زعفران به طلای سرخ معروف است، اما این عنوان نه به خاطر گرانی بلکه به دلیل ویژگی ها و خواص فراوانی که دارد از گذشته مورد توجه اطبا و مردم بوده است و در سراسر جهان شهرت خاصی دارد. طبیبان بیش از یک صد خاصیت را برای زعفران ذکر نموده اند. زعفران در صنایع مختلف مانند صنایع غذایی، نساجی و دارویی نیز کاربردهای فراوانی دارد. خاصیت رنگ دهی زعفران به علت وجود ماده ای به نام کروسین می باشد که از این ماده در تهیه رنگ و پارچه استفاده کرده اند. همچنین سافرانال که عامل بو و عطر زعفران می باشد در صنایع عطرسازی استفاده می شود.
دانش سنتی در مورد ویژگی های طبی زعفران دانشمندان را به سمت این ادویه متمایل کرده و در طول دهه گذشته، تحقیقات طبی مختلفی به منظور ارزیابی پتانسیل طبی و بیولوژیکی زعفران انجام شده است. اخيرا اثرات ضد توموری و ضد سرطانی زعفران به وسیله بسیاری از محققان اثبات شده است.
تاریخچه زعفران
تاریخچه کشت زعفران در جهان دارای قدمت ۵۰۰۰ ساله است. زعفران در ایران کهن و مستندات تاریخی و نزد پادشاهان و حاکمان سرزمین های مختلف دارای جایگاهی ارزشمند بوده و ادیبان و شاعران نیز به اهمیت زعفران در ایران در اشعار خود اشاره نموده اند.
زعفران در تاریخ ایران و از منظر شاعران
گیاه شناسی زعفران و انواع آن
زعفران گیاهی علفی و پایا و پیازدار است که شامل اندام های مختلف مانند کلاله و پرچم و گلبرگ و کاسبرگ و گل پوش و چمچه و گل است که هر کدام ساختار شیمیایی مختص خود را دارا می باشد و دارای انواعی مختلفی در سراسر جهان و ایران است.
ترکیب شیمیایی زعفران و اندام های مختلف آن
گیاه شناسی جنس زعفران(کروکوس) و طبقه بندی آنها
نحوه کاشت زعفران
زعفران در مناطق خشک و با شرایط آب و هوایی گرم کشت می شود که از طریق پیاز رشد آن انجام می گیرد و کاشت پیاز زعفران خود مراحل و شیوه هایی دارد که با سایر گیاهان متفاوت می باشد. به دلیل محصول دهی زعفران در دوره هایی که کشت دیگر محصولات کشاورزی ممکن نمی باشد پس نیاز آبی چندانی ندارد و در کشور ما به دلیل قرار گرفتن در نوار خشک کاشت زعفران بهینه و مقرون به صرفه خواهد بود.
کشت زعفران زراعتی Crocus Sativus L
آبیاری زعفران و نیاز آبی، روش و روند آبیاری
تغذیه زعفران
زعفران نیز مانند هر گیاهی به مواد مغذی جهت رشد احتیاج دارد و شامل عناصر پرمصرف و کم مصرف می باشد که این دو خود دارای طبقه بندی های متعددی هستند.
تغذیه زعفران و کودهای شیمیایی و آلی موثر در رشد و نمو این گیاه
آفات و بیماری های زعفران
زعفران نیز مانند هر گیاهی مستعد انواع آفات و علف های هرز وبیماری های مختلفی است که برای هر کدام باید از شیوه های متعددی جهت مراقبت از گیاه صورت گیرد.
آفات زعفران و روش های مبارزه با آنها
مراحل برداشت زعفران
پس از آماده شدن محصول برای برداشت کشاورزان به طرق مختلف سنتی و مکانیزه این فرایند را انجام می دهند. در موقع چیدن زعفران فقط گل آن را جدا می کنند و پس از طی مراحلی باری خشک کردن و دسته بندی و ارائه به بازار آن را آماده می نمایند.
اقتصاد زعفران
زعفران جزو محصولات برتر ایران می باشد که بازده اقتصادی بسیار خوبی دارد. برای ارتقای کیفی محصول لازم است استانداردهی ملی و بین المللی و بحث تقلبات آن بررسی شود و محصول باکیفیتی را برای مصارف داخلی و عرضه در بازارهای جهانی ارایه دهیم.
توجیه اقتصادی کشت زعفران و فاکتورها و عوامل موثر در آن
مشکلات زعفران وسوالات متداول پیرامون آنها
انواع مصارف زعفران
زعفران دارای خواص غذایی و دارویی متنوعی است و در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. در صنایع نساجی برای رنگی کردن الیاف پارچه کاربرد دارد و امروزه متخصصان به اهمیت ترکیبات مختلف زعفران در بخش های متفاوت توجه ویژه دارند و بر روی خواص ترکیبات آن تحقیقاتی انجام داده اند.
خواص دارویی زعفران
زعفران جزو گیاهانی است که در بخش دارویی دارای خواص بی نظیری می باشد و در درمان بسیاری از بیماری ها و یا پیشگیری از آنها مصرف می شود.
زعفران و ترکیباتش در تامین سلامت
طب اسلامی و کاربرد زعفران در آن
طب سنتی چینی و خواص دارویی زعفران
طب سنتی هندی(طب آیورودا) و جایگاه زعفران در آن
تاثیر زعفران بر اضطراب و بی خوابی
دیابت و اثرات درمانی زعفران در آن
سیستم ایمنی بدن و تاثیر زعفران در آن
بیماری قلبی عروقی و نقش زعفران در آن
بهبود مشکلات بینایی و چشم با زعفران
سندرم اعتیاد به مورفین و زعفران
درمان سندرم پیش از قاعدگی (PMS) با زعفران
سرطان نوروبلاستوما و مهار آن با زعفران
سرطان کبد و اثربخشی زعفران در درمان این بیماری
پیشگیری از سرطان کولون با زعفران
درمان سرطان دهانه رحم با زعفران
میزان مجاز مصرف زعفران و جلوگیری از بروز عوارض
هر گیاهی علاوه بر دارا بودن خواص متعدد شاید عارضه ای نیز ایجاد نماید. پس با مصرف مناسب زعفران و در مقداری که قید شده از بروز مشکلات جلوگیری کنیم.