عناب

عناب بیرجند

نام های دیگر عناب

• شیلانه
• سیلانه
• شیلانک
• اون ناف
• زوزوب
• سیب کوهی
• اَون نافدار
• طبرخون
• ارج
• سنجد جيلان
• سنجد گرگان
• کُندُر

مشخصات

عناب میوه گیاهی است از خانواده Rhamnaceae، درختی دارد کوتاه به بلندی ۸-۶ متر، بسیار مقاوم به خشکی و واریته ای از آن تیغ دار و واریته ای بدون تیغ می باشد. برگ آن کوچک، متناوب و دندانه دار است. گل های آن کوچک به رنگ سبز روشن مایل به زرد و مجتمع در کنار برگ هاست.

میوه ی آن به رنگ قرمز و تخم مرغی می باشد که نوعی از آن به اندازه ی خرما و نوعی دیگر به اندازه ی فندق و طعم هر دو نوع کمی شیرین و لعاب دار و دارای بوی ضعیفی است که دارای یک هسته مانند هسته ی سنجد می باشد.

این درخت بومی مناطق گرمسیر است که در شمال آفریقا، جنوب اروپا، نواحی مدیترانه ای و مناطق معتدل آسيا میروید، در ایران در سواحل بحر خزر و دامنه نیل کوه در مینو دشت، کوکلان گرگان، در کردستان و سردشت، در لرستان و بختیاری و در الموت، خراسان، بلوچستان و کرمان به طور خودرو می روید.

طبیعت

معتدل در حرارت و برودت و مایل به رطوبت است، ابوعلی سینا آن را کمی سرد میداند.

خواص درمانی عناب

1. سی مثقال از آن را پس از نیم کوب یا زخمی کردن بجوشانید، شب بیرون از اتاق بگذارید و صبح در صافی یا پارچه ای تمیز ریخته و با فشار آب آن را خارج کرده و ناشتا بنوشید. مسهل است، به هضم غذا کمک می کند، به عنوان ضدسم در موارد مسمومیت های حاصله در اثر آکونیت و ژانسیانا (هر دو از گیاهان خیلی سمی هستند) به کار می رود، طعم داروهای محرک را کاهش می دهد، مقوی معده، آرام کننده ی اعصاب و آرام بخش است، مدر و ملین می باشد، خواب آور است، عرق شبانه را قطع میکند.
   مقوی عمومی است و برای رفع ضعف عمومی و احساس خستگی و ضعف شدید به شکل نوراستینا مفید می باشد، منضج و اعتدال دهنده ی اخلاط غليظ و مسهل اخلاط رقیق است، سینه را نرم می کند و خشونت حلق که از حرارت عارض شده باشد، خشونت سینه و گرفتگی صدا را برطرف می نماید، تنگی نفس و درد سینه را تسکین میدهد، خون را تصفیه میکند و مولد خون صالح است، التهاب و تشنگی، حدت خون و درد کبد و کلیه و مثانه را تسکین می دهد، فشارخون را پایین می آورد.
2. پنجاه گرم از آن را در سه لیتر آب بجوشانید تا خوب بپزد، بعد آنها را خوب له کنید و در پارچه ای تمیز صاف کنید، بعد یک و نیم کیلو قند اضافه کرده و باز بجوشانید تا قوام گیرد و هر ساعت به ساعت یک قاشق غذاخوری میل کنید. سرفه را تسکین می دهد، به درمان سرسام که از غلبه ی خون باشد کمک میکند.
3. سی تا شصت گرم خشک آن را نیم کوب کرده و در یک لیتر آب نیم ساعت بجوشانید و آب آن را بنوشید. عفونت روده ها را برطرف می سازد، برونشیت را درمان می کند، درد کمر را تسکین می دهد، ورم کیسه صفراء کبد، کلیه ها و مثانه را درمان می کند.
4. ۲۵۰ گرم از آن را زخمی کنید و بجوشانید، بعد آب آن را صاف کرده بنوشید و سفل آن را ضماد کنید. باد سرخ را درمان می کند.
5. مقداری از آن را زخمی یا نیم کوب کرده، با اسپرزه بخیسانید و هم آب آن را صبح ها ناشتا بنوشید، هم با آب صاف کرده آن هر روز خود را بشویید. خارش قسمت های زنانه یا واژینال را برطرف می کند.
6. برای رفع باد دماغ شدگی نوزاد یک عناب را نوک یک میله فرو کنید و روی آتش نیم سوز نمایید و دود آن را به بینی نوزاد بدهید.
7. آن را با هسته بکوبید و در آب جوش خوب بخیسانید، بعد آن قدر بجوشانید که آب آن بسیار کم شود، بعد در پارچه ای تمیز با فشار آب آن را بگیرید و هر روز صبح، ظهر و شب آب آن را به وسیله یک قطره چکان یک قطره در چشم بچکانید و مدتی ادامه دهید. لک سفید چشم را برطرف می کند.
8. آن را بکوبید و در چال دندان قرار دهید. دندان دردی که از گرمی و حرارت باشد ساکت می شود. (برای این کار حتما باید عناب کوه پایه ای باشد)
9. هر شب مقداری از آن را زخمی کنید و با زرشک به اندازه ی مساوی بخیسانید و صبح ناشتا آب آن را با فشار صاف کنید و بنوشید. جوش غرور را درمان می کند.
10. آن را با هسته اش نرم بکوبید و بخورید. اسهال را معالجه میکند. 
11. آب خیس کرده آن را با عرق کاسنی مخلوط کنید و بخورید. برای درمان حصبه مؤثر است.
12. آب خیس کرده آن یا آب دم کرده آن را با عرق کاسنی یا سکنجبین مخلوط کنید و بخورید. حدت صفرا و خون را کم می کند.

مصلح آن: شکر، مویز و عسل است.

هسته عناب

ترکیب شیمیایی

روغنی شامل اولئیک اسید، لینولئیک اسید، پالمیتیک اسید، فیتوسترول.

خواص درمانی هسته عناب

اگر گرد کوبیده آن را بخورید، مخدر و خواب آور است.

پوست درخت عناب

خواص درمانی

آب جوشانده آن را بنوشید. اسهال و انواع تب را قطع میکند، ریشه موی سر را تسریع می کند.

ریشه ی درخت عناب

خواص درمانی

1. آب جوشاندهی آن را بنوشید. تب را کاهش می دهد، برای رفع احساس سیری مفرط و کمک به هاضمه مفید است.
2. آن را خرد کنید و در پارچه یا کیسه ای تمیز بریزید و در ظرف غذا بیاندازید و همراه غذا بپزید. اگر گوشت یا سوپ یا آش را همراه با آن بپزید و بخورید، برای افزایش شیر و قطع خروج اخلاط خونی توأم با سرفه از ریه نافع است.
3. گرد خشک آن را روی زخم ها و جراحت های کهنه بریزید، التیام بخش است.