Quillaja smegmadermos

نام علمی: .Quillaja smegmadermos DC

Quillaja smegmadermos درخت بزرگی است از تیره گل سرخ که در پرو و شیلی می روید. پوست ساقه آن به صورت نوارهای طویل به درازای متفاوت و معمولا در حدود یک متر و به عرض ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر، تحت نام پوست پاناما (Ecorce de Panama) در معرض استفاده های درمانی قرار می گیرد.

ضخامت پوست Quillaja smegmadermos در حدود یک سانتی متر و سطح خارجی آن صاف، به رنگ سفید مایل به زرد و دارای لکه ها یا خطوط متعددی به رنگ قهوه ای تیره است. سطح داخلی آن، رنگ خاکستری مایل به زرد و خطوط ظریف فراوان دارد.

از برخورد قطعات آن به یک دیگر و شکسته شدن آن ها، غباری به صورت ذرات ریز و متبلور در فضا پراکنده می شود که شدیدا اثر تحریک کننده مخاط بینی داشته، ایجاد عطسه، سرفه و ترشح بزاق می کند. اگر قطعات پوست آن را در آب قرار داده تکان دهند، کف فراوان در سطح آن ایجاد می شود. پوست پاناما فاقد بو می باشد و اگر در دهان قرار گیرد، طعم آن تدریجا تلخ می گردد.

اختصاصات تشریحی Quillaja smegmadermos

در زیر بشره پوست پاناما، لایه های متعدد سلول های چوب پنبه ای شده دیده می شود که به سهولت از پارانشیم جدا می گردد. پارانشیم پوستی و بافت های دیگر آن، دارای بلورهای اکسالات کلسیم است. در آبکش پوست، دسته های جدا از هم فیبر به وضع موازی یک دیگر به نحوی قرار دارند که باعث جداشدن پوست به صورت ورقه های نازک می گردند. اشعه مغزی مرکب از ۳ ردیف سلول باریک و منظم، در آن به سهولت قابل تشخیص است.

ترکیبات شیمیایی Quillaja smegmadermos

پوست پاناما طبق تحقیقات Kobert (در سال ۱۸۸۵) دارای نوعی ساپونین و اسید کوئی لاژیک (ac. quillayique یا acide quillajique) است. ماده مذکور، تحت اثر اسیدهای رقیق، هیدرولیز گردیده، ساپوژنین (sapogenine)، گالاکتوزویک و قند دکستروژیر و غیر قابل تخمیر از آن حاصل می شود. پوست پاناما همچنین دارای نوعی ساپونین خنثی به نام کوئی لاژا – ساپوتوکسین (quillaja – sapotoxine) است به علاوه، نوعی هیدرات کربن مخصوص به نام لاکتوزین در آن یافت می شود.

اسیدکوئیلاژیک (quillaja sapogenin یا Acide quillajique) به فرمول C_۳۰H_۴۶O_۵ و به وزن ملکولی ۴۸۶.۶۷ است. به حالت متبلور در استات اتیل به دست می آید. در ۲۹۲ تا ۲۹۳ درجه ذوب می شود. در الكل، اتر، استن، استات اتیل و اسید استیک های گلاسیال محلول است.

خواص درمانی Quillaja smegmadermos

پوست پاناما، مدر و خلط آور است ولی از لحاظ دارا بودن این خواص نمی تواند جانشین پلی گالا گردد زیرا ساپونین های آن سمی تر می باشند. مصرف آن ایجاد تحریکات شدید و ورم معده – روده می کند به علاوه تهوع و استفراغ می آورد. از این نظر نباید از پوست پاناما در موارد قرحه و زخم دستگاه گوارش استفاده شود زیرا بر اثر جذب ساپونین ها، ایجاد مسمویت می گردد.

صور دارویی Quillaja s‌megmadermos

پوست پاناما در مصارف داخلی، در گذشته به صورت تیزان ۲۰ در هزار و به مقدار یک قاشق سوپ خوری در هر ساعت مصرف داشته است. مصارف صنعتی آن زیاد است مانند آن که در تهیه ساپونین، محلول شامپو به عنوان کف کننده، شست شوی پشم، سفید کردن پارچه های کتانی و غیره مصرف دارد. این گیاه در ایران نمی روید.