ملکه باکره

فعالیتها و رفتار ملکه باکره

ملکه باکره پس از تولد، ابتدا توسط خود و سایر زنبورهای پرستار لیسیده شده و پس از خشک و تمیز شدن به وی غذا داده میشود. در صورتی که در کلنی سلولهای ملکه دیگری وجود داشته باشد ملکه باکره به آنها حمله کرده و با آرواره های خود آنها را سوراخ و اغلب شکم خود را در آنها فرو برده و ملکه با کره موجود در آنها را نیش زده و می کشد.

متعاقبا زنبورهای کارگر این گونه سلول ها را خراب کرده و جسد ملکه های مرده را به خارج از کندو می برند. ولی در موقعی که کندو می خواهد بچه کندو تولید کند، زنبورهای کارگر سلولهای ملکه را محافظت کرده و مانع خراب کردن آنها توسط ملکه میشوند.

هنگامی که بیش از یک سلول ملکه در کندو وجود داشته باشد اولین ملکه ای که متولد می شود در جریان خراب کردن سایر سلول ها، صداهای مخصوصی تولید می کند که به وسیله سایر ملکه های موجود در سلولها پاسخ داده می شود.

هرگاه بیش از یک ملکه باکره متولد شود، معمولا بین آنها جنگ رخ میدهد و درگیری آن قدر ادامه می یابد تا بالاخره یکی از آنها زنده مانده و بقیه کشته میشوند. ملکه باکره معمولا خیلی فعال بوده و در بین زنبورها به سرعت حرکت می کند و اغلب تشخیص آن در بین کلنی مشکل تر از ملکه بارور می باشد.

رفتار کارگرها نسبت به ملکه باکره تا حدودی با رفتار آنها نسبت به ملکه بارور متفاوت است. رشد ملکه باکره به طرف بلوغ جنسی به سرعت انجام میشود و معمولا پنج روز پس از تولد ملکه باکره از نظر جنسی بالغ می گردد. به تدریج که ملکه باکره مسن تر شد و به بلوغ جنسی نزدیک تر گردید توجه زنبورهای کارگر نسبت به وی بیشتر شده و اطراف وی تجمع می کنند.

همزمان با بلوغ جنسی ملکه باکره، زنبورهای کارگر وی را جهت خارج شدن از کندو تشویق و تحریک کرده و گاهی با سر خود ملکه را به بیرون هدایت می کنند.

تا قبل از سال ۱۷۷۱ میلادی چنین تصور می شد که ملکه زنبور عسل جفتگیری نکرده و تخمهای وی به وسیله نامعلومی تلقیح می شود، مثلا باد اسپرم زنبورهای نر را به داخل تخم ها منتقل می کند.

ولی جانشا در سال ۱۷۷۱ برای اولین بار فهمید که ملکه زنبور عسل با زنبورهای نر در خارج از کندو و در فاصله ای در فضا جفت گیری می کند. حدود ۴۳ سال در سال ۱۸۱۴، “هابر” بدون اطلاع از کار جانشا مطالعاتی را انجام داد و ثابت کرد که ملکه در کندو جفت گیری نمی کند و یک ملکه باکره به هیچ وجه تخمهای تلقیح شده نمی گذارد.

بعدا گزارشات مکرری از جفت گیری ملکه در خارج از کندو منتشر شد که اولین آن در سال 1816 در مجله آمریکایی زنبور عسل توسط “لانگستروت” بود.

ملکه باکره گاهی اوقات قبل از انجام جفت گیری یعنی موقعی که ۳ تا ۵ روز سن دارد پروازهای شناسایی کوتاه مدتی را انجام میدهد. پروازهای شناسایی و پروازهای جفت گیری ملكه در گرمترین ساعات روز یعنی موقعی که زنبورهای نر در پرواز هستند انجام می گیرد.

ملکه معمولا موقعی که حدود ۷ تا ۱۰ روز سن دارد اقدام به جفت گیری می کند. مدت زمانی که ملکه برای جفت گیری از کندو خارج میشود تا هنگام مراجعت معمولا بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه است ولی گاهی اوقات کمتر یا بیشتر از این مدت نیز خواهد بود.

هر ملکه باکره معمولا به طور متوسط با ۸ عدد زنبور نر جفت گیری می کند. البته این تعداد ممکن است کمتر و یا بیشتر و حتی تا ۲۸ عدد نیز برسد. جفت گیری ملکه در فاصله چند صد متری تا چند کیلومتری کندو در یک محلی به نام «محل تجمع زنبورهای نر» و در هوا در ارتفاع حدود ۱۰ متری از زمین صورت می گیرد.

هر زنبور نر پس از جفت گیری با ملکه باکره ، به واسطه انقباض عضلاتش و همچنین به واسطه باقی ماندن قسمتی از دستگاه جفت گیری اش در واژن ملکه به صورت جسم خشکی مرده به زمین می افتد. پس از آن زنبور نر دیگری به ملکه نزدیک شده و ضمن خارج کردن آلت تناسلی زنبور نر قبلی با ملکه جفت گیری می کند.

این عمل یکی پس از دیگری انجام شده تا عمل جفت گیری ملکه به پایان رسیده و ملکه در حالی که آلت تناسلی آخرین زنبور نری که با وی جفت گیری کرده است را حمل می کند به کندو مراجعت می کند. بعضی اوقات مشاهده شده است در صورتی که ملکه در اولین دفعه جفت گیری، به دلایل مختلف از جمله بدی آب و هوا یا کمبود نرها، موفق نشود با تعداد کافی زنبور نر جفت گیری کند، روز بعد به منظور جفت گیری مجدد از کندو خارج میشود.

در موارد بسیار نادری نیز دیده شده است که ملکه تا ۳ مرتبه برای جفت گیری از کندو خارج شده است. البته این کار را در روزهای پی در پی انجام میدهد و در صورتی که شرایط جوی اجازه خروج به وی را ندهد و یا به اندازه کافی زنبور نر وجود نداشته باشد ممکن است بین اولین و آخرین جفت گیری چند روز فاصله واقع شود.

وجود آلت جفت گیری آخرین زنبور نر را در واژن ملکه «علامت جفت گیری» می گویند که پس از مراجعت به کندو  در فاصله چند دقیقه تا چند ساعت توسط زنبورهای کارگر از واژن ملکه خارج شده و وی را تمیز می کنند.

اسپرم وارد شده در واژن ملکه باکره از طریق مجرای عمومی تخم وارد کیسه ذخیره اسپرم شده و در آن جا تا آخر عمر ملکه باقی می ماند. همان طور که گفته شد جفت گیری ملکه معمولا در گرم ترین ساعات روز یعنی بین ساعت ۱ تا ۵ بعد از ظهر و بیشترین نسبت انجام آن در بین ۲ تا ۴ بعد از ظهر صورت می گیرد.

هر قدر هوا بهتر باشد و تعداد زنبورهای نر فراوان تر باشند احتمال موفقیت جفت گیری ملکه باکره بیشتر خواهد بود. جفت گیری ملکه همیشه در درجه حرارت بیش از ۲۰ درجه سانتیگراد صورت می گیرد. در هوای آرام و بدون باد نیز احتمال جفت گیری بیشتر می باشد.

در صورتی که سرعت باد بیش از ۲۰ کیلومتر در ساعت شود احتمال جفت گیری موفقیت آمیز کمتر شده و در صورتی که سرعت باد به بیش از ۲۷ کیلومتر در ساعت برسد جفت گیری ملکه متوقف می گردد. ملکه هایی که در شرایط آب و هوایی نامناسب جفت گیری می کنند حاوی مقدار کمتری اسپرم شده، طول عمر آنها کوتاه و معمولا جایگزین می شوند.

معمولا دو تا چهار روز پس از جفت گیری، ملکه باکره اقدام به تخم گذاری می کند. البته این مدت ممکن است کمتر یا بیشتر طول کشد. برای تخم گذاری، ابتدا ملکه سر خود را وارد سلول ها کرده و پس از بازرسی و اطمینان از عدم وجود تخم در آنها سر را خارج کرده و شکم خود را وارد سلول می کند و یک تخم در وسط سلول قرار داده و خارج می شود.

این مدت حدود ۹ تا ۱۲ ثانیه طول می کشد و پس از این که چندین تخم پی در پی قرار داد چند لحظه ای استراحت می کند. به طور متوسط یک ملکه در شبانه روز ۱۵۰۰ عدد تخم می گذارد. برآورده شده است که ملکه خوب سالانه ۲۰۰ هزار تخم می گذارد.

ثابت شده است که نسبت تخم گذاری های رابطه مستقیمی با مقدار غذایی دارد که طبیعت در اختیار زنبورعسل قرار می دهد و عوامل خارجی دیگر، تاثیر زیادی روی تخم گذاری ملکه ندارند.

ملکه باکره پس از جفت گیری و شروع تخم گذاری، کندوی خود را به جز برای موقعی که تولید بچه کندو می کند هرگز ترک نکرده و پس از جفت گیری توجه زنبورهای کارگر به وی زیادتر می شود زیرا ملکه بارور بوی مخصوصی را منتشر می کند که انسجام کلنی و نظم و انضباط کارها را تضمین می کند.