خواص ترب و تربچه Radish

نام علمی ترب Raphanus sativus

ترب گیاهی است یک ساله که ارتفاع ساقه آن تا یک متر می رسد. برگهای آن پهن، ناصاف، کرکدار و با بریدگی های نامنظم می باشد. گلهای آن به رنگ سفید، زرد روشن، آبی روشن و بنفش است که در انتهای شاخه ظاهر می شود. به طور کلی دو نوع ترب وجود دارد:

۱) ترب سیاه که معمولا در پائیز برداشت می شود.

۲) ترب سفید که به صورت دراز وجود دارد.

تربچه به رنگهای مختلف قرمز و صورتی و به صورت های دراز و گرد وجود دارد.

نام های دیگر ترب : ترب سیاه – تربز – تربزه – فنج – فجل – فجل مزروع – تبز.

مشخصات ترب

ریشه یا غده ی زیرزمینی گیاهی است یکساله از تیره ی شب بو. برگ های آن پهن با بریدگی های بسیار نامنظم و ناصاف و زبر و رنگ سبز خاکستری است و در بعضی ارقام با کرک و زبر و بعضی بی کرک و برگ های آن ریشه ای است یعنی مستقیما از یقه ی ریشه ی گیاه خارج می شود. ساقه های گل دهنده آن خیلی منشعب و بلندی گیاه تا شصت سانتیمتر می رسد. گل های آن به رنگ سفید، سفید مایل به زرد و بنفش در انتهای شاخه ی گل دهنده ظاهر می شود. میوه ی آن خورجین (Silique) است که در آن دانه های ترب به رنگ زرد یا سیاه قرار دارد. غده ی زیرزمینی آن را ترب نامند که دو نوع است، سیاه دراز زمستانی، سیاه گرد تابستانی.

طبیعت آن را بعضی گرم و بعضی گرم و خشک می دانند.

ترکیبات شیمیایی

طعم تند ترب مربوط به ماده ای است به نام سنوول و رنگ قرمز بنفش آن در اثر وجود ماده ای به نام کلراید است. تربچه دارای کمی موادقندی، مواد چرب، اسيدفسفریک، هیدروکربن و مواد ازت دار و مقدار مناسبی ویتامین B و کاروتن می باشد درصد گرم ترب خام مواد زیر موجود است:

در هر یک صد گرم ترب خام مواد زیر وجود دارد.

آب ۹۴ گرم – پروتئین ۱ گرم – مواد چرب ۰/۱ گرم – هیدرات های کربن ۳/۶ گرم – خاکستر ۰/۸ گرم – کلسیم ۳۰ میلی گرم – فسفر ۳۱ میلی گرم – آهن ۱ میلی گرم – سدیم ۱۸ میلی گرم – پتاسیم ۳۲۲ میلی گرم – تیامین ۰/۰۳ میلی گرم – رایبوفلاوین ۰/۰۳ میلی گرم – نیاسین ۰/۳ میلی گرم – آرسنیک ۰/۰۱ میلی گرم – گلوکوزیدوانزیم – مواد ازته – مواد معدنی – متیل مرکاپتان – گوگرد – سنوول

ویتامین های A ۱۰ واحد بین المللی B – و C ۲۶ میلی گرم در آن وجود دارد.

خواص دارویی

ترب از نظر طب قدیم ایران گرم است.
این گیاه محرک و دارای خواص اکسپکتورانت و ضد اسکوربوت ضد کم خونی، محرک کبد و کیسه صفرا و تقویت کننده دستگاه تنفسے هضم کننده، و آرام بخش می باشد، کمبود مواد معدنی بدن را مرتفع می سازد و در رفع بیماریهای دهان و پیوره موثر است.
آب تربچه گرفتگی کبد را رفع می سازد، سنگ صفرا را از میان می برد آلرژی ها و خارشها، کهیر، یرقان و سرفه های خشک مرتفع می گردند. مصرف آن به افرادی که در ریه آنها بلغم جمع شده و ایجاد ناراحتی می کند توصیه میشود.
آب ترب‌سیاه بهتر است و برای سرفه های رطوبتی نیز مفیداست.
ادرار را زیاد می کند و سنگ مثانه را دفع می کند. آب تربچه جهت رفع سنگ کلیه بسیار کارساز است.
آب تربچه اگر به طور عادی مصرف شود خاصیت پاک کنندگی و نرم سازی بدن بخصوص در مخاطهای بینی، سلولها، مجاری معده، کیسه صفرا، کبد، روده ها، کلیه و ریه ها را دارد. و برای معالجه روماتیسم موثر است. . • آب تربچه را بایست با سایر آب میوه ها و سبزیها توأم نمود، چون خالص آن همراه با برگ انتخاب شود.طعم تندی دارد. جهت مصرف و آبگیری تربچه های قرمزتازه و جوانه های سبز.
برای دفع سنگهای صفراوی مفیداست.
برای درمان نقرس و روماتیسم مفیداست.
برگش اگر با غذا خورده شود به هضم غذا کمک می کند.
آب برگ این گیاه برای تقویت چشم مفیداست.
برای درمان برقان مفیداست.
برای دفع سنگ کیسه صفرا و سرفه های تشنج آور از این گیاه به صورت زیر استفاده کنید: در یک ترب بزرگ حفرهای ایجاد کرده و همچنین در ته آن هم سوراخ ریزی بوجود آورید به طوری که آب قطره قطره از آن خارج شود. سپس مقداری شکر در حفره ریخته و آن را با آب پر کنید سپس آن را در دهانه شیشه با استکانی قرار دهید که آب آن قطره قطره از سوراخ ریز ته ترب خارج شده و در داخل شیشه یا استکان پر شود. این آب را چند بار در روز بنوشید.
خوردنش رنگ چهره را باز می کند.
جوشاندهش برای درمان اسهال خونی مفیداست.
برای مداوای زخم های بدن از ترب و عسل پماد تهیه کرده و روی زخم بگذارید.
دم کرده این گیاه ادرارآور است و برای درمان حبس البول بکار میرود.
اگر دست یا پای شما سرمازده است ترب را در آب بجوشانید و بگذارید تا کمی سرد شود به طوری که دست را نسوزاند، سپس عضو سرمازده را چند بار در روز در این جوشانده قرار دهید.
دم کرده ریشه اش تقویت کننده بدن است.
تربچه از پوسیدگی و افتادن دندانها جلوگیری می کند.
تربچه از ابتلا به سرطان و لخته شدن خون جلوگیری می کند.
بوی تربچه برای سینوسها مفیداست.
خوردن تخم‌ترب ترشح شیر را زیاد می کند.
تخم‌ترب درد را تسکین می دهد.
ترب در بعضی از اشخاص تولید گاز و آروغ می کند و تخم آن گاز و نفخ را از بین می برد.
تخم‌ترب اشتها آور است.
تخم‌ترب ادرار آور و قاعده آور است .
برای از بین بردن تب تخماین گیاه را دم کرده و به بیمار بدهید.
تخم ترب به صورت پماد برای ورم پستان در مادران شیرده استفاده میشود.
در صورت مسمومیت غذایی مقداری تخم ترب را همراه با سکنجبین به بیمار بدهید، باعث استفراغ شده و معده را پاک می کند.

مضرات

اسراف در خوردن ترب موجب دل پیچه شده و برای دندان و گلو مضر است.

راهنمای درمان با ترب

آن را بخورید. ضد اسهال و احتقان خون است، سنگ کلیه و سنگ صفراوی را از بین می برد، درد اعصاب و رماتیسم را درمان می کند، ادرار را زیاد می کند، ضد اسکوربوت یا کمبود ویتامین C در بدن است، اشخاص چاق و پرخور که مبتلا به سوءهاضمه می شوند یا کسانی که چربی و تخم مرغ زیاد می خورند و بعد از غذا احساس سنگینی در معده می نمایند اثرات نیکویی می بخشد و حرکات دودی روده ی بزرگ و کوچک را زیاد و مانع یبوست مزاج می گردد خصوصا در یبوست های آبستنی، خلط آور و بادشکن است، از خون بواسیر جلوگیری می کند. قاطع بلغم بوده – سرفه های رطوبی را تسکین می دهد.
آن را به برش های نازکی ببرید و نبات را بسایید و روی ترب ها بپاشید و بگذارید یک روز بماند تا شربت غلیظی بوجود آید یا اینکه وسط ترب سیاه را گود کنید و آن را از نبات ساییده پر کنید و بگذارید یک روز بماند تا آن نبات ها به صورت شربت درآید و هر ساعت به ساعت یک قاشق سوپخوری از آن را بخورید. سرفه را تسکین می دهد، سیاه سرفه و آنژین را درمان می کند. اگر به جای نبات از شکر استفاده کنید سرفه های سخت و پی درپی را تسکین می دهد.
آب آن را بگیرید و بنوشید و تفاله ی آن را بر موضع ضماد نمایید. درد کمر تا زانو یا سیاتیک یا عرق النساء و نقرس یا درد و ورم شصت پا را درمان می کند.
روزی سه بار عصاره ی آن را به موضع بمالید. ریختگی قسمتی از مو یا مولیسک را درمان می کند و باعث روییدن مجدد مو می گردد.
هر روز آب ترب را با عسل مخلوط نموده ضماد کنید، در مورد طاسی باعث روییدن مجدد مو می گردد.
آن را بکوبید و با آرد شلمک ضماد کنید، باعث روئیدن مو در مرض گری می شود، پوستی که مانند پولک ماهی می شود یا داءالحیه را درمان می کند.
پخته ی آن را ضماد کنید، انواع جوش و زخم های عفونی را درمان می کند.
آن را ریز رنده کنید یا بکوبید و با عسل مخلوط نموده و روی موضع گذارید. اثر زخمهایی که بر پوست مانده باشد را برطرف می سازد، سیاه شدگی عضو که در اثر ضربه خوردگی باشد را برطرف می سازد، کک مک صورت را برطرف می نماید، کبودشدگی زیر چشم را درمان می کند، پوست صورت را زیبا می کند.
آب جوشانده ی آن را با سکنجبین مخلوط نموده و در گلو قرقره نمایید. دیفتری یا حناق را درمان می کند.
آن را بکوبید بعد با خمیر نان مخلوط نموده ضماد کنید. گرفتگی های عضو را درمان می کند.
میان یک ترب را خالی کرده مقداری روغن زیتون در آن بریزید و آن را کنار آتش بگذارید تا روغن های داخل ترب بجوشد بعد آن روغن را در گوش بچکانید. درد گوش ساکت می شود.

تذکر: اسراف در خوردن آن موجب دل پیچه و متعفن شدن اخلاط می گردد، مضّر سر و حلق و دندان می باشد. کسانی که نفخ معده دارند از خوردن آن پرهیز کنند.

مصلح آن نمک – عسل و زیره ای که در سرکه ی انگور خیسانده و پرورده شده است می باشد.

تخم ترب

طبیعت آن: گرم و خشک است.

ترکیب شیمیایی: ماده ی شیمیایی اسانس روغنی فرّار در آن وجود دارد.

خواص درمانی

خوردن آن خارشی که از بلغم باشد را درمان می کند، دفع کننده ی نفخ دستگاه گوارش است.
اگر می خواهید استفراغ کنید، کوبیده ی آن را با سکنجبین مخلوط نموده و بخورید.
آن را بکوبید و ضماد گذارید، گزیدگی عقرب را درمان می کند، ورم مفاصل که همراه با درد باشد را درمان می نماید.
هر شب عصاره ی آن را بمالید کک مک صورت و ماه گرفتگی را برطرف می سازد.
افرادی که غذای آنان خوب هضم نمی شود یا تخلیه ی معده ی آنان درست انجام نمی شود بعد از هر غذا دو گرم آن را بکوبند و بخورند.
آن را بکوبید و با عسل خمیر نموده ضماد کنید، زخم های عفونی را درمان می کند.
کوبیده ی آن را با سرکه مخلوط نموده و ضماد کنید. قانقرایا، مردگی اعضاء در اثر عفونت های مزمن را درمان می کند.

ساقه ی ترب

خواص درمانی: هر روز آب آن را بگیرید و دو قاشق آن را با سکنجبین مخلوط نموده و بخورید. سنگ مثانه را برطرف می سازد.

برگ ترب

خواص درمانی

جویدن آن لثه ها را تقویت و بوی دهان را از بین می برد.
بیست گرم آب برگ و ساقه ی ترب را بگیرید و نمک بزنید و بخورید گرفتگی کبد را برطرف می سازد، زردی یا یرقان و اسکوربوت را درمان می نماید.
آن را در روغن زیتون بپزید و بخورید سبب تلیین مزاج می گردد.
آب آن را در چشم بچکانید. چشم را تقویت می کند.

تذکر: کسانی که نفخ معده دارند از خوردن آن بپرهیزند.

روغن برگ ترب

خواص درمانی: آن را بمالید. زبری پوست و پینه ی دست و پا و برص یا لک های سفید بدن را برطرف می سازد، بی حسی یا خواب رفتگی دست و پا را درمان می کند.

ترب وحشی

نام های دیگر: ترب دشتی – ترب کوهی – ریشه ی خردل – فجل برّی

Raifort – Grand. raifort – Moutarde des capucins – Rave. Sauvage – Moutardelle – Moutarde. des allemands – Granson – Cran – Scurvygrass – Horse. radlsh

مشخصات

ریشه یا غده ی زیرزمینی گیاهی است از خانواده ی Cruciferae و چندساله. برگ های آن دراز، براق، بیضی، باریک، دوسر آن نوک تیز و کناره ی آن دندانه دار. ساقه ی آن قائم، مجوّف، شیاردار و ارتفاع آن شصت تا هفتاد و پنج سانتیمتر. گل های آن سفید به طور گروهی و خوشه ای در انتهای شاخه ی گل دهنده و میوه ی آن خورجین و اغلب عقیم و بسیار کوچک است.

ریشه ی آن بسیار بلند و حجیم که ممکن است طول آن به یک متر هم برسد و ترد و شکننده است و گوشت مغز آن سفید و الیافی می باشد، طعم ریشه تند و سوزان است و اگر آن را بشکنند بوی گزنده ی بسیار تندی از آن متصاعد می شود که بینی و چشم را تحریک می کند. این گیاه در کوهستان های مرطوب، گودال ها، کنار جریان های آب، دامنه های رو به شمال کوهستان های اروپا و آسیا و در هندوستان می روید.

۱ – گل ۲ – مقطع گل ۳ – ریشه

ریشه ترب وحشی

طبیعت آن: گرم و خشک است.

ترکیب شیمیایی: در هر یک صد گرم ریشه ی ترب وحشی خام مواد زیر وجود دارد.

آب ۷۴ گرم – پروتئین ۳/۲ گرم – انرژی ۸۷ کالری – مواد چرب ۰/۳ گرم – هیدرات های کربن ۱۹ گرم – کلسیم ۱۴ میلی گرم – فسفر ۶۴ میلی گرم – آهن ۱/۴ میلی گرم – سدیم ۸ میلی گرم – پتاسیم ۵۶۴ میلی گرم – تیامین ۰/۰۷ میلی گرم – اسانس روغن فرار – گلیکوزیدسینیگرین – آنزیم مایروزین.

ویتامین: C ۸۱ میلی گرم. در یک صد گرم ریشه ترب وحشی وجود دارد.

خواص درمانی

۱ – دم کرده ی ۱۵ تا ۳۰ گرم آن در یک لیتر آب و یا خیس کرده ی ۱۵ تا ۳۰ گرم رنده شده ی آن در یک لیتر شراب به عنوان مدرّ و معالج استسقا و ورم کلیه و سنگ کلیه و درمان روماتیسم مزمن و نقرس و آب آوردگی ریه و آسم مرطوب و ضعف و زردی و یرقان استفاده می شود.

۲ – تازه ی آن را رنده کنید، بعد روی پارچه ای تمیز پهن کرده و روی آن شکر بریزید و ظرفی زیر آن قرار دهید، کم کم مایع شیرینی از پارچه خارج می شود، آن را روزی یک یا دو قاشق سوپخوری بخورید. ناراحتی های حاصل از کمی ویتامین C را برطرف می سازد.

۳ – ضماد آن برای درمان دردهای عصبی و سیاتیک و گرفتگی عضلات و دردهای رماتیسمی و فلج های موضعی و لومباگو مفید است.

برگ ترب وحشی

خواص درمانی: آن را بخورید. مدّر و معرق و محرک است، به هاضمه کمک می کند.

روغن ترب وحشی

طرز تهیه: برگ های ترب وحشی را در آغاز تخم بستن و تبدیل گل به تخم، چیده و آب آن برگها و تخم ها را بگیرید و با دو برابر وزن آن روغن زیتون یا روغن کنجد تازه مخلوط نموده روی آتش ملایم نگهداشته و دائم بهم بزنید تا آب کاملا تبخیر شده و روغن باقی بماند، البته باید دقت شود که نسوزد.

خواص درمانی

۱ – محلّل بسیار قوی است و خوردن آن برای رفع سمّ گزش عقرب و سایر حشرات و گزندگان نافع است و خوردن و مالیدن آن برای درمان فلج و لقوه و سستی اعضاء نافع می باشد.

۲ – آن را در گوش بچکانید برای تحلیل بادهای گوش و رفع درد آن مفید است.

تربچه

ترکیب شیمیایی: سی تین – تیامین – مالوین کلراید – اسانس سولفوره.

ویتامین های C – B¹ – B – A در آن وجود دارد.

خواص درمانی

۱ – خوردن آن صبح ناشتا برای درمان یرقان و کهیر مفید است.

۲ – خوردن آن با شام شب برای رفع بیخوابی مفید است.

۳ – خوردن آن در طول روز برای معالجه ی سیاه سرفه تجویز می شود، اشتهاآوری قوی است و حرکات دودی روده ی بزرگ و کوچک را زیاد می کند و مانع یبوست مزاج می گردد مخصوصا در یبوست های آبستنی.

تذکر: مصرف زیاد آن سوءهاضمه ایجاد می کند.