اشورک (Rhazya stricta)

نام فارسصی: اشورک

نام علمی: Rhazya stricta Decne

نام های محلی: ایشوارک (Ishwark)، اشوارک، يشوارک (Yeshwark)

اشورک گیاهی از تیره خرزهره، به ارتفاع ۰.۵ تا یک متر و دارای اعضای چوبی کوتاه است. برگ های دراز، نوک تیز، یا بیضوی نوک تیز به طول ۷.۵ – ۱۱.۵ سانتی متر، ضخیم و چرمی دارد. گل های سفید رنگ و نسبتا معطر آن، در مجموع به صورت گرزن هایی در محور ساقه و یا در راس شاخه ها ظاهر می شود. جام گل آن به طول ۱.۵ سانتی متر و دارای لوله ای است که نصف اول طول آن از بالا، حالت متورم دارد و این خود بهترین وسیله تشخیص آن است.

میوه Rhazya stricta به صورت فولیکول های دراز، به طول ۵ – ۷.۵، به عرض ۱.۶ سانتی متر و محتوی دانه های دراز، زاویه دار و به درازای یک سانتی متر می باشد. در هند، افغانستان، ایران و عربستان می روید. قسمت مورد استفاده گیاه، برگ یا شیره تازه آن، میوه، ریشه، گل و در بعضی مواقع کلیه اعضای آن است.

ترکیبات شیمیایی ‌اشورک

بیش از ۵۰ نوع اندول آلکالوئید متفاوت، در آن شناسایی شده که خاصیت ضدسرطان برخی از آنها مانند والسياكوتامین و تتراهیدروز کامین به اثبات رسیده است .

خواص درمانی اشورک

این گیاه به دلیل خواصش معروف به خرزهره جادویی است. خواص دارویی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از: درمان گلودرد، جوش‌های بدن، دندان درد، ناراحتی های حلق، تب، جوانه زدن دندان کودکان، تاول‌های دهان، آفتاب زدگی و برق گرفتگی، رماتیسم، تشنگی و جوش‌های صورت.

مالیدن شیره برگ های تازه اشوارک و دم کرده برگ های آن برای از بین بردن جوش های پوست بدن به کار می رود. از شیره گیاه اشوارک برای دندان درد و زودتر در آوردن دندان کودکان استفاده می شود. جهت تاول های کوچک دهان و لثه از دم کرده ی این گیاه مزمزه و میل شود.

از ضماد کوبیده میوه تازه و نرسیده آن پشت چشم برای رفع برق گرفتگی چشم و آفتاب زدگی بهره می گیرند. از جام گل آن به صورت معکوس برای رفع تشنگی در بیابان استفاده می شود. برای تسکین درد رماتیسم ۲ گرم از میوه و برگ این گیاه در ۲۰۰ سی سی آب جوش دم و میل کنید برای رفع جوش و کورک از کوبیده میوه و برگهای این گیاه به صورت مالیدنی استفاده شود.

شیره برگ تازه گیاه Rhazya stricta، مخلوط با شیر، جهت تسریع دندان بندی به کودکان داده می شود. دم کرده برگ های گیاه در رفع درد گلو و تب های خفیف، همچنین رفع ضعف عمومی بدن مصرف می شود. در بازارهای هند، برگ های گیاه برای تهیه محلول های مقوی عرضه می گردد. برای میوه و برگ گیاه، اثر رفع جوش و دانه های جلدی قائل هستند. در افغانستان، دم کرده گیاه خشک را جهت رفع عوارض سیفیلیس، در کلیه مراحل بیماری و همچنین معالجه رماتیسم حاد و دردهای مفصلی مزمن به کار می برند.

آب دم کرده‌ برگ اشورک را بنوشید. برای رفع جراحت حلق و گلو مفید است، تب را کاهش می‌دهد، برای رفع جوش، کورک و تاول‌های کوچک دهان و لثه مفید است و برای تسکین روماتیسم و دردهای مفصلی مزمن اثر مفید دارد. شیره تازه‌ی برگ اشورک را بگیرید و با شیر مخلوط کرده به کودکان بخورانید. برای رفع ناراحتی جوش‌های کوچک که در موقع بیرون آمدن دندان‌ها در لثه می‌زند مفید است.

میوه‌ اشورک را بخورید. برای درمان جوش و کورک، همچنین تاول‌های کوچک دهان و لثه‌ها مفید است. آب دم کرده میوه‌ اشورک را بنوشید. برای تسکین روماتیسم و دردهای مفصلی مزمن مفید است.

محل رویش اشورک

نواحی جنوبی ایران، بندرعباس، بین خاش و ایرانشهر، نیک شهر، نرماشیر، چابهار، مکران: بین بم و جیرفت.