نام فارسی: توت روباهی
نام علمی: .Sanguisorba minor Scop و .Poterium Sanguisorba L
نام فرانسه: Bipinelle، Petite pimprenelle، P. sanguisorbe، Pimprenelle des jardins
نام انگلیسی: Small burnet، Salad burnet
نام آلمانی: Kleine wiesenknopf، Bibernielle
نام ایتالیایی: Sorbestrella، Burnet، Pimpinella sorbastrella
نام عربی: توت الثعلب
توت روباهی گیاهی است علفی، به ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر (حتی بیشتر) و دارای ساقه ای به رنگ سبز مایل به قرمز از تیره گل سرخ که در کشتزارها، نواحی مرطوب و اماکن بایر، مخصوصا اگر جنس زمین آهکی باشد می روید. منطقه پراکندگی آن نیز در نیمکره شمالی است. انتشار خارج از حد این گیاه در نیمکره شمالی بیشتر به این علت است که غالبا همراه با سبزی های خوراکی پرورش می یابد.
برگ های توت روباهی مرکب از ۷ تا ۱۵ برگچه دندانه دار شانه ای به ابعاد نامساوی و گل های آن عاری از گلبرگ و مجتمع به صورت برجستگی تخم مرغی شکل در قسمت انتهایی دمگل های دراز است. از اخصاصات آن این است که دو نوع گل، یکی نر و دیگری نر – ماده دارد و پوششی مرکب از ۴ کاسبرگ در هر گل آن دیده می شود که آن نیز همراه با براکته ها، رنگ سبز یا سبز مات مایل به قرمز برای گل آذین به وجود می آورد. قسمت مورد استفاده این گیاه، کلیه اعضای آن است.
ترکیبات شیمیایی توت روباهی
تانن و املاح مختلف.
خواص درمانی توت روباهی
اشتها آور، مدر و به طور خفیف دارای اثر قابض، بند آورنده خون و ضد نزله است. مصرف آن در موارد سنگ کلیه، دیسانتری و ضعف عمل دستگاه هضم توصیه شده است. برای برگ آن اختصاصا اثر مقوی معده قائل اند. در رفع ورم روده، درمان شکم روش های اطفال و خون روی های رحمی (خون روی در فواصل قاعدگی) اثر معالج ظاهر می کند.
در استعمال خارج، اثر تسکین دهنده، درمان سوختگی ها و بهبودی آن ها دارد و از آن به صورت لوسیون، جهت شستشو و پانسمان زخم ها استفاده می شود.
صور دارویی توت روباهی
دم کرده یک مشت گیاه تازه در یک لیتر آب جوش، جوشانده گیاه تازه که با افزودن کمی کره و نمک به صورت سوپ در آید، عصاره روان به مقدار ۵ – ۲ گرم در روز، الكلاتور به مقدار ۴۰ قطره و ۴ مرتبه در روز مخلوط در یک دم کرده.
در استعمال خارج، برگ تازه گیاه را به عنوان تسکین دهنده و التیام دهنده بر روی سوختگی ها اثر می دهند. در گذشته از آن، برای درمان زخم ها، اولسرها و بواسیر، استفاده به عمل می آمده است. در بعضی نواحی از گیاه خام، مخلوط با سبریجات دیگر در تهیه سالاد استفاده می شود.
محل رویش توت روباهی
فارس: نزدیک کازرون. آذربایجان: خوی، تبریز، زنجناب. همدان: شورین، آق بلاغ . کرمان. تهران: شمیران، کرج. ارتفاعات البرز مانند کوه دشته، پس قلعه در ارتفاعات ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متری، کندوان در ۲۰۰۰ متری. گیلان: عمارلو، کبوترچاک در ارتفاعات ۱۸۵۰ متری، راه بیورزن به چرم کش، امام زاده ابراهیم (ماکلوان در ارتفاعات ۵۴۰ متری)، ایسپیلی.