بیماری تشنج

نحوه برخورد با بیماری تشنج

اغلب مشاهده فردی که دچار تشنج شده است ترسناک می باشد. به خصوص فردی که در حال تشنج است ممکن است صورتش کبود شده باشد، رفتارهای وحشیانه ای انجام دهد و با دست ها و پاهایش حرکات پرشی انجام دهد و از دهانش کف بیرون بیاید و حتی فریاد بکشد.

افراد اغلب برای کمک کردن به کسی که دچار تشنج شده است اقدام به گذاشتن چیزی در دهانش می کنند تا از گاز گرفتن زبانش جلوگیری نمایند و با تلفن هم اورژانس را خبر می کنند. با این حال گذاشتن چیزی در دهان فردی که در حال تشنج است می تواند بسیار خطرناک باشد زیرا ممکن است دست شما را گاز بگیرد و یا این که آن چیزی را که در دهان او قرار می دهید موجب آسیب رساندن به دهان و دندان هایش شود یا آن را بلع نماید، بنابراین از انجام این کار پرهیز کنید.

اگر شخصی به میزان زیادی تشنج میکند خبر کردن اورژانس در هر باری که او تشنج میکند غیر ضروری است. بعضی از مبتلایان به صرع دچار تشنج هایی می شوند که مدت هر کدام از آن ها نسبتا طولانی است و لازم است در این موارد از دارویی به نام دیازپام چه به صورت خوراکی و چه به صورت شیاف استفاده کرد تا تشنج متوقف شود.

در هنگام تشنج، بیمار باید بر روی زمین و دور از هرگونه چیزی که به او آسیب می رساند باشد. در اطراف سر او باید بالش هایی قرار داد تا به اشیاء سختی برخورد نکند. جلوی حرکات تشنجی بیمار نباید به هیچ وجه گرفته شود. بعد از اینکه تشنج تمام شد بیمار را باید به سمت چپ بدنش و در وضعیت ریکاوری قرار داد. حداقل یک نفر باید در کنار بیمار باقی بماند تا او به طور کامل حالش خوب شود.

اگر مدت زمان تشنج و لرزش های بیمار بیشتر از ۵ دقیقه طول کشید یا این که دچار حملات مکرر شد بدون این که در فواصل تشنج ها هوشیاری اش را به دست آورد، حتما با اورژانس تماس بگیرید.

درمان طولانی مدت صرع و بیماری تشنج

هدف از درمان طولانی مدت صرع، متوقف کردن تمامی حملات می باشد و می توان در اکثر بیماران (حدود ۸۰٪) به این امر دست یافت. برای رسیدن به چنین هدفی سه اقدام اصلی زیر را می توان انجام داد:

پرهیز از چیزهایی که موجب حمله می شوند.
درمان دارویی.
عمل جراحی بر روی مغز.

گاهی اوقات بیمارانی که قبل از، از دست دادن هوشیاری شان، مدت زمانی را متوجه می شوند که تشنج به زودی آغاز خواهد شد، قادر خواهند بود که تشنج خود را کنترل کرده و از بیهوش شدن خود جلوگیری کنند. با تمرکز قوی در مرحله قبل از تشنج می توان به این هدف دست یافت.

پرهیز از چیزهایی که موجب تشنج می شوند

در بسیاری از بیماران پرهیز کردن از بعضی عوامل باعث کاهش تعداد تشنج ها خواهد شد و در تعدادی از افراد تشنج ها به طور کلی متوقف می شوند. به ندرت تشنج افراد به علت شنیدن یک موسیقی خاص، مطالعه کردن، گرفتن دوش داغ و دیدن بعضی چیزها اتفاق می افتد.

که به چنین مواردی، صرع های انعکاسی یا رفلکسی گفته می شود. با این حال در اکثر موارد هیچ علت خاصی برای شروع شدن تشنج ها وجود ندارد.

هفت چیز باعث شروع تشنج یا بدتر شدن حملات در بسیاری از افراد می شود که باید از آن ها پرهیز کرد و عبارتند از:

مصرف زیاد الكل
خوراک هایی که طبیعت سرد دارند
کم خوابی
استرس و فشارهای عصبی
تب
کارهای سخت و سنگین
ماندن زیاد در معرض آفتاب

هم چنین بعضی از افراد به نورهای درخشان حساس هستند که اصطلاحا به آن فتوسنسیتویتی گفته می شود.

مصرف الکل و کم خوابی

اغلب بیمارانی که دچار صرع ژنرالیزه هستند پس از مصرف الکل زیاد و یا کم خوابی مستعد بروز بیماری تشنج می شوند. بنابراین تمام مبتلایان به صرع باید از مصرف الکل و کم خوابیدن پرهیز کنند. در حقیقت مصرف زیاد الكل و یا قطع ناگهانی مصرف آن می تواند تقریبا در هر فردی ایجاد تشنج کند.

بنابراین بروز تشنج یک عارضه شایع در افراد الکلی می باشد. برای کسانی که حملات آن ها به خصوص با کم خوابیدن تشدید می گردد، توصیه می شود که از خسته کردن بیش از حد خود، کم خوابی و انجام شغل های شیفتی و شبانه خودداری کنند.

استرس و فشار عصبی

گرچه اغلب شناسایی اثرات و فشار عصبی مشکل می باشد، اما با این حال می تواند اثر عمیقی بر روی کنترل حملات داشته باشد. به علاوه تمرینات ریلکسیشن و آرام بخش، کم کردن فشار عصبی و روش هایی که برای تقویت روحیه به کار می رود می تواند اثرات مفیدی داشته باشد. اغلب مشاوره کردن با کسانی که در کنار آمدن با بیماری شان مشکل دارند، می تواند به کنترل حملات آن ها کمک کند. هم چنین افسردگی و روحیه ضعیف می تواند باعث افزایش تعداد حملات شود.

تب و بالا رفتن درجه حرارت

در هنگام وقوع هر نوع بیماری، حملات صرع می توانند بدتر شوند و این امر به خصوص در کودکانی که دچار تب می شوند، بیشتر دیده می شود، زیرا بالا رفتن درجه حرارت بدن باعث می شود مغز، مستعد بروز یک تشنج گردد،

بنابراین با مشاهده علائم اولیه تب، درجه حرارت بدن باید با مصرف داروی استامینوفن یا داروی گیاهی مؤثر و در صورت لزوم با پاشویه کردن بیمار پایین آورده شود. مورد دیگری که می تواند باعث بالا رفتن درجه حرارت بدن شود و در نتیجه تعداد تشنج ها را بالا ببرد آفتاب زدگی می باشد که معمولا بیش از حد در معرض نور خورشید قرار گرفتن و از دست دادن زيادی آب بدن اتفاق می افتد.

حساسیت به نور

اخیرا مطالعات زیادی بر روی حساسیت به نور و ارتباط بروز تشنج ها با بازی های کامپیوتری به عمل آمده است. در واقع کمتر از پنج درصد مبتلایان به صرع به نورهای درخشان حساس هستند تشنج هایی که بر اثر حساسیت به نور ایجاد می شوند معمولا با نورهایی که در هر ثانیه ۵ تا ۳۰ بار چشمک می زنند و نور تلویزیون و بازی های ویدئویی (که هر دوی آن ها دارای نورهای چشمک زن می باشند) رخ میدهد. سایر چیزهایی که عموما باعث بروز حمله می شوند، عبارتند از:

انعکاس نور خورشید بر روی آب یا برف
عبور کردن از محدوده ای از درخت ها که نور خورشید از لابلای شاخه های آن عبور میکند.

در بعضی از مبتلایان به صرع که به نور حساسیت دارند پرهیز از مواجهه با چیزهایی که باعث تشنج در آن ها می شود و انجام چند احتیاط ساده مثل استفاده از عینک آفتابی و مصرف مرتب داروهای ضد صرع، راه هایی است که برای پیشگیری از تشنج ها لازم می باشد. اقدامات احتیاطی که در اینجا گفته میشود می تواند برای کسانی که دارو مصرف نمی کنند اما در مقابل تلویزیون دچار حمله می شوند مفید باشد.

دیدن تلویزیون در اتاقی با نور خوب و مناسب به مدت کم
مشاهده تلویزیون از یک زاویه و فاصله داشتن با تلویزیون حداقل به میزان ۲/۵ متر
عوض کردن کانال های تلویزیونی با استفاده از کنترل (بدون این که به تلویزیون نزدیک شوید)
جلوی یک چشم را گرفتن و یا استفاده از تلویزیون هایی با فرکانس زیاد ( ۱۰۰ هرتز)

فیلم هایی که در سینما دیده می شوند، به ندرت باعث تشنج شده و معمولا مانیتور کامپیوترها دارای فرکانس زیاد هستند که از بروز تشنج جلوگیری می کنند. با این حال در هر دوی این موارد (سینما و کامپیوتر) در صورتی که آن چیزی که نمایش داده می شود شامل تغییراتی در الگوی هندسی و با فرکانس خاصی باشد همچنین تماشای طولانی مدت آن می تواند باعث بروز تشنج شود.

درمان با داروهای ضد صرع معمولا در پیش گیری از تشیح هایی که به علت حساسیت به نور اتفاق صیات موثر می باشد.

تشنج های تب دار

اصطلاح تشنج های تب دار معمولا برای تشنج هایی که در کودکان (از سه سالگی تا پنچ سالگی) و در هنگام تب کردن ایجاد می شود به کار می رود. تشنج های تب دار از این جهت دارای اهمیت هستند که بسیار شایع بوده و باعث وحشت و ترس والدین می شوند. با این حال نباید این وضعیت را صرع دانست، زیرا تقریبا همیشه با بزرگ شدن کودک این مشکل از بین می رود.

گاهی اوقات لازم است برای اینکه مطمئن شوید این تشنج ها در کودک به علت عفونت های مغزی مثل مننژیت رخ نداده است، باید با مراجعه به پزشک بررسی های بیشتری به عمل آورد.

برای بررسی این وضعیت بعضی مواقع لازم می شود که پزشک مایع نخاعی کودک را گرفته و آزمایش کند که این کار با فرو کردن سوزن به ستون فقرات کودک و کشیدن مقداری از مایع آن انجام می شود. در اکثر موارد، علت این تشنج ها مننژیت یا سایر بیماری های وخیم نمی باشد.

در حقیقت بیش از سه درصد کودکان در سنین بین سه ماهگی تا پنج سالگی حداقل یک بار دچار تشنج هایی در هنگام تب می شوند که هیچ گونه علت بیماری مغزی زمینه ای هم ندارد. این وضعیت بیشتر در کودکانی که دارای سابقه خانوادگی چنین تشنج هایی هستند و یا این که فردی از افراد خانواده آن ها دچار صرع می باشد، دیده می شود.

یک سوم از کودکانی که یک بار دچار تشنج تب دار شده اند، بعد از مدتی دوباره چنین تشنج هایی را خواهند کرد. اما فقط تعداد خیلی کمی از آن ها (کمتر از ۵ درصد) دچار صرع واقعی خواهند شد.

اگر یک کودک، یک بار دچار تشنج تب دار شد در آینده هرگاه دچار تب شد باید با استفاده از داروی استامینوفن یا داروی گیاهی مؤثر و پاشویه کردن، درجه حرارت او را پایین آوریم تا این وضعیت دوباره تکرار نشود.

در کودکانی که خیلی مستعد تشنج کردن هستند، می توان در هنگام تب از شیاف های دیازپام استفاده کرد تا از تکرار تشنج جلوگیری شود. در موارد خیلی کمی ممکن است کودک نیاز به مصرف منظم داروهای ضد صرع گیاهی داشته باشد تا در هنگام تب دچار تشنج نشود.

اکثر تشنج ها فقط چند دقیقه طول می کشد، با این حال بعضی از تشنج ها می توانند بیشتر طول بکشند (گاهی اوقات چند ساعت و یا حتی چند روز). این وضعیت را در اصطلاح استاتوس اپی لپتیکوسمی نامند که به صورت تشنج یا مجموعه ای از تشنج ها که بیشتر از ۳۰ دقیقه طول می کشد تعریف می شود.

حدود ۱۰٪ افرادی که دچار این تشنج می شوند جان خود را از دست میدهند (معمولا مرگ به علت صرع نمی باشد بلکه به علت بیماری زمینه ای است که باعث به وجود آمدن این وضعیت شده است، مثل: مننژیت، سکته مغزی یا غده های بدخیم مغزی).

حدود نیمی از بیمارانی که دچار استاتوس اپی لپتیکوس می شوند قبلا به مدت طولانی دچار صرع بوده اند. در چنین مواردی قطع ناگهانی داروهای ضد صرع توسط بیمار، یکی از شایع ترین علل شناخته شده بروز وضعیت این نوع حمله می باشد. حدود نیمی از بیمارانی هم که دچار استاتوس اپی لپتیکوس می شوند برای اولین باری است که اصلا دچار تشنج شده اند.

تیک یا پرش موضعی

تحریکات عضلانی، به صورت کشیدگی عضو، مانند کشیده شدن دست و کرامپ پا و سفت شدن عضلات ظاهر می شود و بسیار دردناک است. این تحریکات دردناک به علت تحریک عصب عضله می باشد. این تشنجات دردناک گاهی به صورت تیک نیز ظاهر می گردد.

مثل تحریک عصب تری ژومو و یاتیک های عضلانی دردناک دیگر در تشنجات عضلانی، باید متوجه بیماری کزاز بود و در این صورت باید فورا به طبيب مراجعه کرده و تحت درمان قرار گرفت.

درمان تشنج در طب سنتی

برای درمان این بیماری، دارچین، زنجبیل، بسبایج، جوزهندی، فلفل سیاه، هل قرابی و تربد مجوف از هر کدام یک مثقال، آمله مقشر دو مثقال، نبات زرد ۲۵۰ گرم، همه را نرم بسایید و با ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق غذاخوری از آن را میل فرمایید.

در صورتی که به تشنج عصبی یا تیک عصبی با پرش موضعی مبتلا شده اید ولی در اثر کزاز نبود، از خوراکی هایی مانند آب لیمو، آب انار، شلغم خام، زیره زعفران، آب دم کرده استوخدوس هندی، آب جوشانده اکلیل کوهی، آب دمکرده بهار نارنج، آپ جوشانده شیرین بیان، نعناع سبز یا عرق نعناع، جندبیداستر، ثعلب، ماءالشعیر، دانه های اسفند،

آب دم کرده باد آورده، کنگر، آب دمكرده گل بنفشه، جا و شیر، حنظل، گل خطمی، رازیانه، شوید، شنبلیله، پونه کوهی، ریحان، فلفل، قسط، کاسنی، لعاب اسپرزه، بسبایج، افتیمون، انیسون، انغوزه، آب دم کرده بابونه شیرازی، کنجد، مصطکی، میعه سايله، نخود، آب دم کرده بومادران، آب جوشانده مرزنجوش استفاده کنید.

برای درمان این بیماری باید روزی سه مرتبه روغن مرزنگوش را روی موضع مالش دهید.

هر روز ۵ تا ۱۰ گرم گل نرگس را در یک چهارم لیتر آب بجوشانید تا آب آن تحلیل رود و بر آن محل ضماد کنید.
هر روز ۱۰۰ گرم گل خشک بابونه را در ۵۰۰ گرم روغن زیتون خوب، مخلوط کنید و در بن ماری دو ساعت بجوشانید بعد بابونه ها را در پارچه ای بریزید و روی محل بیماری قرار دهید.
هر روز ۱۰ گرم نعناع را در یک لیتر آب بجوشانید واب صاف کردهی آن را شیرین کنید و به مرور بنوشید.
سی گرم گل تبول را در یک لیتر آب جوش ۱۰ دقیقه دم کنید، بعد صاف کرده و آب آن را با عسل شیرین ساخته و صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک فنجان بنوشید.
هر روز ۱۰ تا ۳۰ گرم سوسنبر را در یک لیتر آب جوش، ۱۰ دقیقه دم کنید و آب آن را صاف کرده و در طول روز بنوشید.
هر روز ۵ مثقال افطيمون را نرم کرده و با ۱۰۰ گرم سکنجبین مخلوط کنید و روزی سه قاشق از آن را میل فرمایید.
پنجاه گرم میوه نسترن را خرد کنید و در یک لیتر آب سرد چند ساعت بخیسانید بعد ۵ دقیقه در همان آب بجوشانید و ۱۵ دقیقه هم دم کنید. آن را ساف و با عسل شیرین کرده و در طول روز کم کم و به مرور بنوشید.
هر بار یک قسمت آب پرتقال و یک قسمت آب نارنج و هشت قسمت آب، که جمعا به یک لیتر برسد همه را مخلوط کرده و ۳۰ گرم قند در آن حل کنید و در طول روز به مرور بنوشید.
هر روز ۳۰ تا ۴۰ گرم شاه پسند طبی را در یک لیتر آب ۱۰ دقیقه بجوشانید بعد آب آن را صاف کنید و به مرور در طول روز بنوشید.

درمان تشنج در مزاج های مختلف با گیاهان دارویی

تشنج در مزاج صفراوی: اگر صفراوی مزاج هستید و دچار تشنج یا تحریکات عضلانی شده اید، برای معالجه ازدیاد صفرا، باید اقدام کنید. بدین منظور باید از آب انار، تمرهندی، سکنجبین، گرد غوره، گشنیز، کدو، آش جو و مرغ، به عنوان دارو بیشتر استفاده کنید.

تشنج در مزاج سوداوی: در صورتی که سوداوی مزاج هستید و دچار تشنج یا تحریکات عضلانی شده اید برای معالجه ازدیاد سودا باید اقدام کنید.

تشنج در مزاج بلغمی: این بیماری به علت ازدیاد مواد بلغمی در مسیر اعصاب به وجود می آید. علایمی از قبیل سنگینی بدن به خصوص در موقع حرکت، کشیدگی پوست بدن، پر بودن نبض، پر رنگ شدن ادرار (ادرار زرد رنگ می شود) و حالات خواب آلودگی در بیمار پدید می آید. این حالات بیشتر در اثر به وجود آمدن رسوبات املاح یا مواد غیر طبیعی، در نسوج بدن است.

مثلا مانند رسوبات اسیداوریک در مفاصل، نسوج و غیره. یا رسوبات دیگر در عروق مغزی و یا قسمت های دیگری از بدن، مانند کم شدن پتاسیم که باعث کم شدن ضربان قلب می شود. یا زیاد شدن چربی خون، که علایمی چون سوزش سر و کف دست و پا و غیره ایجاد میکند. بهتر است اول مزاج را پاکسازی کنید.

برای درمان آن، ماءالاصول و گل قند عسلی و ایارج فیقرا مصرف شود.
پوست دنبه را گرم کنید و بر محل تشنج ببندید.
روغن بومادران را بر موضع بمالید.
برگ وسمه، مرزنجوش، استوخدوس هندی از هر کدام شش مثقال مخلوط و نرم بسایید، بعد در پارچه نازکی بریزید و هنگام خوابیدن بر محل درد قرار دهید. این عمل را تا بهبودی کامل ادامه دهید.
عضو را در آب گرم جوشانده زیره قرار دهید و بعد روغن سداب یا روغن قسط بر آن بمالید.
گل بنفشه فرنگی، گل گاوزبان و گل بابونه شیرازی از هر کدام ۴ مثقال مخلوط کرده، بجوشانید و آب آن را در ظرفی بزرگتر ریخته و عضو را در آن قرار دهید و مدتی نگهدارید.
جوز هندی و سنبل الطیب از هرکدام ۱۰ گرم. تخم ریحان، استوخدوس و مرزنجوش از هر کدام ۲۰ گرم. همه را نرم بسایید بعد به شش قسمت مساوی تقسیم کنید و هر شب یک قسمت از آن را با گلاب خمیر کرده، و بر سر بمالید و صبح دوش آب گرم بگیرید.
دانه های اسفند و قسط تلخ از هر کدام ۱ مثقال، مغز ناخنک، بابونه شیرازی و شوید خشک از هر کدام ۴ مثقال، همه را مخلوط کرده، بکوبید سپس بجوشانید و تا گرم است عضو را در آن قرار دهید.
دانه های اسفند، شهم حنظل، اوشق، مقل ازرق، انزروت و جاوشیر از هر کدام ۲ مثقال، پوست هلیله زرد و تخم مورد از هر کدام ۴ مثقال، سکبینج ۶ مثقال همه را مخلوط کرده و بسیار نرم بکوبید، بعد در گل قند عسلی مخلوط کنید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق چای خوری از آن را میل فرمایید.
برگ وسمه، استوخدوس هندی، گل بومادران از هر کدام ۳ مثقال. گل زوفا ۴ مثقال. مرزنجوش ۵ مثقال. همه را مخلوط کرده، بجوشانید. هنگام برداشتن از روی آتش نیز ۴ مثقال گوگرد زرد ساییده شده را با آن مخلوط کنید و هر روز آن را کمی گرم کرده و عضو را مدتی در آن قرار دهید.
تشنج در مزاج دموی: اگر دموی مزاج هستید (پرخون هستید) اول خون گیری کنید بعد مزاج را پاکسازی کنید، بعد برگ وسمه، قاریقون، میخک، زنجبیل، سنامکی، سورنجان مصری و بسفایج از هر کدام ۲ مثقال. دانه بادیان، مرزنجوش، استوخدوس هندی و سعد کوفی از هر کدام ۴ مثقال.
بادرنجبویه ۶ مثقال. رب اصل سوس ۲۰ مثقال همه را مخلوط کرده و بسیار نرم بسایید و در یک کیلو عسل مصفی مخلوط کنید. هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید. برای اینکه حرارت بدن زیاد از حد نشود از شربت ها و میوه هایی که طبیعت آن خنک است، بیشتر استفاده شود.