درمان زخم و کوفتگی مناسب است.
از دم کرده ی پوست درخت به عنوان تقویت کنندهی عمومی بدن، مسکن و آرام بخش استفاده میشود.
در چین از دم کرده ی پوست شاخه های جوان برای تنظیم جریان گردش خون استفاده می کنند.
از دم کرده ی پوست شاخه های جوان معمولا برای رفع بی خوابی و سرطان ریه استفاده می شود.
در استعمال خارجی از دم کرده ی غلیظ پوست آن برای استخوان شکسته یا دررفته استفاده می شود.
کرم کش و ضد کرم است.
ترشح عرق را کم می کند و التیام زخم را نیز تسریع می کند.
در استعمال خارجی از عصارهی غلیظ آن برای زخم ها، دملها و جوشها استفاده می شود.
گلهای درخت تونیک و مقوی هستند و به هاضمه کمک می کنند.
سابقه تاریخی
نخستین بار در قرن هجدهم توسط یک نجیب زاده ایتالیایی به نام فیلیپو رل البيزی وارد اروپا شد. به همین خاطر جنس آن را آلبيزيا نامیده اند و اسم گونه آن نیز در واقع از واژه فارسی «گل ابریشم» گرفته شده است.