صندل سرخ (Pterocarpus santalinus)

نام فارسی: صندل سرخ

نام علمی: .Pterocarpus santalinus L. F

نام فرانسه: Sandal rouge

نام آلمانی: Roter sandalbaum

نام ایتالیایی: Sandalo rosso

نام انگلیسی: Sander’s Wood, Red sandal wood

نام عربی: صندلان، صندل احمر

صندل، چوب درختی بزرگ شبیه به درخت گردو یا انبه است. شاخه های آن افتاده بر روی زمین و میوه‌ی آن به شکل خوشه است. برگ آن شبیه به برگ گردو، نازک و نرم است. صندل بر سه نوع است: صندل سفید، صندل زردرنگ و صندل سرخ که در این قسمت به صندل سرخ اشاره می شود.

صندل سرخ درختی از تیره پروانه واران به ارتفاع ۸ – ۱۰ متر و دارای برگ های منفرد، مرکب از برگچه های فرد با کناره صاف و میوه های بال دار و محتوی یک دانه بدون آلبومن با لپه های خمیده است. در مدرس پرورش می یابد. قطعات چوب آن، برای مصارف مختلف به بازارهای دارویی عرضه می شود. این قطعات، رنگ قرمز قهوه ای دارند و اگر در مجاورت هوا قرار گیرند، سطح خارجی آن ها به رنگ سبز مایل به سیاه در می آید.

این گیاه به دلیل قرمز بودن چوب آن به این نام معروف است و بومی مناطق هند، حبشه و زنگبار است. قسمت های مورد استفاده گیاه صندل سرخ چوب و برگ این گیاه می باشند.

ترکیبات شیمیایی صندل سرخ

صندل سرخ دارای ماده ای به نام پته روکارپین (pterocarpine)، سانتالول (santalol)، اسید سانتالیک (ac. santalique) و غیره است. قطعات چوب این درخت، تحت نام چوب صندل قرمز به بازارها عرضه می شود و باید دانست که نباید با چوب صندل سفید که از گیاهی به نام .Santalum album L (از تیره Santalaceae) تهیه می گردد و اسانس آن مصارف درمانی دارد اشتباه شود. صندل قرمز، به علاوه در سیلان، مالزی و فیلیپین نیز به بازارها عرضه می شود.

چوب درخت صندل سرخ اثر قابض دارد ولی از آن، جهت رنگ کردن بعضی مواد غذائی استفاده می شود و گاهی نیز آن را به عنوان تقلب به زعفران می افزایند.

پته روکارپین، به فرمول C_۱۷H_۱۴O_۵ و به وزن ملکولی ۲۹۸.۲۸ است و از چوب گیاه مذکور که صندل قرمز نامیده می شود، استخراج شده است. به حالت متبلور و به صورت ورقه مانند در اتر دوپترول و اتانول به دست می آید. پته روکارپین در گرمای ۱۶۴.۵ درجه ذوب می شود. در آب، الكل سرد و اتر غير محلول است. در الكل خیلی گرم و کلروفرم حل می شود. نوع راسمیک پته روکارپین (d1) نیز توسط محققینی مانند Fukui و Nakayama ستز شده است.

صندل سرخ در ایران نمی روید و برای آن اثر درمانی ذکر نشده است.

.Canavalia ensiformis DC، در نواحی حاره می روید. میوه اش محتوی دانه های روغنی مورد استفاده در تغذیه است.

طرز استفاده و مقدار مصرف صندل‌ سرخ

به صورت دم کرده و ضماد. مقدار مصرف آن ۵ الی ۱۰ گرم در روز ترجیحا ۱ ساعت بعد از غذا فقط با دستور طبیب طب سنتی.

به دلیل خواص این گیاه در تماس با پوست، کفش‌هایی از آن می ساختند که بعدها سلاطین و امرا نیز از آن استفاده می کردند. این کفش ها منجر به آرامش روحی و پرهیز از خشم می شود، خصوصا در تصمیمات مملکتی، نام کفش های امروزی موسوم به صندل برگرفته از همین سابقه تاریخی است. از طرف دیگر استفاده از چوب این گیاه خاص در صنعت و تجارت موجب تولید مبلمان های گران قیمت، معطر و… می شود.

خواص درمانی و طبیعت صندل سرخ

طبیعت صندل سرخ سرد و خشک است. خواص دارویی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از: کاهش تب، ناراحتی های پوستی، تقویت دید چشم، ناراحتی های ناشی از صفرا، کاهش تورم، قطع خون ریزی، التیام زخم و جراحت، بیماری خون، درمان مسمومیت، تقویت کننده قلب، ترشحات و ورم مجاری ادرار، درمان آکنه، تقویت حافظه، تقویت معده و کبد، ضدعفونی کننده و ورم مثانه ناشی از بیماری سوزاک، لکه های قهوه ای مایل به زرد پوست، چین و چروک پوست، نرم و درخشان کردن پوست.

برای درمان اسهال و اسهال خونی از جوشانده خاک اره چوب صندل استفاده می شود.
در هندوستان از چوب صندل قرمز در استعمال خارجی برای ناراحتی‌های صفراوی و رفع التهاب و سردرد گرم و کاهش تب و همچنین برای رفع ناراحتی‌های پوست و ضمنا برای تقویت دید چشم تجویز می شود.
جهت از بین بردن تب از جوشانده خاک اره چوب صندل سرخ بنوشند و خاک اره آن را به صورت خمیر کرده روی پیشانی به صورت ضماد بگذارند.

در تایوان از محلولی که از خیس کرده خاکه اره آن حاصل می شود، برای کاهش تورم استفاده می شود.
در اندونزی خاکه اره نرم صندل قرمز را با برنج می پزند و برای قطع خون ریزی می خورند.
چوب قرمز این گیاه برای رفع ناراحتی خون است و در زخم‌ها و جراحت‌ها از آن برای قطع خونریزی و عفونت استفاده می شود.
بومی‌ها در تایوان از این گیاه به عنوان دارویی سری برای معالجه مسمومیت استفاده می کنند.
چوب درخت صندل قرمز اثر قابض دارد.
دم کرده خاکه اره چوب صندل، تقویت کننده قلب است.
از صندل قرمز، برای رنگ کردن بعضی مواد غذایی استفاده می شود.
برای از بین بردن ترشحات و ورم مجاری ادرار از دم کرده ی خاکه اره چوب صندل استفاده شود.
دم کرده چوب صندل باعث تقویت حافظه و ذهن میشود.
جهت تقویت معده و کبد از دم کرده چوب صندل استفاده می شود.
اسانس صندل، کلیه و شش‌ها را ضد عفونی می کند. این اسانس به راحتی وارد معده میشود و از طریق شش خارج می شود. بوی آن از بخار دهان و ادار مشخص می شود.
مصرف صندل قرمز در التهاب مجاری ادرار و ورم مثانه ناشی از ابتلا به سوزاک و همچنین برونشیت مزمن که با ترشحات فراوان همراه باشد، توصیه شده است.

استفاده از چوب صندل سرخ در زیبایی:

یک قاشق غذاخوری از پودر چوب صندل را با نصف قاشق چای خوری پودر زردچوبه و کمی شیر یا آب مخلوط کنید تا به شکل خمیر در آید. این خمیر را به مدت ۳۰ دقیقه روی صورت نگه دارید سپس بشویید. آکنه را درمان می کند.

از روغن صندل زمانی که پوست خشک است استفاده می شود. این روغن داروی خوبی است برای درمان پوسته، پوسته و خشک شدن پوست. همچنین پودر چوب صندل را با مقداری شیر بر روی صورت بمالید، آن را نرم می کند. پودر چوب صندل را با کمی روغن نارگیل و روغن بادام مخلوط کنید و به عنوان ماسک صورت استفاده کنید لکه های قهوه ای از بین می روند.

از زرده تخم مرغ، عسل، پودر چوب صندل و اسطوخودوس ماسک درست کنید. چند بار در هفته به شکل ماسک به پوست بزنید چین و چروک پوست را از بین می برد. پودر چوب صندل را با هر روغن دیگر مخلوط کنید و ماساژ بدهید و به مدت ۱۲ ساعت بر روی پوست بماند پوست را نرم و درخشان می کند.