آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
miss.mohammadi 
مزاج فصل ها
هر فصلی مزاجی مخصوص به خود دارد. بهار گرم و تر، تابستان گرم و خشک، پاییز سرد و خشک، زمستان سرد و تر می باشد. همان طور که می بینید ترتیب فصول سال هم مانند عمر انسان است. از گرمی و تری شروع و با سردی و تری خاتمه می یابد. در این مقاله برخی از خصوصیات مرتبط با مزاج فصل ها را شرح میدهیم.
مزاج فصلها – بهار
بهار بهترین و معتدلترین فصل در میان فصول چهارگانه است. هوا در بهار به تدریج گرم می شود و سرمای زمستان تحلیل می رود. در فصل زمستان به دلیل سرما و انقباض، مواد در بدن رسوب می کند؛ وقتی نزدیک به بهار می شویم به قول بوعلی سینا این اخلاط رسوب کرده در بدن ذوب می شوند که در این وقت مقداری مواد زائد در بدن پدید می آیند.
مانند: کورک، جوش، عطسه ها و آلرژی ها که طبیعت هوشمندی که در بدن وجود دارد مسیر خروج هر کدام را مشخص می کند و از نزدیکترین محل خروج استفاده کرده و خارج می کند.
مانند: آبریزش بینی که از سمت سر و مغز جاری می شود و بینی نزدیکترین محل خروج می باشد پس باید طبیعت هوشمند بدن را یاری کنیم مثلا: استفاده کردن از بعضی روغنها در بینی مانند: روغن بنفشه، مرزنجوش، بابونه و استفاده کردن از بخورهای مختلف کمک به تخلیه این مواد زائد میکنند.
با توجه به مزاج فصل بهار ، در این فصل توصیه می شود برای پاکسازی بدن و خون از شربت هایی که جوشش خون را فرو می نشاند استفاده شود.
مانند: سکنجبین های مختلف و استفاده از خاکشیر که در آلرژی ها کمک کننده می باشد و برای این فصل نیز توصیه شده است. استفاده از شاطره باعث ایجاد تعادل و خنکی مناسب در بدن می شود مزاج شاطره گرم و خشک می باشد و اخلاط سوخته در بدن را دفع می کند و باعث احساس خنکی در بدن می شود.
خوردن ترکیباتی از شاطره مثل: اطریفل شاطره یا قرص شاطره می تواند در خارش اگزما و کهیر کمک کننده و مناسب در درمان این موارد باشد.
راههای دفع سموم بدن در فصل بهار
نباید در فصل بهار پرخوری کرد در این فصل مواد زائد بدن به حرکت در می آیند و گاهی به سطح پوست نزدیک می شوند به همین دلیل بروز دمل و جوش های پوستی در این فصل بیشتر می شود.
راه های متعددی برای خروج مواد اضافی و پاکسازی بدن وجود دارد. یکی از مهمترین راهها، دفع آنها از طریق مدفوع است. بنابراین در کسی که دفع مدفوع به خوبی صورت نمی گیرد و دچار یبوست است، مواد اضافی راه مناسبی برای دفع ندارند و در نتیجه در بدن تجمع می یابند.
برای برطرف کردن یبوست، مصرف مواد غذایی ملین مانند: آلو، تمرهندی، هویج، مویز و انجیر مناسب است و استفاده از داروهای مسهل مانند: فلوس نیز تحت نظر پزشک طب سنتی به پاکسازی بدن از مواد زائد کمک می کند.
توجه: بهترین روش درمان بیماری ها استفاده از روش پاکسازی است. مصرف یک آش ملين حتى آشی که اسهال ایجاد کند و شخص روزی ۴ و ۵ وعده اجابت مزاج اسهالی یا شل داشته باشد تا تمام مواد زائد از بدن دفع گردند. اگر بیماران این کار را انجام دهند تاثیر فوق العاده ای در کاهش بیماری ها دارد.
پرهيزات غذایی در فصل بهار
- مصرف زیاد گوشت باعث افزایش گرمی و رطوبت در بدن می شود وچون مزاج فصل بهار گرم و تر است، مصرف بیش از حد گوشت باعث ایجاد بیماری در بدن می شود.
- بهتر است در فصل بهار از خوردن غذاهای شور و غلیظ مانند: کله پاچه، گوشت گاو، خامه و ماست ترش پرهیز کرد.
- غذاهای کنسروی، مانده و پرخوری نیز در این فصل بسیار مضر است.
توصیه های غذایی در بهار
علمای طب سنتی عقیده دارند که در فصل بهار باید به تلطيف غذا پرداخت. تلطيف غذا ممکن است در ذهن این معنی را ایجاد کند که باید غذایی خورده شود که از آن خون رقیق تولید شود. یا ممکن است کسی با شنیدن این کلمه فکر کند که باید غذای کمتری در این فصل مصرف کرد در حالی که مقصود از تلطيف غذا هیچ کدام از دو معنی فوق نیست.
غذاهایی که خون رقیق در بدن تولید می کنند، اغلب طبیعت گرم دارند و مصرف غذاهای با طبیعت گرم در این فصل مناسب نیست بلکه باید غذاهای غلیظ و با طبیعت سرد مصرف شود، تا هیجان و رقت اخلاط و مواد را تعديل کند.
گرسنگی باعث تحریک بیشتر اخلاط می شود بنابراین کم کردن مقدار غذا نیز در بهار صحیح نیست. اما منظور از تلطيف غذا این است که غذایی خورده شود که هر چند از لحاظ مقدار زیاد است اما ارزش غذایی کمی دارد؛ مثل: میوه ها و سبزیجات.
در واقع باید با مصرف مقدار زیاد غذا با ارزش غذایی (کالری) کم، دستگاه گوارش را فریب داد و سرگرم کرد تا خیال کند که غذای زیادی مصرف شده ولی در واقع مواد زیادی وارد عروق نشود و به هیجان اخلاط و مواد نیفزاید.
بنابراین باید به طبیعت فرصت داد که مواد اضافه را آماده کرده و از بدن دفع کند. مصرف خوراکی های لطيف مثل: گوشت پرندگان و تخم مرغ آب پز عسلی و نوشیدن شربتهای خنک مثل: شربت غوره، انار و سکنجبین در این فصل توصیه می شود.
ورزش و حمام در فصل بهار
در این فصل، فرد دچار غليان احساسات، خشم و عصبانیت می شود به همین دلیل استشمام بوهای خوش مانند گلاب توصیه می شود.
در بهار ورزش معتدل مفید است اما ورزش شدید چون باعث گرمی بسیار و روان شدن و تحریک اخلاط و تحلیل زیاد است توصیه نمی شود. از طرفی انجام ورزش به میزان کم که اصلا تحلیل مواد زاید ندهد پسندیده نیست پس بهتر است که ورزش در بهار، آرام و طولانی مدت باشد تا تحلیل مواد زاید را بیشتر از گرمی ایجاد کند.
حمام در بهار
در اواخر بهار، گرما بر خنکی هوا چیره می شود و احتیاج بدن نیز به عمل تعریق بیشتر می شود، به همین دلیل حمام به صورت روزانه توصیه می شود. البته حمام رفتن با شکم خالی و گرسنگی شدید و نیز بلافاصله بعد از غذا و پری معده مضر است
کنترل وضعیت روحی در بهار
در ماه های ابتدایی بهار به دلیل اینکه خون در هیجان است و به سمت بالا و مغز بیشتر حرکت می کند، به همین دلیل ممکن است فرد دچار غليان احساسات یا خشم و عصبانیت شود.
در فصل بهار باید از خشم شدید و شادی ناگهانی و بسیار پرهیز شود چرا که هر دو مهیج اخلاط هستند و چون خاصیت خود فصل نیز هیجان و حرکت اخلاط است، عوامل تشدید کننده این موضوع ممکن است باعث آسیب رساندن به فرد شوند به همین دلیل باید در این فصل، مغز و اعصاب تقویت شود که یکی از بهترین راه های تقویت آنها، استشمام بوهای خوش مانند: گلاب و شاطره در این فصل است.
مزاج فصلها – فصل تابستان
با توجه به گرم و پرحرارت بودن فصل تابستان و سوء مزاجهای کبدی و گرفتگی ها و انسدادهایی که در کبد به وجود می آید می توان از شربت زرشک استفاده کرد.
زرشک علاوه بر اینکه سرد است مفتح و باز کننده انسدادها نیز می باشد و برای حرارت کبد مفید واقع شده و معدههای گرم، قلب و کبد را تقویت می کند؛ همچنین در روزهای گرم تابستان که خیلی ها کم اشتهاء می شوند این شربت اشتهاء اور میباشد و برای کسانی که به تازگی از بستر بیماری بلند می شوند نیز مفید است.
طرز تهیه شربت زرشک
صد و بیست و پنج گرم زرشک بی دانه دریک لیتر آب یک شب خیسانده شود و صبح به اندازه ای بجوشانید تا آب آن به نصف برسد و سپس صاف کنید.می توانید مواردی را مانند آب به،سیب، گلابی و یا انار که هر کدام ترش یا شیرین باشد فرقی ندارد و در نهایت سرکه انگور نیز به این شربت اضافه کنید که بسیار مفید است.
لازم به ذکر است که همه این موارد را می شود با هم به شربت زرشک اضافه کرد و یا جداگانه و از هر کدام به مقدار دویست و پنجاه گرم کفایت میکند.
این مخلوط را روی شعله گذاشته تا دو سه قل بخورد و سپس استراحتی به آن داده تا رسوبش ته نشین شود سپس رسوب را گرفته و صاف کنید و با چهار صد گرم شکر قوام بیاورید.
مقدار مصرف شربت زرشک
مقدار مصرف آن روزانه هفتاد و پنج گرم میباشدکه با آب یا عرق کاسنی می توان رقیق کرد و نوشید، برای کودکان پنجاه گرم مناسب است و باید توجه داشت که با فاصله یک یا دو ساعت از غذا یا میوه مصرف شود.
در فصل تابستان یکی از بهترین نوشیدنی ها آب خنک می باشد که تاکید فراوان به آن می شود حتما بدون یخ باشد که حرارت و صفرا و خشونت بدن را فرو می نشاند، شربت آب و عسل که چند قطره آب لیموی تازه به آن افزوده شده باشد نیز یکی از بهترین نوشیدنی ها می باشد. خصوصا در سنین بالا می تواند باعث بهبودی، رفع گرفتگی ها و انسداد های بدن باشد و بسیار مؤثر است.
مداومت به خوردن شربت عسل حتی از درد مفاصل هم پیشگیری می کند. میتوان این شربت را در طول روز چندین بار مصرف کرد و افرادی که دچار کبدچرب هستند و نیاز به اصلاح کبد دارند می توانند به این شربت عرق کاسنی اضافه کنند و برای مشکلات قلبی می توان به آن زعفران اضافه کرد، افزودن خارشتر و خارخسک نیز برای مشکلات کلیوی مناسب می باشد. در کل می توان داروهای هر عضوی را که تمایل به همان عضو دارند را به این شربت افزود تا بهبودی سریع تری حاصل گردد.
ماه شهریور
در ماه شهریور نیاز هست تدابیری اتخاذ شود که در این ماه مفید و اثر بخش باشند؛ امام رضا در رساله ذهبيه در مورد این ماه می فرمایند: شهریور معادل ماه رومی به نام آب است. در این ماه که سی یک روز می باشد بادهای گرم وزیدن می گیرند آب ریزش بینی در شبهای این ماه زیاد می شود و لازم است در این ماه از چیزهای خنک کننده، خصوصا بوییدنیهای خنک استفاده کرد.
طبق توصیه پیامبر اکرم استفاده از روغن بنفشه که سرد و تر میباشد بسیار مناسب است و مغز را تقویت کرده و مواد زائد را تحلیل می برد. خوردن دوغ نیز در این ماه بسیار مفید می باشد و نیاز است از مسهلات اجتناب شود. در این ماه ورزش ها باید خیلی سبک و به مقدار کم انجام گیرد.
توجه: یکی از بهترین کارهایی که در این ماه می توان انجام داد استفاده از روغن های سرد و تر روغن بنفشه با پایه کدو و روغن نیلوفر که بسیار برای بدن مؤثر واقع می شوند.
باید این را در نظر گرفت که نباید در این ماه خشکی بدن زیاد شود چون باعث زیاد شدن سودا میگردد و سبب بروز مشکلات متعددی از جمله خارشها، اگزماها و همچنین مشکلات روحی و روانی و خشکی بیشتر در مغز می گردد.
مزاج فصلها – فصل پاییز
پاییز فصل سرد و خشک است و در این فصل سردی و خشکی غلبه کننده است افسردگی ها، استرس ها، بیماریهای روحی و روانی، گرفتگی ها و اسپاسمها نشانه های غلبه سردی و خشکی می باشند و سودا در بدن حاکم می شود که در این زمان انواع بیماری های روحی و روانی، کمردردها، قولنج ها، بواسیر، واریس، کسالت و بی حالی رو به افزایش می رود.
توصیه ها
امام رضا در این فصل سفارش فرمودند: «استحمام با آب سرد انجام نگیرد و با آب ولرم و نیمه گرم مناسب است و کمتر استحمام شود» لازم است میوه های تر مانند: خربزه و هندوانه کمتر مصرف شود.
غذاهای غلیظ و سودا زا مانند: بادمجان، عدس، خیار و گوجه خورده نشود و از خوردن گوشت گاو و گوساله و غذاهای کارخانه ای پرهیز شود خصوصا از خوردن فست فودها، چیپس، پفک، کاکائو، نوشابه و مانند این موارد که از جمله خوراکی های مضر می باشند جدا دوری شود و باید به این نکته توجه داشت که در این فصل بدن در معرض هوای سرد و بادها قرار نگیرد.
در این فصل توصیه موکد از امام رضا وجود دارد به اینکه در ماه پاییز مسهل سودا خورده شود.
شربت افتیمون
شربت افتیمون از جمله چیزهایی است که دفع کننده سودا می باشد همچنین برای استرس، تپش قلب، بیماری های روحی و روانی مفید است و باعث پاکسازی سودا از بدن می شود و برای سردردها و سرگیجه هایی که از سودا می باشد و خیلی از بیماریهای دیگر مفید و مناسب است.
طرز تهیه:
سی و پنج گرم افتیمون را در پارچه یا صافی ریخته و در کمی شیر و عسل بجوشانید سه الی پنج قل بخورد کافی می باشد و سپس پارچه یا صافی افتیمون را در شیر فشرده و آبگیری کنید؛ اگر دو هفته هر روز از این ترکیب استفاده شود سبب دفع سودا خواهد شد و برای تمامی موارد ذکر شده مفید و مؤثر می باشد.
شربت زبيب
شربت زبیب یا مویز مرسوم است به شربت حلال که از رساله ذهبيه امام رضا نقل می شود جهت حفظ و امان از دردهای سرد و در زمانهای غلبه سردی مفید است. حضرت می فرمایند: «بیاشام از این شربت که به تحقیق ایمن میگردی به اذن الله تعالی در روز و شب از دردهای سرد مزمن»
مانند: دردهای مفاصل، نقرس، دردهای کبد، معده، بادهایی که در قولنج در بدن می پیچد، زیادی بلغم و رطوبت را نیز از بین می برد و برای تقویت عمومی بدن مفید است؛ همچنین برای استعداد، هوش تحصیلی و حافظه نیز مناسب می باشد لذا توصیه می شود برای همه سنین استفاده شود.
طرز تهیه شربت مویز
مقدار چهارصد و چهارده گرم مویز شسته و پاک شده را هسته جدا کنید و در آب بخیسانید مقدار آب به اندازه چهار انگشت بالاتر از مویز باشد اگر فصل زمستان باشد سه روز باید بخیسانید و اگر فصل تابستان باشد یک شبانه روز کفایت می کند در مورد آبی که استفاده می شود توصیه شده آب نیسان یا آب بارن و یا آبی باشد که از نظر میزان املاح، آب سبکی باشد و یا آب شیرینی باشد که سرچشمه اش از جانب شمال است.
این مویز خیساند شده را در دیگی ریخته به آرامی بپزید و سپس له کرده و آب آن را از صافی گذرانده و آن عصاره و آب را استراحت دهید تا سرد شود سپس در دیگی ریخته و با شعله بسیار ملایم به قوام آورید و به اندازه ای روی شعله باشد تا تبخیر شود و یک سوم از آن باقی بماند، سپس مقداری عسل به آن افزوده و به آن مقداری استراحت دهید.
در مرحله بعد در یک پارچه کتان و یا با صافی مناسب ترکیباتی از زنجبيل و زعفران از هر کدام به مقدار پنج گرم و میخک، دارچین، سنبل الطیب، سنبل رومی، مصطکی و تخم کاسنی از هر کدام دو و نیم گرم ریخته البته نیاز است که قبلا هر کدام را جدا جدا نیم کوب کنید.
سپس در پارچه قرار دهید و به صورت کیسه ای درب بسته درون مایع قرار دهید و با شعله ملایم بجوشانید و مرتب با کفگیری به کیسه بزنید تا عصاره ادویه و ترکیبات آن خارج و با مایع مخلوط گردد و به مقداری حرارت دهید که آن مایع باز به یک سوم و به غلظت برسد و کیسه ادویه را از مایع جدا کنید و این مایع را در ظرفی به مدت سه ماه نگهداری کنید تا به آمادگی کامل برای مصرف برسد.
مقدار مصرف
مقدار مصرف آن روزانه سی و چهار و نیم گرم می باشد که در عرق بهارنارنج یا گلاب حل کرده و میل نمایید.
خشکی پوست در پاییز
در فصل پاییز سرما باعث می شود که انقباض ایجاد شده و منافذ پوستی بسته شود و این بسته شدن منافذ باعث تجمع مواد می شود در این زمان روغن مالی کردن پوست با روغن بنفشه مفید است. روغن بنفشه به روایتی بهترین روغن ها می باشد.
این روغن مالی عوارض خشکی پوست را کم می کند و همچنین استفاده از روغن گل و آب کرفس، شاتره و نعناع به صورت موضعی می تواند اثر بخش باشد و مصرف ماء الجبن نیز می تواند اثر خوبی داشته باشد.
طرز تهیه و استفاده ماءالجبن (آب پنیر)
ماء الجبن بسيار مایع ارزشمندی است که غذا و دارو می باشد بوعلی سینا درباره آن می گوید هیچ چیز در طبیعت به اندازه آن مظلوم و فراموش شده ندیده ام.
یک کیلو شیر را جوشانده و بعد از ولرم شدن مقداری سرکه یا آب ليمو يا مایع پنیر به آن اضافه کنید تا ببندد و سپس در کیسه پارچه ای آبگیری کنید آبی که به دست می آید به آن ماء الجبن میگویند و باید صبح ناشتا به صورت گرم خورده شود و بعد از آن حداقل تا نزدیکی های ظهر چیز دیگری خورده نشود؛ بعد از خوردن هر قسمتی از آن قدم بزنید تا عرق کنید که این تعریق باعث دفع سموم از بدن می شود و اگزماها را برطرف میکند.
حتی مالیدن موضعی ماء الجبن میتواند کمک خوبی در رفع خشکی و دیگر مشکلات پوستی کند و اثرات ویژه ای دارد که مجرب است.
خصوصیات ماءالجبن
- در طب سنتی ماءالجبن تنها دارویی است که دارای خاصیت منضج و هم مسهل می باشد.
- ماء الجبن در بحث بیماری های اعصاب و روان از بهترین داروهاست.
- در بیماریهای قلب نیز از بهترین داروها میباشد.
- ماء الجبن مخصوص اخلاط سوخته و مواد زائد بدن است .
- ماء الجبن باعث تقویت بدن می شود.
توجه:
لازم است که به این نکته توجه بشود که اگر ماء الجبن به درستی بعمل بیاید هیچگاه بد مزه و بد بو نمی شود و بد بویی و بد مزگی نشانه خوب درست نشدن آن می باشد.
یکی دیگر از کمک کننده ها برای طراوت بدن خاکشیر میباشد خاکشیر گرم و تر است؛ وقتی در بدنی خلطی سوخته شود باعث حرارت اضافی می گردد.
خاکشیر با رطوبتی که دارد با دفع سودا و مواد زائد و سوخته باعث خنکی بدن می شود و مداومت به خوردن خاکشیر یا خاکشیر با شیر موجب میشود رطوبت و طراوت به پوست برگردد و توصیه می شود که از دم کرده عناب و آویشن استفاده شود یا انجیر بخورید که موجب رطوبت دهی به پوست میگردد.
برای افراد دچار اگزما نیز توصیه می شود که از شاطره بهره بگیرید و روزانه چهار مرتبه عرق شاطره را با مقداری عرق کاسنی که مصلح شاطره میباشد میل کنند.
