آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر 21 
نام فارسی: آقطی سرخ
نام علمی: .Sambucus racemosa L
فرانسه: Sureau de montagne، S. au cerf، S. rouge، Sureau a grappe
نام انگلیسی: Hart’ s elder، Red berried elder، Poison elder، Dwarf elder
نام آلمانی: Trauben – Holunder، Roter – Holunder، Trauben – Flieder
نام ایتالیایی: Zambuco di montagna، Sambuco montano
آقطی سرخ درختچه ای است از تیره شوند، به ارتفاع ۲ تا ۴ متر و دارای ظاهر قشنگ و زیبا که به حالت خودرو در دشت های نواحی مختلف اروپا، مخصوصا دامنه های منتهی به جنگل های وسیع می روید.
برگ های آقطی سرخ مرکب از ۵ تا ۷ برگچه دندانه دار با دمبرگ فرعی کوتاه و ظاهر بیضوی دراز است. گل هایی به رنگ سفید مایل به سبز و مجتمع به صورت خوشه های بسیار منشعب دارد و چون این گل ها قبل از پیدایش برگ در گیاه ظاهر می شوند، منظره زیبا بدان می بخشند. از مجموعه گل های آن نیز بوی ملایمی شبیه بوی آرد استشمام می گردد.
میوه آقطی سرخ در اواخر تابستان به مرحله کامل رسیدن می رسد، رنگ قرمز مرجانی و بسیار زیبا دارد. در گل آذین های پرگل آن، نوش کافی برای استفاده زنبور عسل فراهم می شود. پرورش این درختچه، به علت زیبایی گل ها و مخصوصا میوه های آن، در نواحی مختلف و حتی در ایران معمول است. پوست ساقه، برگ و میوه آن به مصارف درمانی می رسد.
ترکیبات شیمیایی آقطی سرخ
در اعضای گیاه آقطی سرخ ، به خلاف گونه های قبلی، گلوکزید مولد اسید – سیانیدریک وجود ندارد. پوست داخلی ساقه، برگ و حتی شاخه ها و ریشه آن دارای ۲.۵ درصد ساکارز (در اعضا خشک شده گیاه) است. دانه اش دارای ۲۰ تا ۲۵ درصد ماده روغنی و اسیدهای آلی مانند اولئیک، پالمیتیک و آراشیدیک است. وزن مخصوص روغن دانه نیز ۰.۹۰۷ تا ۰.۹۲۱ در گرمای ۱۵ درجه می باشد.
خواص درمانی آقطی سرخ
اختصاصات درمانی اعضای مختلف گیاه آقطی سرخ شبیه دو گونه قبلی (آقطی و آقطی سیاه) ولی با اثر ضعیف تر است. شیره میوه آن اثر معرق قوی دارد. استفاده درمانی آن کم تر بین مردم معمول می باشد.
گیاه آقطی سرخ در ایران پرورش می یابد.
آقطی کانادایی (.Sambucus canadensis L)
آقطی کانادایی در بعضی از نواحی امریکا و کانادا می روید. گل های آن دارای اسانس، رزین، مواد چرب، موسیلاژ و تانن است. از نظر درمانی اثر مدر، معرق و مسهلی دارد. دانه آن دارای ۳۲ درصد از نوعی ماده روغنی است که ۹۲.۱ درصد اسیدهای چرب آن را اسید لینولئیک و بقیه را اسیدهای چرب اشباع شده مانند اسید استئاریک (۲.۶ درصد) و اسید پالمیتیک (۵.۳ درصد) تشکیل می دهد.
وزن مخصوص این روغن در گرمای ۲۰ درجه ۰.۹۳۲ تا ۰.۹۵۲، اندیس انکسار آن در گرمای ۲۰ درجه، ۱.۴۷۱۲ تا ۱.۴۷۹۵، اندیس ید آن بین ۱۶۲ و ۱۸۴ و اندیس صابونی آن ۱۸۶ تا ۱۹۶ است. مصارف مختلف درمانی و اختصاصات دیگر این گیاه به شرح زیر تکمیل می گردد:
از میوه های خشک گیاه آقطی کانادایی پس از خیساندن در آب و افزودن قند، نوعی نوشابه مفرح جهت مصرف در تابستان تهیه می شود. گرد برگ های خشک شده گیاه، اثر متفرق کردن حشرات را دارد. ضماد برگ های تازه آن در استعمال خارج، باعث تسکین و رفع دردهای ناشی از پیچ خوردگی مفاصل و کوفتگی ها می شود. مخلوط برگ های خشک شده گیاه با نعناع، برای رفع سوء هضم مورد استفاده درمانی قرار می گیرد.
مخلوط شیره گیاه در عسل، اثر درمانی در رفع سرفه ظاهر می نماید. به مخلوط اخیر اگر سماق افزوده شود و به صورت غرغره مورد استفاده قرار گیرد، درد و ناراحتی های گلو را معالجه می کند. اعضاء مختلف گیاه دارای مصارف درمانی عدیده در طب عوام است.
هر ۱۰۰ گرم میوه گیاه معادل ۷۶ کالری ایجاد می کند و دارای ۷۹.۸ گرم آب، ۲.۶ گرم پروتئین، ۰.۵ گرم مواد چرب، ۱۶.۴ گرم از هیدروکربنات ها، ویتامین های مختلف K، ریبوفلاوین، نیاسین و به مقدار زیاد از ویتامین C است. برگ های گیاه دارای ۳.۵ درصد روتین است که مقدار آن در غنچه های گل به ۵.۲ ولی در گل های شکفته، به ۳ درصد می رسد. پوست ساقه گیاه دارای نوعی اسید به نام اسید بال دری یانیک (baldrianic acid) می باشد.
چون با بررسی های جدید که به عمل آمده، اعضا مختلف گیاه دارای مقادیر متفاوتی از اسید سیانیدریک می باشند از این جهت مصرف آن ها باید اولا به مقادیر کم و درمانی صورت گیرد و ثانيا رعایت احتیاط به عمل آید زیرا در غیر این صورت ایجاد مسمومیت می نمایند. در ایران نمی روید.
