آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر 21 
نام فارسی: مشبد ( Mesh – bed)
نام علمی: .Salix caprea L
نام فرانسه: Marsaules، Saule des chevres
نام انگلیسی: Sallow، Goat Willow
نام آلمانی: Sal – Weide
نام ایتالیایی: Caprareccio، S. salica، Salcio capreo
نام عربی: صفصاف المعزه (Safsaf el mazah)
مشبِد درختچه ای استاز تیره بید که معمولا در کنار جریان های آب، هم چنین اماکن مرطوب و جنگل ها می رود. ارتفاع ساقه آن، حداکثر به ۱۲ متر می رسد. برگ های آن دارای ظاهری بیضوی پهن، نوک تیز و پهنک دندانه دار و منتهی به دمبرگ نسبتا دراز می باشد. شاتون های نر و ماده آن که در اردیبهشت ماه ظاهر می گردند، دارای گل های زرد یا سبزهستند. این درخت در اروپا و نواحی غربی و مرکزی آسیا می روید و واریته های متعدد دارد.
مشبد در جنگل های نواحی شمالی ایران، در مازندران، گرگان و آذربایجان می روید در گرگان به مشبد (Mesh – bed) موسوم است. سطح فوقانی پهنک آن بهترین وسیله تشخیص آن از گونه های دیگر درخت بید می باشد. وجود ۵ گونه از Salix ها و محل های رویش آن ها، در فلور ایران و بعضی کتب علمی منعکس است که با فلورا ایرانیکا مغایرت دارد.
ترکیبات شیمیایی درخت مشبد
پوست درختان بید مشبد دارای گلوکزیدی به نام ساليكوزيد (salicoside) یا سالیسین (Salicine) است که مقدار آن در گونه های مختلف درختان مذكور تفاوت می کند. از هیدرولیز این گلوکزید، تحت اثر امولسین، گلوکز و سالی ژنین(saligenine) به دست می آید. گلوکزید مذکور ممکن است در برخی انواع بید نظیر بید مجنون، موجود نباشد ولی در هر حال در صورت موجود بودن، مقدار آن در پوست ساقه های مسن بیشتر از اعضای دیگر گیاه است. سالیسین اگر تحت اثر اسید نیتریک و با رعایت احتیاط، اکسید گردد ماده ای به نام هلی سین از آن به دست می آید.
سالی ژنین (Saligé nine) موجود در مشبد ، به صورت فلس های ریز، شفاف و فاقد بو، به دست می آید. در گرمای ۸۶-۸۷ درجه ذوب می شود. در آب به مقدار کم محلول است ولی در کلروفرم، اتر و الكل، به مقادیر زیاد حل می گردد. سالی ژنین با اسید سولفوریک رنگ قرمز ایجاد می کند.
هلی سین salicylaldehyde β – D – glucoside) Helicine)، به فرمول C۱۳H۱۶O۷ و به وزن ملکولی ۲۸۴.۲۶ است. از اکسید شدن ساليسين، در مجاورت اسید نیتریک رقیق به دست می آید. هلی سین، به صورت بلوری های سوزنی شکل متبلور می شود. در گرمای ۱۷۵-۱۷۶ درجه ذوب می گردد. هر گرم آن در ۵۵ میلی لیتر آب ولی به مقادیر زیاد در آب داغ و الكل حل می شود. برای آن اثر درمانی ذکر نشده است.
هلی سین و اسپیرئین (spire ine) موجود در مشبد ، اگر تحت اثر امولسین، هیدرولیز شوند، الدئید سالیسیلیک و (D – glucose) از آن ها حاصل می گردد. الدئید سالیسیلیک، به فرمول C۷H۶O۲ و به وزن ملکولی ۱۲۲.۱۲ است. بی رنگ و دارای حالت مایع می باشد. بویی شبیه بوی بادام تلخ دارد. در الكل و اتر حل می شود. در عطرسازی مورد استفاده قرار میگیرد.
از .Salix purpurea L در سال ۱۹۲۹، گلوکزیدی به نام سالی پور پوزید salipurposide توسط Charaux و Rabate نیز به دست آمده است. در پوست درختان بید علاوه بر گلوکزیدهای مذکور، موادی نظیر موم، صمغ، رزین، اکسالات کلسیم و تانن نیز یافت می شود. در بید سرخ و فک .Salix alba L، مقدار تانن به طور متغیر بین ۶ تا ۱۲ درصد است ولی مقدار سالیسین در آن ها از ۲ تا ۷ درصد تجاوز نمی کند در حالی که مقدار این گلوکزید در .S. purpurea L و .S. viminalis L، زیادتر است.
خواص درمانی درخت مشبد
پوست درختان بید مشبد اگر از شاخه های جوان تر از ۳ سال به دست آمده باشد، خاصیت تب بر با اثر قاطع ولی بطئی نشان می دهد. این اثر درمانی را گلوکزید موجود در پوست شاخه ها، یعنی سالیسین نیز دارا می باشد. برای این کار باید از پوست درخت بید، دم کرده ۴۰ تا ۵۰ در هزار تهیه کرد و یا سالیسین را به مقدار ۱ تا ۴ گرم در روز مصرف نمود. پوست درختان بید دارای اثر مسکن دردهای دستگاه تناسلی و شاتون های آن اثر ضد تشنج، رفع عسر الطمث (قاعدگی های دردناک) و رفع سيلان منی است.
Dr. H. Leclers، عصاره روان سنبله های بید (شاتون ها) را در رفع بی خوابی های ناشی از ضعف اعصاب، اشکال وقوع قاعدگی که غالبا با درد همراه می باشد و هم چنین در رفع اختلالات عصبی موثر ذکر کرده است. مصرف مقادیر کم پوست درختان بید، موجب تحریک اشتها و تقویت اعمال دستگاه هضم می شود.
سالی ژنین موجود در مشبد ماده ای ضدعفونی کننده است و از اختصاصات درمانی آن این است که در معالجه رماتیسم، نقرس، گریپ و هم چنین دیسانتری، اثر قاطع نشان می دهد. اثر آرام کننده موضعی دارد. سالیسین خاصیت آرام کننده عصبی و تب بر دارد و با آن که اثر شفابخش آن به تأنى ظاهر می شود، اما چون در این مورد اثر قاطع نشان می دهد، مصرف آن هنوز هم در درمان بیماری های مذکور معمول است.
پوست درختان بید مشبد اثر دفع کرم نیز دارد و از زمان های گذشته به همین منظور مورد مصرف قرار می گرفته است، به طوری که جوشانده های آن را به صورت تنقیه به کار می بردند. Cazin و اطبای قدیم دیگر، برای مصرف روزانه ۵ گرم پوست درختان بید، اثر دفع کرم قائل بوده اند. در استعمال خارج، جوشانده پوست درختان بید و پاگرد پوست آن ها جهت رفع غانقرايا و درمان زخم های دير علاج، به صورت حمام های موضعی به کار می رفته است.
صور دارویی مشبد
دم کرده یا جوشانده ۳۰ تا ۶۰ در هزار پوست مشبد به مقدار یک فنجان قبل از هر غذا – عصاره روان به مقدار ۵ تا ۱۰ گرم در روز – عصاره روان سنبله های بید به مقدار ۱ تا ۲ قاشق قهوه خوری در شب هنگام خوابیدن. مقدار مصرف سالیسین، ۱ تا ۴ گرم در روز حتی بیشتر به صورت کاشه، حب و یا مخلوط در یک پوسیون و نوشیدنی است. در طبابت های سنتی، از پوست، برگ و جوانه درختان بید، استفاده فراوان، به صور مختلف به عمل می آید.
محل رویش مشبد
درخت بید (S. alba)، در نواحی مختلف البرز، کرج، پشند در ارتفاعات ۲۱۰۰ متری، گچسر، دره لور در ۲۲۰۰ متری، نواحی شمالی ایران مانند لاهیجان، پل زغال در دره چالوس، بابل، آذربایجان مغرب ایران، اشتران کوه، کوه پارو، بين سقز و همدان، کرند، کوه رجب، کوه گهواره و غیره می روید.
