گیاه ازملک

نام های دیگر ازملک : عشبه ایرانی، سنگیله، والی

نام فارسی : عشبه ایرانی

خصوصیات گیاه ازملک

از ملک گیاهی از تیره سوسن سانان. این گیاه به شکل درختچه، تک لپه ای، چند ساله، پیچنده و با ساقه های خاردار که ارتفاع آن به ۱ تا ۲ متر می رسد.

در ایران دو گونه از این گیاه موجود است با نام های علمی 1.Smilax excels 2. Smilax aspera

هر دو گونه آن در شمال ایران وجود دارد. اغلب آنها علفی پیازدار یا بنه دار هستند و گونه ای دیگر که پیچنده و خاردار است که نام عمومی این گونه ازملک است. این درختچه دو پایه، خزان دار و ساقه های آن دارای تیغ به سمت پایین است و در بالا رفتن گیاه به آن کمک می کند.

پیچیدن ازملک به دور تنه، ساقه و شاخه درختان جوان ممکن است باعث ضعیف شدن یا از بین رفتن گیاه مورد استفاده شود و بر روی ساقه آن ریشه های هوایی دیده می شود. اغلب، جنگلهای مخروبه را اشغال می کند و از درختان بالا می رود.

برگهای آن چرم مانند، سبزرنگ و از نظر ظاهری گاهی به شکل قلب، که به طور متناوب روی ساقه قرار دارند. دارای رگبرگهای موازی که گاهی توسط چند انشعاب به یکدیگر متصل می شوند. رنگ برگها در زمستان قرمزرنگ میشود.

گلهای آن معطر، سبز رنگ متمایل به زرد، ریز و خوشه ای که پس از باز شدن گل آذین و چتری است و در اواخر بهار ظاهر میشوند. گل های ماده تبدیل به میوه میشوند. میوه های آن گرد، کوچک به رنگ قرمز و براق است.

ازملک بومی جنگل های ایران و قفقاز است. این گونه در تمام جنگل های شمال وجود دارد و جنگل نشینان شمال میوه آن را مخلوط با سقز مصرف می کنند.

قسمتهای مورد استفاده:

برگ، میوه و ریشه ی این گیاه مورد استفاده است.

تمامی قسمت های گیاه ازملک مانند جوانه، میوه و ریشه دارای طعم تند و سوزاننده است و عموما پیشاب آور و مسهل است. از برگهای جوان آن به عنوان سبزی خوراکی استفاده می شود و می توان آن را نوعی جایگزین مارچوبه دانست.

نحوه کاشت و تکثیر

برای تکثیر گیاه ازملک به سه روش می توان عمل کرد:

۱- کاشت بذر در بهار.

۲- ریشه دار کردن قلمه ی شاخه های نیمه رسیده در تابستان.

٣- خواباندن شاخه هایی که دارای ریشهى هوایی هستند و یا تقسیم بوته هایی که به خوبی استقرار یافته اند. سرمای این گیاه تقریبا به سرما مقاوم است، اما خیلی شدید را تحمل نمی کند. در محل آفتابی تا نیمه آفتابی و خاک با زهکشی مناسب، به خوبی رشد می کند. از نظر خاک حساسیت زیادی ندارد و در خاک معمول باغچه قادر به رشد است.

طرز استفاده و مقدار مصرف:

اجزا قابل استفاده این گیاه به شکل جوشانده، ضماد و پودر مورد استفاده قرار می گیرد.

خواص درمانی و طبیعت آن

طبیعت گیاه از ملک خیلی گرم و خشک و ریشه تازه آن گرم و تر است.

خواص دارویی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از:

• ریشه این گیاه درمان کننده آنفلوانزا، بی اشتهایی، نقرس، بیماریهای تنفسی و مقاربتی، دندان درد، تنگی نفس، سرفهی مزمن، تقویت کننده معده و کبد، درمان استقسا و بواسیر، درد مفاصل و سیاتیک، گری، مسهل و قیاور، ضرب خوردگی و خون مردگی استفاده می شود.
• جوشانده قسمتهای مختلف ازملک در سرکه برای درد دندان مفید است.
• جوشانده  ریشه  ازملک در روغن برای معالجه لقوه و بی حسی اعضای بدن، تنگی نفس، سرفه مزمن، تقویت معده، کبد، درمان استسقا و بواسیر مفید است.
• خوردن جوشانده ازملک هر روز به مقدار یک مثقال با نبات تا یک هفته برای درد مفاصل مزمن بسیار مفید است.
• ضماد آن با گلاب برای فلج و تسکین درد مفاصل و سیاتیک تجویز می شود.
• . ضماد ازملک برای جذام نیز توصیه شده است.
• برای معالجه برص، سیاتیک و گری مفید است. برای این کار ریشه  این گیاه را در سرکه له کنید، روی پوست آنقدر بمالید تا خون آلود شود و بعد پانسمان کنید.
• ریشه ازملک را پس از شستشو خشک و به عنوان مسهل و قی آور مصرف کنید.
• ضماد غده های ریشه ازملک که در آب جوش له شده باشد، برای درمان ضرب خوردگی و خون مردگی مفید است.
• ضماد رنده شده غده های آن که تازه باشد، دردهای رماتیسم و نقرس را تسکین می دهد.
• در مصارف داخلی، قسمت های متورم ریشه ازملک را پس از خشک کردن و به صورت پودر در آوردن، به مقدار ۳ تا ۴ گرم می خورند.

عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:

مصرف قسمتهای مختلف گیاه هنگامی که تازه است، خطرناک است و باید خشک آنها را به کار برد. ریشه ها را پس از شست وشو خشک و به عنوان مسهل و قی آور مصرف کنید. مصرف این گیاه برای زنان باردار خوب نیست؛ زیرا ممکن است باعث سقط جنین شود.