نام فارسی: یونجه ایرلندی
نام علمی: .Sida rhombifolia L
نام فرانسه: Herbe a balais, Chanvre d’ Australie, Guimauve des Indes
نام انگلیسی: Queensland hemp
نام آلمانی: Queensland henf
نام عربی: قنب الكوئیزسلاند
یونجه ایرلندی گیاهی است چند ساله یا بوته مانند از تیره پنیرک که شاخه های خشن و پوشیده از تارهای ستاره ای شکل دارد. برگ های آن به اشکال متفاوت و اغلب لوزی شکل، به طول ۵ و به عرض ۳ سانتی متر با ظاهر کاملا مشخص است. پهنک برگ آن را، دمبرگ کوتاهی به طول متوسط ۵ میلی متر، به ساقه متصل می سازد و در سطح آن، ۳ – ۵ رگبرگ تشخیص داده می شود. انتهای آزاد پھنک برگ، نوک تیز یا مدور و کناره های آن دندانه دار است.
در محل اتصال برگ به ساقه نیز، زائده های ریز و باریک دیده می شود. گل های آن که در قسمت انتهایی شاخه ها و در کنار برگ ها ظاهر می شوند، دمگلی دراز دارند و به رنگ های زرد یا سفید می باشند. میوه اش مرکب از ۷ – ۱۰ برچه و محتوی دانه های متعدد سیاه رنگ و عاری از تار است. پراکندگی گسترده این گیاه در کره زمین به نحوی است که در مناطق حاره هر دو نیمکره و احتمالا در ایران: بلوچستان یافت می شود. قسمت مورد استفاده آن نیز از نظر درمانی، برگ، ریشه، و یا کلیه اندام های گیاه است.
خواص درمانی یونجه ایرلندی
ریشه و برگ گیاه یونجه ایرلندی اثر مقوی دارد و به علت مدر بودن، در موارد کمی دفع ادرار و درمان التهاب ها موثر است. برای آن اثر مقوی باء قائل هستند. ساقه اش مواد لعابی فراوان دارد و در مصارف داخلی یا استعمال خارج، به عنوان نرم کننده مصرف می شود. ریشه گیاه در درمان رماتیسم، شهرت زیاد بین مردم دارد. در نواحی مختلف اروپا، آن را دارویی موثر جهت درمان سل ریوی و رماتیسم می دانسته اند. گرد برگ گیاه و یا له شده برگ تازه گیاه بر روی تومورها اثر داده می شود. از ساقه گیاه الياف مورد استفاده در صنعت به دست می آورند.
گونه های مفید دیگر این گیاهان
گونه های مفید دیگر این گیاهان که هیچ یک از آن ها نیز در ایران یافت نمی گردند به شرح زیر هستند:
- .Sida veronicaefolia Lam، در نواحی گرم هند و به طور کلی در مناطق حاره و نیمه حاره کره زمین می روید. مخلوط گل و میوه نارس گیاه برای درمان گرگرفتگی (احساس گرما در داخل بدن) و احساس مکرر دفع ادرار مصرف می شود. در بعضی نواحی از برگ آن برای رفع حالات اسهالی زنان باردار استفاده می گردد.
- .Sida spinosa L، در غالب نواحی حاره از جمله هند و سيلان می روید. ریشه، برگ و میوه آن اثر مقوی دارند. به علاوه در رفع احساس سوزش هنگام دفع ادرار و ناراحتی های پوستی مفید واقع می گردند. جوشانده پوست ریشه، در گذشته جهت رفع تحریکات کلیه و همچنین در بیماری سوزاک مصرف داشته است. برای ریشه گیاه اثر معرق نیز قائل هستند.
- .Sida acuta Burm، برگ های نوک تیز و گل های زرد رنگ دارد. در نواحی حاره از جمله هند پراکنده است. اثرات درمانی مشابه انواع قبلی دارد مانند آن که ریشه اش به علت مدر بودن در بیماری های مجاری ادرار می تواند مفید واقع گردد به علاوه دارای اثر قابض ملایم و مقوی است.
- .Sida cordifolia L، گل های زرد رنگ و اثر مقوی قابض و مقوی باء دارد. پوست ریشه گیاه مخلوط با روغن کنجد و شیر، در درمان فلج صورت و سیاتیک ناشی از التهاب و ورم شاخه های عصبی مربوطه، اثر مفید و معالج ظاهر می کند. به مصارف درمانی متعدد دیگر نیز می رسد مانند آن که از میوه اش جهت درمان بواسیرهای خونی و رفع التهاب و ناراحتی های گلو استفاده می شود. هیچ یک از ۴ گیاه اخیر در ایران نمی رویند.