نام فارسی: سرخس عقابی ، کرف (karaf در رشت)
نام علمی: .Pteridium aquilinum (L.) Kuhn. – Pteris aquilina L
نام فرانسه: Tougere aigle, Fouge recommune
نام آلمانی: Echter adlerfarn
نام انگلیسی: Eagle fern, Brake fern
نام ایتالیایی: Pteride, Felce aquilina
نام عربی: بطارس (Bitaris)، دیشار
سرخس عقابی ، گیاهی چند ساله و دارای ریزوم دراز و خزنده، به وضع افقی از گروه نهانزادان آونددار است. برگ های بزرگ با دمبرگ دراز و صاف و پهنکی به طول ۰.۵ – ۱.۵ و به عرض ۰.۳ – ۰.۵ متر دارد.
شکل ظاهری پهنک آن مثلث مانند و تقسیمات آن شانه ای مضاعف (یا ۳ دفعه شانه ای) و پوشیده از کرک است. تقسیمات پهنک برگ، وضع متقابل و کناره های دندانه دار دارند. در غالب نواحی کره زمین به استثنای مناطق قطبی، دشت ها و بیابان ها می روید.
خواص درمانی سرخس عقابی
جوشانده ریزوم و برگ سرخس عقابی در رفع نارسایی هضمی منشا انسداد احشاء، مدت ها مورد استفاده مردم قرار می گرفت. برای آن اثر قابض و ضد كرم قائل هستند.
محل رویش سرخس عقابی
گیلان: اطراف رشت، امام زاده ابراهیم در ارتفاعات ۵۰۰-۸۰۰ متری، عمارلو: داماش در ارتفاعات ۲۰۰۰ متری، جنگل های مازندران، بندرگز.
واریته ای از سرخس عقابی به نام .Var. lauuginosum (Broug) Fern در ردیف گیاهان سمی نام برده شده است.
Ch. pteridioides (Rich.) C. Chris., Cheilanthes fragrans Warb
سرخس کوچکی به ارتفاع ۵ – ۲۰ سانتی متر است و در منطقه مدیترانه، جنوب غربی و مرکزی آسیا و ایران می روید. ریزوم آن سابقا به عنوان قاعده آور و ضد اسکوربوت مصرف می شده است.
محل رویش آن در جنوب غربی ایران، لرستان: شهبازان در ارتفاعات ۵۰۰-۷۰۰ متری، کشور در ارتفاعات ۷۰۰ متری است
.Actinopteris dichotoma Bedd. Vern
سرخسی است که در هند و سیلان، شمال آفریقا و افغانستان می روید. اثر ضد کرم و بند آورنده خون دارد.
.Polypodium quercifolium L., Drynaria quercifolia J. Sm
ریزوم خزنده، کوتاه، ضخیم و پوشیده از فلس هایی به رنگ قرمز – قهوه ای دارد. برگ های آن دارای حالت چرمی و بر دو نوع زایا و عقیم است. در دشت ها، دامنه های کم ارتفاع، روی درختان یا تخته سنگ های نواحی مختلف هند می روید. ریشه اش طعم تلخ و اثر مقوی و قابض دارد. از آن در معالجه تب های تیفوئید استفاده می شود. برای رفع سرفه و درمان سوء هضم، سل و غیره مصرف می شود.
نوع دیگر آن، .D. fortunei J. Smith که در نواحی مرکزی چین می روید، دارای برگ های غیر زایای عاری از دمبرگ، فاقد سبزینه و به رنگ قهوه ای است. طول آن ها ۵-۸ و پهنای آن ها، ۳-۶ سانتی متر است. برگ های زایای آن، سبز رنگ، عاری از کرک، منقسم به قطعات متعدد، به طول ۲۵-۴۰ سانتی متر و دارای دمبرگ مشخص می باشد.
از نظر درمانی، اثر آرام کننده دردهای مفصلی دارد. از آن، برای درمان لمباگو، دردهای ماهیچه ای و ضرب دیدن اعضا استفاده می شود. مقدار مصرف آن، ۵ تا ۱۵ گرم در روز است.