آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
سرخارگل گیاهی از تیره‌ی کاسنی ، ارتفاع آن حداکثر به ۱/۵ متر می رسد. گیاهی علفی، چند ساله، ساقه های آن پرزدار، زبر، خشن و دارای انشعابات فراوانی است.
نام دیگر: اکيناسه و اکيناشا
نام فارسی :سرخارگل
تیره: کاسنی Compositae
نام انگلیسی : Purple coneflower
نام علمی :Echinacea angustifolia
خصوصیات گیاه
طول و عرض برگ‌ها به ترتیب ۳۰ و ۲۰ سانتی متر است. برگ‌های نزدیک به سطح زمین (پایین ساقه) به شکل تخم مرغ و نوک تیز هستند.
( به این تیره گل ستاره ای ها نیز می گویند. این تیره‌ای مهمی از گیاهان گلدار پیوسته گلبرگ و دارای بیش از ۲۰۰۰۰ گونه است که در تمام نقاط کره‌ی زمین و حتی در مناطق مختلف یک ناحیه یافت می شوند. گیاهان این تیره عموما علفی، یکساله یا پایا و به ندرت به صورت درختچه های کوچک یا درخت های کوچک هستند. برگ‌های آنها دارای شکل و ظاهر بسیار متنوع در گونه های مختلف است به طوری که کلیه حالات ممکن است)
گل ها معمولا به رنگ ارغوانی، صورتی، قرمز ارغوانی، زرد و نارنجی دیده می شوند و دیسک مرکز آنها (گل‌های لوله ای) سبز تیره، قهوه ای تیره و سیاهرنگ هستند.
گل دهی سرخارگل از اواسط تابستان آغاز می شود و تا اوایل آبان ماه ادامه دارد. ریشه ی این گیاه مستقیم، کم و بیش منشعب است.
از معروف ترین گونه های این گیاه، اکيناسه پور پورا است که به خوبی در شرایط آب و هوایی شمال ایران قابل پرورش است.
شرق آمریکای شمالی زیستگاه اصلی این گیاه است و در حال حاضر به صورت وحشی در بسیاری از نقاط ایالات متحده دیده می‌شود.
این گیاه در شمال رودخانه می‌سوری آمریکا به صورت خودرو می روید. در ایران بیشتر در شمال کشور گزارش شده است.
قسمت های مورد استفاده:
همه ی قسمت‌های گیاه به خصوص ریشه ها قابل استفاده است. ریشه های بعضی گونه ها ممکن است به طول ۱/۲ متر نیز برسد.
قبلا فقط از ریشه ی گیاه به عنوان دارو استفاده می شد ولی در حال حاضر از قسمت های هوایی گیاه نیز استفاده می شود.
بهترین زمان جمع آوری ریشه ی گیاه، پس از دوره‌ی گلدهی آن است. ریشه ها را از زمین خارج، آن را شسته، خرد و پس از خشک شدن آن را پودر می کنند.
در مرحله ی گل دهی کامل پیکره رویشی از ارتفاع ۲۰ سانتی متری برداشت می شود. بازدهی اقتصادی این گیاه تا ۴ سال است و پس از آن باید مجددا کاشته شود.
ترکیبات شیمیایی:
تمام پیکر این گیاه اعم از ریشه و پیکر رویشی حاوی مواد ارزشمندی از قبیل ترکیبات آلکيل آمیدی، ایزوبوتیل آمید، اسید شیکوریک و… است.
همچنین دارای اسانس هم هست که مهم ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس سرخارگل را هومولن، کاریوفیلن و اکسید کاریوفیلن تشکیل می‌دهند.
میزان اسانس در برگ، گل و ریشه گونه ها کاملا متفاوت است و در فصول سال تغییر می کند.
نحوه کاشت و تکثیر
سرخارگل معمولا به دو طریق تکثیر می شود:
۱- تکثیر با بذر: بذرها از نیمه ی دوم اسفند تا نیمه ی اول فروردین در خزانه یا گلخانه پاشیده و روی آن با خاک تا عمق حداکثر ۲ سانتی متر پوشیده می شوند.
بذرهای این گیاه معمولا از قوه ی رویشی پایینی برخوردار هستند و برای جوانه زنی نیاز به رطوبت بالا دارند.
بوته های قوی تر و پرپشت تر در پاییز به زمین اصلی منتقل و سایر بوته ها تا بهار سال آینده در گلخانه نگهداری می‌شوند.
در طی تحقیقاتی که در منطقه ی شمال شرق تهران (زردبند) صورت گرفته است، ۱۵ تیر تا ۱۵ مرداد زمان مناسبی برای انتقال نشا عنوان شده است.
۲- تکثیر به وسیله ی تقسیم بوته: در این روش معمولا از گیاهان ۳ ساله استفاده می شود. در اواسط پاییز ابتدا شاخ و برگ‌های اضافی و مزاحم حذف و سپس بوته از خاک خارج می شود.
بوته را به ۴ تا ۵ قسمت که هر کدام دارای مقداری ریشه باشند تقسیم می کنند و بعد می کارند. ریشه ی گیاه تا زمان کاشت باید به صورت مرطوب نگهداری شود.
سرخارگل گیاه کم توقعی است و نیاز زیادی به عملیات کوددهی ندارد ولی اگر در حین داشت به طور ماهیانه آن را با یک کود متعادل تغذیه کنیم نتیجه ی بهتری خواهیم گرفت.
در مرحله ی گل دهی کامل پیکره رویشی از ارتفاع ۲۰ سانتی متری برداشت می شود. سرخارگل تا سال چهارم دارای بازده اقتصادی است.
نور فراوان نیاز دارد. شرایط نیمه سایه و تنش خشکی را نیز تحمل می کند. این گیاه به سرما مقاوم است و تا دمای منفی ۲۰ درجه سانتی گراد را به راحتی تحمل می کند.
زمان مناسب برای کاشت غیرمستقیم؛ نیمه اول اسفند ماه در خزانه هوای آزاد است.
این گیاه در خاک های نسبتا قلیایی بهتر رشد می کند. در خاک های خیلی مرطوب و خیلی خشک رشد نمی کند ولی نسبت به خشکی مقاوم است.
طرز استفاده و مقدار مصرف:
به صورت دم کرده، تنتور، عصاره یا جوشانده ی ملایم، مورد استفاده قرار می گیرد.
به مدت یک هفته هر روز ۴ فنجان دمنوش سرخارگل مصرف کنید. همچنین می توانید ۳۰ قطره از تنتور این گیاه را در یک لیوان آب بچکانید و هر روز ۳ مرتبه میل کنید.
برای تهیه دمنوش نیز نصف قاشق چای خوری ریشه ی گیاه سرخارگل را با ۱۵۰ میلی لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه دم کنید.
اگر تصمیم گرفته اید که زمستان دچار آنفولانزا نشوید از سرخارگل استفاده کنید. این گیاه باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود و سدی در برابر ویروس‌ها می سازد.
برای پیشگیری نصف قاشق چای خوری ریشه ی خردشده سرخارگل را با ۱ فنجان آب جوش به مدت ۱۰ دقیقه دم و صاف کنید.
به مدت ۱۰ روز در ماه، قبل از غذا یک فنجان از این دمنوش را میل کنید. می توانید این کار را حتی از ۳ ماه مانده به زمستان شروع کنید.
برای درمان عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی از جمله سرماخوردگی و آنفلوانزا، تنوع گسترده ای از دوزها بر اساس نوع اکیناسه و نحوه‌ی فراهم آوری آن مورد استفاده قرار می گیرد، اما اکثرا ۳ بار در روز مصرف می شوند.
از فرآورده های سرخارگل به صورت موضعی و یا خوراکی استفاده کنید. در مصرف خوراکی به آن سیر اضافه کنید.
خواص درمانی سرخارگل
خواص دارویی گیاه سرخارگل به طور خلاصه عبارت است از: ضد درد، ضد باکتری، ضد ورم، ضدعفونی کننده، ضداسپاسم، ضد تومور، ضدالتهاب، ضد کاندیدا، محرک سیستم ایمنی، گشاد کننده ی عروق، ضد ویروس و ضد تریکومونا.
(تریکومونا یکی از عوامل شایع عفونت مهبل است و جز بیماری های آمیزشی محسوب می شود.)
کاربردهای دیگر این گیاه عبارتند از : خستگی های مزمن، روماتیسم، میگرن، سوهاضمه‌ی اسیدی، درد، گیجی، نیش مار زنگی و اختلال بیش فعالی(نقص تمرکز) است.
کاربرد سرخارگل در درمان بیماری‌های پوست مثل: درمان جوش، آبسه، زخم ها و جراحت های پوستی، سوختگی‌ها، اگزما، پسوریازیس، صدمه های ناشی از اشعه ی ماورا بنفش، تبخال، نیش زنبور و بواسیر به اثبات رسیده است.
البته در بعضی مطالعات اظهار شده است که اکیناسه و ترکیبات فعال آن روی سیستم ایمنی فاگوسیتی اثر دارد ولی روی سیستم ایمنی اختصاصی اثر ندارد.
(فاگوسیتی : مجموعه ای از بافت و سلول ها که در مجموع سیستمی را به وجود می آورند که اصطلاحا سیستم ایمنی طبیعی نامیده می شود. عملکرد فاگوسیت‌ها به این ترتیب است که پس از نفوذ و ورود میکروارگانیسم به بدن، ترشح عوامل واسطه ای توسط سلول های آسیب دیده، سبب بروز واکنش التهابی و جلب فاگوسیت‌ها به محل آسیب می شود. در محل آسیب، فاگوسیت‌ها پس از چسبیدن به میکروارگانیسم ها، آنها را فاگوسیته می کنند.)
امروزه محصولات دارویی اکیناسه برای عفونت های باکتریایی، ویروسی، پروتوزایی و قارچی به کار می رود. همچنین به عنوان ماده ضدالتهاب و احتمالا پیشگیری کننده مصرف می شود.
بررسی های بالینی به صورت سیستماتیک در آلمان نشان میدهد که: فرآورده های محتوى گیاه اکیناسه دارای اثر قطعی تحریک کننده قدرت دفاعی و ایمنی بدن است.
در مراکز گیاه درمانی آمریکای شمالی از این گیاه برای درمان عفونت های باکتریایی، قارچی و انگلی به عنوان یک آنتی بیوتیک استفاده به عمل می آورند.
آلكالوئيد بربرین موجود در این گیاه اغلب باکتری‌های مولد اسهال را از بین می برد و بر ضد موجودات تک سلولی عامل بیماری ها بسیار موثر است.
بربرین اضافه بر از بین بردن میکروب‌ها در تقویت سیستم دفاعی بدن نیز از طریق فعال کردن گلبول های سفید موثر است.
در مراحل اولیه و یا پیش از آغاز علایم سرماخوردگی، از سرخارگل استفاده کنید. در صورت تمایل می توانید چند قطره چای زنجبیل، مریم گلی یا چند قطره چای پوست لیمو به آن اضافه کنید.
مصرف این گیاه سدی در برابر ویروس‌ها و موجب تقویت بدن می شود. به این شکل که یک قاشق چای خوری ریشه ی سرخارگل را در یک فنجان آب جوش بریزید و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. هر روز قبل از سه وعده ی غذایی (صبح، ظهر و شب) یک فنجان از این محلول صاف شده را میل کنید.
این دوره را ۷ تا ۱۰ روز ادامه دهید.گیاه سرخارگل برای مقابله با سرماخوردگی هنگامی که به سرماخوردگی دچار می شوید، بهترین شیوه این است که از این گیاه استفاده کنید.
اصولا شهرت اصلی گیاه سرخارگل برای مقابله با عفونت ها و بیماری های تنفسی مانند سرماخوردگی است، به این شکل که به مدت یک هفته هر روز سه فنجان دمنوش سرخارگل مصرف کنید.
همچنین می توانید ۳۰ قطره از تنتور این گیاه را در یک لیوان آب بچکانید و هر روز ۳ مرتبه میل کنید.
گیاه سرخارگل برای درمان بیماری های تنفسی و برونشیت بسیار موثر است. ضمنا باعث تقویت بدن و کوتاه شدن دوره‌ی نقاهت می‌شود. به این شکل که در هنگام سرماخوردگی به مدت یک هفته هر روز ۳ فنجان دمنوش سرخارگل مصرف کنید.
همچنین می توانید ۳۰ قطره از تنتور این گیاه را در یک لیوان آب بچکانید و هر روز ۳ مرتبه میل کنید.
دمنوش سرخارگل برای مقابله با التهاب مثانه بسیار مفید است. همچنین برای مقابله با باکتری‌ها و قارچ‌ها موثر است.
دمنوش سرخارگل با افزایش گلبول‌های سفید، سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند.
همچنین تولید اینترفرون (نوعی پروتیین حیاتی برای سیستم دفاعی بدن) را نیز افزایش میدهد.
به درمان بیماری‌های پوستی مانند داء الصدف و اگزما کمک می کند.
سندروم خستگی مفرط را برطرف می کند.
سوهاضمه و سوزش سردل را از بین می برد.
درد و حمله میگرن را تسکین می دهد.
تب یونجه را برطرف می کند.
خاصیت ضدویروسی و ضدقارچی دارد.
برای رفع عفونت گوش و سینوزیت مفید است.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:
در دوران بارداری و شیردهی نباید استفاده شود.
مصرف مداوم این فرآورده ها بیش از ۸ هفته منع شده است. افراد سالم نباید به مدت طولانی از این فرآورده ها استفاده کنند.
بهتر است این فرآورده ها به صورت مقطعی به مدت ۱ یا ۲ هفته مصرف شود و سپس مدتی مصرف آنها متوقف شود تا فعالیت طبیعی سیستم ایمنی بدن مختل نشود.
افراد آلرژیک، افراد دیابتی و افرادی که به بیماری خودایمنی مبتلا هستند از مصرف گیاه سرخار گل خودداری کنند.
مصرف فرآورده های اکیناسه در کودکان باید با احتیاط و با نظر پزشک صورت گیرد.
مصرف فرآورده های سرخارگل یا اکیناسه در بیماری هایی مانند سل، ام اس، کلاژنوسیس، ایدز یا عفونت های اچ آی وی و دیگر بیماری های خود ایمنی ممنوع است.
تداخلات دارویی:
سرخارگل ممکن است خروج کافیین از بدن را به تاخیر بیاندازد. مصرف سرخارگل به همراه کافیین ممکن است سبب غلظت فراوان کافیین در جریان خون شود و خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.
عوارض جانبی معمول عبارتند از عصبانیت، سردرد و افزایش ضربان قلب.
این شرایط ممکن است برای بعضی داروها (مثل لوواستاتین، کلاریترومایسین، سیکلوسپورین، دیلتیازم، استروژن ها، ایندیناویر، تریازولام، کلوزاپین، هالوپریدول، ایمی پرامین، پنتازوسین، اولانزاپین، پروپرانولول، تئوفیلین، زیلوتن و غیره) هم رخ دهد و به دلیل امکان جلوگیری از تجزیه آنها توسط سرخارگل (با اثر بر روی بعضی سیتوکروم‌ها در کبد) ممکن است اثرات و عوارض جانبی آنها افزایش یابد.
قبل از مصرف سرخارگل، اگر هر دارویی مصرف می کنید با پزشک معالج خود مشورت کنید.
سرخارگل می تواند فعالیت سیستم ایمنی را افزایش دهد. مصرف سرخارگل همراه با بعضی داروهای کاهنده‌ی سیستم ایمنی (مثل آزاتیوپورین، سیکلوسپورین، مایکوفنولات، تاکرولیموس، پردنیزولون، کورتیکواستروئیدها و غیره) ممکن است اثرات این داروها را کاهش دهد.
سابقه ی تاریخی
اولین مهاجران به سرزمین آمریکا در قرن ۱۷ میلادی به زودی به ارزش دارویی این گیاه که توسط بومیان آمریکا به عنوان یک درمان برای سرماخوردگی و آنفلوانزا به کار برده می شد، پی بردند و آن را به اروپا بردند.
گیاه شناس قرن ۱۸ آلمان، کنراد مونچ نام جنس اکيناسه را از کلمه یونانی اینو به معنی خارپشت گرفته است که نشان دهنده‌ی خاردار بودن گل های این گیاه است.
