آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر 21 
نام علمی: .Scorzonera hispanica L
نام فرانسه: Salsifis noir، Scorsone red Espagne، Scorsone recultivé e
نام انگلیسی: Spanish salsify، Common Viper’s grass، Viper’s grass
نام آلمانی: Garten Schwarzwurzel
نام ایتالیایی: Salsefca di Spagna
نام عربی: دبح (Dabahh)، سلسفي اسود (Salsafi aswad)، خس الكلاب
Scorzonera hispanica گیاهی است از تیره کاسنی، علفی و دارای ساقه ای به ارتفاع ۰.۱۵ تا ۱.۲۰ متر که به حالت خود رو در چمن زارهای طبیعی دامنه های آلپ و پیرنه، منطقه مدیترانه، اروپای مرکزی، سیبریه و قفقاز می روید به علاوه چون در بعضی نواحی پرورش نیز می یابد، به حالت نیمه وحشی در اطراف محیط های کشت مشاهده می شود. قاعده ساقه این گیاه پوشیده از تارهای پنبه ای و قسمت فوقانی آن منشعب و دارای یک تا ۵ کاپیتول است.
برگ هایی باریک و دراز، نوک تیز، ساده و عاری از دندانه دارد. گل های آن که در فاصله ماه های اردیبهشت تا تیر ظاهر می گردد، عموما از گل های زبانه ای زرد رنگ محصور در براکته های نامساوی، تشکیل می یابد. میوه آن کوچک، دارای خطوط طولی و برجستگی های ریز است که گاهی به صورت خار مانند در می آید. دسته تارهای راس میوه، در مجموع دارای طولی برابر بقیه قسمت های آن می باشد. قسمت مورد استفاده این گیاه، ریشه و شیرابه آن است. طعم ریشه آن لعابی و کمی تلخ می باشد.
ترکیبات شیمیایی Scorzonera hispanica
ریشه این گیاه دارای ۸۴ درصد آب، ۱ تا ۴ درصد مواد ازته، ۰.۳ تا ۰.۵ درصد مواد چرب، ۱.۹۸ تا ۲.۱۹ درصد قند، اینولین، اسپاراژین، مانیت، لوولین (Levuline) (در هنگام بهار)، یک گلوکزید، الكل سریلیک، اینوزیتول (Inusitol)، مانیتول (mannitol) [مانیت (Mannite)]، کولین، آرژینین (arginine)، هیستیدین (histidine) و غیره است.
خواص درمانی Scorzonera hispanica
برگ های خام Scorzonera hispanica در سالاد مصرف می شود. ریشه اش نیز که ارزش غذایی زیاد دارد، خوراکی است و از آن در تهیه اغذیه (راگو) استفاده به عمل می آورند. ریشه اش از نظر درمانی، به علت دارا بودن مواد لعابی، خاصیت رفع تحریکات انساج بدن دارد و مصرف آن را به منظور رفع سرفه و به عنوان معرق، آرام کننده و مدر توصیه نموده اند به علاوه چنین شهرت دارد که با مصرف آن، بروز دانه ها در بیماری سرخک، سریع تر صورت می گیرد.
امروزه بیشتر مصرف ریشه گیاه Scorzonera hispanica به عنوان رژیم برای بیماران مبتلا به فشار خون، تصلب شرائین، رماتیسم، امراض کلیه، بیماری قند، ورم روده و برخی انواع سوء هضم ها، تجویز می گردد. این گیاه در ایران نمی روید.
گونه دیگری از این گیاهان به نام scorzonera Tau – Saghiz Lip et Bosse وجود دارد که آن نیز در ایران نمی روید ولی از نظر تولید کائوچوک حائز اهمیت فراوان است به طوری که پرورش آن در قفقاز و سواحل دریای خزر معمول می باشد.
گیاه اخیر، ساقه ای علفی و ریشه ای ضخیم، مملو از شیرابه دارد. در گذشته با خارج کردن گیاه از زمین و قطع ریشه، اقدام به خروج شیرابه از آن می نمودند ولی در سال های اخیر، روش صحیحی برای آن به کار برده شد که مقدار محصول را به ۲.۵ برابر افزایش داد و آن عبارت از این است که ساقه را بدون خارج کردن ریشه از زمین، از قاعده قطع می کنند و سپس در بالای ریشه، شکاف ایجاد می نمایند به حدی که شیرابه از آن خارج شود.
شیرابه ها را به تدریج در ظروفی جمع می کنند و این عمل را نیز چند بار تکرار می نمایند تا کلیه شیرابه های ریشه خارج گردد. از امتیاز این گونه استخراج شیرابه فقط آن است که ریشه گیاه به علت باقی ماندن در داخل زمین، قادر به ایجاد یک گیاه کامل در سال بعد خواهد بود و با این عمل هیچ گونه صدمه ای به گیاه وارد نمی آید.
