آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
در ایران به آن دسته از درختان که دارای برگ‌های سوزنی بلند هستند کاج و به دسته دیگری که دارای سوزن های کوتاه و ضخیم هستند صنوبر می گویند.
(در بعضی از شهرهای ایران مثل کاشان، به تبریزی و سپیدار هم صنوبر می گویند که اشتباه است.)
نام های دیگر: راتیانج، ناژ، ناژو، ناجو، راتینه، سرو سیاه، صنوبر، صنوبرا يقوسيا، ساری چم، کاج نوئل.
نام فارسی :کاج
تیره : کاج Pinaceae
نام انگلیسی : Scotch pine
نام علمی :Pinus sylvestris L
مشخصات گیاه
(فرهنگ دهخدا کلمه ی کاج را چنین معنا می کند: صنوبر، سرو سیاه، ناژ، درخت راتينج، درخت راتینه و…)
صمغ درخت کاج کوچک را راتیانج و به زبان لاتین تربانتین و به عربی قلمو و به فارسی زنگباری گویند.
در کتب قديمه از این صمغ با نام راتیانج، نام برده شده است که کلمه ای یونانی و با کلمه رزین هم ریشه است.
مشخصات عمومی صمغ درختان کاج که دارای گونه های متفاوتی هستند، عبارتند از : معمولا نیمه مایع، لزج، شفاف به رنگ‌های زرد مایل به سبز یا قرمز عقیقی.
طعم آن‌ها تلخ، بوی آن‌ها تند و نافذ و اگر خورده شود، دهان بوی بنفشه می گیرد. در آب غیر محلول و در الكل و اتر و روغن ها محلول است.
راتیانج که به آن کولوفن یا کلوفان نیز می گویند، ماده جامد چسبناک سقزی است که از این صمغ به دست می آید و به شکل توده ای شفاف، زردرنگ و شیشه ای است.
بهترین راتیانج آن است که رنگ آن سفید مایل به زرد باشد و بوی صنوبر از آن آید.
برای به دست آوردن این صمغ شکاف‌هایی در تنه ی درخت ایجاد و شیره خامی را که از آن خارج می شود، جمع آوری می کنند.
کاج یا صنوبر درختانی هستند از تیره کاج که نوعی از آن در ایران وجود دارد که به زبان آذری «ساری چم» می گویند.
این درخت بومی آسیا و اروپای شمالی است و به ایران وارد شده است. این درخت در بعضی باغ های تهران و در شمال ایران کاشته می شود. از صمغ این کاج و از قسمتهای مختلف آن استفاده دارویی می شود.
(تیره کاج: درختان یا بوته هایی شامل بسیاری از مخروطیان شناخته شده است که دارای اهمیت تجاری هستند مانند سدارها. این تیره از نظر تنوع گونه ها بزرگترین تیره مخروطیان به شمار می روند. و بین ۲۲۰ تا ۲۵۰ گونه در ۱۱ جنس داشته و بعد از کوپر ساسه، دارای بالاترین پراکندگی جغرافیایی هستند.)
ارتفاع درخت صنوبر یا کاج ممکن است به ۵۰ متر نیز برسد. برگ‌های آن به شکل سوزن و همیشه سبز است (خزان نمی کند).
گل های این درخت مخروطی شکل، نر و ماده جداگانه بر روی دو پایه قرار دارند. گل‌های نر در فصل بهار تولید گرده می کنند و مانند پودری زردرنگ روی زمین می نشینند.
گل های ماده درشت تر و دارای فلس‌های محکمی است که پس از عمل لقاح تبدیل به میوه می‌شوند.
میوه کاج، مخروطی و شبیه قلب گوسفند است و پس از رسیدن، فلس‌های آن خشک و از هم باز می شود و به تدریج روی زمین می افتد.
در وسط آن بادام کوچکی قرار دارد که معمولا بچه ها پس از شکستن مغز آن را می خورند. میوه‌ی گونه ای از این درختان که در ایران به صنوبر معروف است باریکتر و دراز تر از انواع کاج است.
این میوه ها از درخت به طور کامل جدا نمی شوند و در جنگل های صنوبر، هیچگاه میوه‌ی آن روی زمین دیده نمی شود، بلکه فلس‌های آن به تدریج جدا شده و به کمک باد پراکنده می شوند.
کاج شرقی صمغ زیاد دارد و به آن کاج کوچک و درخت نوعل هم می گویند.
این درختان دارای گونه های متفاوتی هستند که عبارتند از:
١- کاج که به انگلیسی به آن Larch و نام علمی آن Larix europaea DC است. این درخت بیشتر در جنگل های کوهستان های جنوب فرانسه، سویس و ایتالیا انتشار دارد. صمغ حاصل از این درخت را صمغ ونیزی گویند.
٢- کاج با نام علمیAbies pectinata که این درخت در جنگل های کوهستان های شمال شرقی فرانسه که تا آلمان ادامه دارد. به صمغ حاصل از این درخت، صمغ استرازبورگ یا وسژ گویند.
٣- کاج با نام علمی:Pinus maritime Lam که این درخت نیز در جنگل های فرانسه انتشار دارد. صمغ حاصل از این درخت را صمغ بردو می گویند. از این صمغ به دلیل بوی نامطبوع آن استقبال نمی شود.
۴- کاج با نام علمی Pinus palustris MillوPinus echinata Mill که این درخت در جنگل های آمریکای شمالی می روید. صمغ حاصل از این درخت را صمغ سفید آمریکایی گویند و تقریبا ۷۰ درصد صمغ بازار بین المللی از این نوع است.
۵- کاج با نام علمیPinus halepensis Mill. که این درخت در جنگل های سوریه، یونان، ایتالیا و جنوب فرانسه می روید. صمغ حاصل از این درخت را صمغ حلب می گویند و از انواع مرغوب دارویی است.
۶- کاج با نام های علمی و Abies Canadensis Lو Abies balsamea Mill که صمغ حاصل از این درخت را صمغ کانادا می گویند.
۷- کاج با نام علمی Pinus sylvestris L که در جنگل‌های روسیه می روید و به صمغ حاصل از آن صمغ روسی می گویند.
۸- کاج با نام علمی sargent که Pinus roxburghii در دامنه های هیمالیا می روید و صمغ حاصل از آن را صمغ هندی می گویند.
چوب‌های درخت صنوبر یا کاج از چوب‌های مرغوب صنعتی است که با آن در و پنجره و مبل می سازند و از چوب انواع صنوبر در منبت کاری استفاده می کنند. چوب های این درخت مورد تهاجم موریانه و سایر حشراتی که به خوردن چوب علاقه دارند، قرار نمی گیرند.
قسمتهای مورد استفاده:
صمغ، پولن، تخم و اسانس آن
خواص درمانی و طبیعت کاج
طبیعت راتیانج که صمغ درختان کاج است سرد و خشک است.
خواص دارویی آن به طور خلاصه عبارتند از: جراحات سینه، تنگی نفس، خلط سینه و فضولات بینی، معالجه سل، جراحات ریه، زکام و تب، تسکین عضلات بین دو دنده، روماتیسم، دردهای مربوط به عصب، کرم های روده ای، التیام جراحت و زخم، زخم روده و معده و جلوگیری از خروج بیش از اندازه اسپرم.
خوردن ۲/۵ گرم از این صمغ با زرده تخم مرغ و همچنین با سوپ سبوس گندم، برای سرفه مزمن و تنگی نفس و معالجه سل و جراحات ریه مفید است.
مکیدن راتیانج برای از بین بردن خلط سینه و جذب فضولات بینی مفید است.
اگر مقداری از راتیانج در سر قلیان یا چپق گذاشته شود و دود آن را بکشید برای تنگی نفس و جراحات سینه نتایج عالی دارد. برای این کار بهتر است که روز اول یک مرتبه، روز دوم دو مرتبه، روز سوم سه مرتبه آن را بکشید.
اگر تخم خرفه را با راتیانج مخلوط و در آفتاب خشک کنید، برای زکام، و معالجه تب مفید است.
ضماد راتیانج برای التیام جراحات و از بین بردن خارش، جرب، سختی پوست، فتق و بواسیر و گل مژه مفید است.
اگر راتیانج را با روغن کتان مخلوط و روی زگیل گوشتی بگذارید آن را از بین می برد.
مالیدن روغن فوق بر روی شقاق و بواسیر مفید است و برای معالجه کجی ناخن تجویز می شود.
راتیانج برای رفع زکام مزمن، همچنین در مسلولین آثار شفا بخشی دارد. و در مصارف خارجی راتیانج اغلب برای تسکین درد عضلات بین دنده ای و تسکین درد روماتیسم عضلانی مورد استفاده قرار می گیرد. در قدیم حمام بخار راتیانج را برای تسکین روماتیسم مزمن تجویز می کرده اند.
اسانس راتیانج از عوامل محرک قوی است و در رفع درد سیاتیک و سایر دردهای مربوط به عصب مفید است.
اسانس راتیانج در دفع کرم تنیا و سایر کرم های روده ای و همچنین برای ترشحات صفرا حل کردن سنگ‌های صفراوی (مخلوط با اتر)، رفع کزاز، ورم صفاق وضع حملی، در تب های تیفوئید و در اقسام خونریزی‌ها آثار درمانی زیادی دارد.
پاشیدن گرد آن و مالیدن مایع آن برای التیام جراحت خصوصا زخم های ناشی از آب دریا و خوردن آن برای جلوگیری از کثرت احتلام، خروج اسپرم، زخم های روده ها و مجاری ادرار و رفع سوزش آن بسیار مفید است.
راتیانج سفید به عنوان قابض و عامل موثر در تسریع بهبودی و برگشت سلامت و تسریع در تقویت دوران نقاهت تجویز می شود. ضمنا خوردن آن در مورد برخی از انواع سرطان نتایج مفیدی دارد.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:
افراط در خوردن راتیانج تولید سنگ مثانه می کند و نیروی جنسی را نیز ضعیف می کند. در چنین مواردی باید از مشک داخل ناف آهو و عنبر خاکستری استفاده کرد. منظور از مشک، مشکی است که از ناف آهو گرفته می‌شود و نه مشک های گیاهی.
