درخت گلابی (Pyrus communis)

نام فارسی: درخت گلابی

نام علمی: .Pyrus communis L

نام فرانسه: Aigrin، Poirier commun، Poirier

نام انگلیسی: Common Pear tree

نام آلمانی: Birnbaum

نام ایتالیایی: Pero

نام عربی:انجاص (Ingass)، كمثرى (Kummathra)

درخت گلابی از تیره گل سرخ گیاهی به صورت درختچه و به ارتفاع چند متر و یا به صورت درخت و دارای ساقه ای به بلندی ۱۰ تا ۲۰ متر است. منشا آن به تفاوت به بعضی نواحی اروپا و آسیا نسبت داده می شود از مشخصات آن این است که ریشه ای عمیق و برگ هایی صاف و دندانه دار دارد. گل های آن سفید رنگ و به تفاوت ممکن است کمی مایل به صورتی و مجتمع به شکل دیهیم باشد.

در وسط پوشش گل درخت گلابی پرچم های متعددی بابساک ارغوانی یا مایل به بنفش در اطراف مادگی دیده می شود. میوه اش مخروطی شکل، گوشت دار و خوراکی است. زنبور عسل دانه گرده و نوش فراوان از آن به دست می آورد.قسمت مورد استفاده درخت گلابی، برگ های جوان، پوست ساقه و میوه آب دار، معطر و خوش طعم آن است.

ترکیبات شیمیایی درخت گلابی

برگ های جوان درخت گلابی ، دارای ۰.۶ درصد گلوکزید هیدروکینون (Hydroquinone) است که Bourquelot آن را مشابه آربوتین (arbutine) تشخیص داده است. پوست ریشه و ساقه درخت گلابی، دارای گلوکزیدی به نام فلوریزین (phlorizine) ( فلوريدزین phloridzine) می باشد.

آربوتین (Arbutine) (آربوتوزید، اورسین hydroquinone glucose، ursol، ursin) ، گلوکزیدی به فرمول C_۱۲H_۱۶O_۲ و به وزن ملکولی ۲۷۲.۲۵ است. در گیاهان متعددی، متعلق به تیره های مختلف مانند انواع زیر یافت می شود و استخراج شده است:

.Bergenia crassifolia (L.) Fritsch از تیره Saxifragaceae
.Pyrus communis L از تیره Rosaceae
.Oxycoccus palustris Pers از تیره Ericaceae
.Vaccinium vitis -idaea L از تیره Ericaceae
.Arctostaphylos Uva- ursi L از تیره Ericaceae

اثر مدر و ضد عفونی کننده مجاری ادرار گلابی

سنتز این گلوکزید، توسط Mannick از استوبروم گلوکز (Acetobromglucose) و هیدروکینون صورت گرفته است. آربوتین غالبا همراه با متیل آربوتین، در گیاهان مختلف مخصوصا در گیاهان تیره Ericaceae وجود دارد. آربوتین، به صورت بلوری های سوزنی شکل، در استات اتیل خیلی گرم به دست می آید نقطه ذوب فرم پایدار آن ، گرمای ۱۹۹.۵ – ۲۰۰ و فرم ناپایدار آن، گرمای ۱۶۵ درجه است.

آربوتینموجود در درخت گلابی در آب و الکل حل می شود. بسیار جاذب رطوبت است. به سهولت تحت اثر اسیدهای رقیق یا امولسین، هیدرولیز می گردد و تبدیل به یک ملکول گلوکز(D-glucose) و یک ملکول هیدروکنیون می شود. آربوتین، به مصارف استابیلیزه کردن رنگ تصاویر در عکاسی می رسد. از نظر درمانی نیز دارای اثر مدر و ضد عفونی کننده مجاری ادرار است.

فلوریدزین Phloridzine (فلوریزین Phlorizin، فلوریزن Phlorrhizen)، به فرمول C_۲۱H_۲۴O_۱۰ و به وزن ملکولی ۴۳۶.۴۰ است. در پوست ریشه و ساقه درختان سیب، گلابی، آلو، گیلاس و همچنین در برگ و جوانه های مولد برگ درخت سیب و گیاهان مختلف دیگر تیره گل سرخ (Rosaceae) یافت می شود.

استخراج آن از پوست ریشه سیب توسط محققینی مانند De Koninck صورت گرفته است. سنتز آن نیز توسط Zemplen و Bongar انجام شده است (امروزه وجود آن را فقط در اعضا درخت سیب ذکر می کنند). دی هیدرات آن (با ۲ ملکول آب) به صورت بلوری های ریز و سوزنی شکل (در آب) به دست می آید. طعمی در آغاز شیرین دارد ولی تدریجا تلخ می شود. در گرمای ۱۱۰ درجه نیز ذوب می گردد.

میوه درخت گلابی دارای ۷۶ تا ۸۳ درصد آب، ۶ تا ۱۳ درصد مواد قندی مانند دکستروز و لولز (غالبا عاری از ساکارز)، ۱ تا ۲ درصد اسیدهای آلی آزاد مانند اسید مالیک و سیتریک، تانن، پکتین، انورتین آسپاراژین (مخصوصا در میوه های جوان) ویتامین های C، PP، B_۲، B_۱، A و عناصری مانند فسفر، سدیم، کلسیم منیزیم، گوگرد، پتاسیم، کلر، روی، مس، آهن، منگنز، يد و ارسنیک است. دانه گلابی، دارای آمیگدالین، ۱۲ تا ۲۱ درصد مواد روغنی و ترکیبات مختلف دیگر است.

خواص درمانی درخت گلابی

پوست درخت گلابی ، اثر قابض دارد. برگ آن مدر و آرام کننده است. از برگ درخت گلابی در موارد ورم مثانه، وجود باکتری ها در ادرار و وجود سنگ در مجاری ادراری استفاده می شود. با مصرف آن، مقدار دفع ادرار زیاد می گردد و به علاوه ادرار، رنگ روشن پیدا می کند و بوی آن از بین می رود.

در مواردی که دفع ادرار به وضع پی در پی و به مقادیر کم صورت می گیرد و یا پس از دفع ادرار، حالت ناراحتی احساس می شود، از برگ درخت گلابی می توان استفاده به عمل آورد. در رفع عفونت مجاری ادرار (کلی با سیلوز – التهاب مثانه) موثر است. با مصرف آن، اسید اوریک دفع می شود.

گلابی، میوه ای است خوش طعم با اثر مدر که در مصرف آن به حالت خام نباید افراط شود زیرا معده های ضعیف آن را به خوبی هضم نمی نمایند. گلابی پخته، آسان هضم می شود و اثر ملین دارد. دارای اثر از بین برنده اسید اوریک در بدن است (Urocolytique) به علاوه ملين و تامین کننده عناصر معدنی بدن می باشد.

گلابی برای مبتلایان به بیماری قند میوه مناسبی است زیرا قسمت اعظم قند آن را، لولز تشکیل می دهد. در رفع کم خونی وخستگی عمومی موثر واقع می شود به علاوه غذای خوبی برای زنان باردار است.

صور دارویی درخت گلابی

برگ های جوان درخت گلابی به صورت دم کرده ۵۰ تا ۱۰۰گرم در یک لیتر آب جوش (مدت دم کردن ۲۰ دقیقه) مصرف می گردد. قبل از تهیه این دم کرده، معمولا قطعات نازک و پوست نکنده یک گلابی و یا قطعات خشک شده پوست سیب را به منظورخوش طعم ساختن و تقویت اثرات مدر محلول، بدان می افزایند.

مقدار مصرف آن ۲ تا ۴ فنجان در روز جهت رفع ناراحتی های مجاری ادراری و پروستات است. دم کرده ۵۰ گرم برگ درخت گلابی با هم وزن آن، پوست سیب در یک لیتر آب که به تدريج مصرف شود، اثر دفع سنگ کلیه دارد. در استعمال خارج، جوشانده ۵۰ در هزار پوست ساقه جهت شست شو و پانسمان اولسرها و زخم های دير علاج به کار می رود.

با مصرف مقادیر زیاد گلابی در چند روز، مشروط بر آن که اغذیه دیگر خورده نشود، فشار خون به صورت قابل ملاحظه ای پایین می آید. مقدار مصرف شیره آن، ۲ لیوان در روز است. گلابی خشک شده نیز به صورت جوشانده ۴۰ تا ۵۰ در هزار(مدت جوشاندن یک ساعت) به عنوان مدر و انرژی دهنده مصرف می شود. هر ۱۰۰ گرم گلابی ۶۰ کالری انرژی ایجاد می کند.

میوه نژاد های پرورش یافته درخت گلابی ، طعم مطبوع معطر دارد و به مصارف تهیه کمپوت می رسد.