راههای جلوگیری از بچه دادن زنبور عسل

ازدیاد وسیله ای برای ادامه بقا نسل هر موجود زنده از جمله زنبور عسل است که ادامه حیات نسل های وی را تضمین می کند. هدف ما در اینجا تنها جلوگیری از بچه دادن زنبور عسل است. چرا که اغلب اتفاق می افتد که در وسط گل و شکوفه درختان یعنی درست همان زمانی که زنبورها باید با حرص و ولع به جمع آوری شهد و تولید عسل مشغول باشند بچه میدهند.

این کار باعث تقسیم یک جمعیت قوی به جمعیت متوسط و یا اغلب حتی به دو جمعیت ضعیف می گردد و همان طور که همه زنبوردارها آگاهند از جمعیتهای ضعیف نباید انتظار عسل آوردن فراوانی را داشت. همچنین باید جمعیتها را طوری برنامه ریزی ک رد که تنها به اندازه نیاز زنبوردار بچه بدهند نه بیشتر.

برای جلوگیری از بچه دادن زنبور عسل باید عواملی که آنها را تحریک به بچه دادن می کنند بشناسیم و از راههای صحیح بر ضد آن مبارزه کنیم.

راههای جلوگیری از بچه دادن زنبور عسل

١- تنگی جا در کندو

ملکه از اواخر بهمن ماه تخم گذاری سالیانه اش را شروع می کند و هر روز که بگذرد به تعداد تخمهایی که روزانه می گذارد می افزاید و تخمها پس از گذراندن دوره لاروی تبدیل به زنبور کامل می گردند و نخست در داخل و سپس در خارج از کندو به فعالیت می پردازند.

به این طریق تعداد زنبورهای موجود در کندو از اسفند تا خرداد مرتب زیاد و زیادتر می شوند تا بالاخره کار به جایی می رسد که نه تنها هر دو سطح هر ۱۰ قاب را پر می کنند بلکه حجم کندو هم برای تعداد زیاد زنبورها ناکافی می گردد. از این لحظه زنبورها به فکر بچه دادن و تقسیم شدن می افتند تا جای کافی برای هر یک از آنها فراهم شود.

راه مبارزه برای مقابله با آن

کافی است که پیش از آن که جمعیت احساس کمبود جا کند روی آن یک نیم طبقه و یا یک طبقه با شانهای بافته شده و یا تعدادی از شانهای بافته شده و تعدادی دیواره گذاشت و به این وسیله حجم داخل کندو را زیاد کرد تا جمعیت، دیگر به فکر بچه دادن نیفتد.

۲- بیکاری

در جمعیتهای قوی، اگر زنبورهای جوانی که هنوز قادر به پرواز نیستند به هر دلیلی بیکار شوند پس از مدت کوتاهی تعدادی سلولهای ملکه یا پستانک درست می کنند. ملکه ممکن است داخل آنها تخم بگذارد و یا نگذارد. هرگاه ملکه داخل آنها تخم گذاشت، تخمها پس از مدتی تبدیل به لارو و ملکه کامل گشته و جمعیت بچه میدهند.

ساختن سلولهای ملکه در کندو به وسیله زنبورها بدون این که ملکه داخل شان تخم گذاری کند به هیچ وجه دلیل بر این نیست که جمعیت تصمیم به بچه دادن دارد. چه اغلب زنبورهای جوان موم ساز به صورت غریزی این کار را می کنند. ولی پس از تخم گذاری ملکه در داخل آنها، جمعیت حتما تصمیم نهایی اش را گرفته و خیال بچه دادن را دارد و دیگر امکان انصراف نه برای زنبورها وجود دارد نه برای زنبوردار.

عاقلانه ترین کار این است که آن را به حال خودش گذاشت تا بچه بدهد و یا بهتر است از جمعیت یک بچه مصنوعی گرفت. این یک قانون در زنبورداری است که تا زمانی که ملکه در داخل سلولهای ملکه تخم نگذاشته می توان وی را از فکر بچه دادن منصرف کرد ولی پس از تخم گذاری در داخل آن دیگر چنین امکانی وجود ندارد.

کندن سلولهای ملکه یا پستانک که داخل شان تخم یا لارو در حال رشد می باشند کاری غلط و بی نتیجه است. چون باعث انصراف جمعیت از بچه دادن نخواهد شد، دوباره پستانکهای تازه درست می کنند ملکه هم فوری داخل شان تخم می گذارد. هرگاه چندین بار این کار تکرار گردد شاید که جمعیت خسته شده و دیگر به ساختن سلولهای ملکه ادامه ندهد ولی به تلافی از کار کردن و عسل آوردن صرف نظر و به این وسیله به زنبوردار ضرر میزند.

راه مبارزه

برای جلوگیری از بیکاری کافی است که یک قاب با نواری از موم پرچ شده به پهنای تقریبی ۳ سانتی متر در کندو آویزان کرد تا زنبورهای بیکار و جوان به کار ساختن و بافتن آن پرداخته و دیگر بیکار نباشند و از فکر بچه دادن منصرف گردند. در صورت لزوم می توان هر چند روز یک بار قاب تازه بافته شده را از کندو بیرون آورده و یک قاب تازه جدید با نوار ۳ سانتی متری موم پرچ شده به جایش آویزان کرد تا وضع در طبیعت عوض شود و امکان کار کردن در خارج از کندو برایشان به وجود آید.

۳-باران های طولانی مدت

بدی هوا در فصل رشد یعنی؛ در بهار باعث بیکار شدن زنبورهای فعال و عدم امکان خروجشان از کندو می گردد. هرگاه مدت بدی هوا و یا باران زیاد باشد زنبورهای بیکار را به فکر بچه دادن می اندازد به خصوص اگر جمعیت قوی باشد.

راه مبارزه

یکی از قابهای پر از لارو سر بسته کندو را بدون زنبور برداشته، داخل یک کندوی ضعیف آویزان می کنند و به جای آن یک دیواره و یا یک قاب با نوار مومی پرچ شده ۳ سانتی متری می آویزند تا زنبورها وقت بیکاری شان را با کار کردن روی آنها بگذرانند و به فکر بچه دادن نیفتند.

۴- کم شدن ناگهانی گلها و شهد در طبیعت پس از یک دوره وفور

قطع و یا کم شدن شدید و ناگهانی گل ها و شهد در منطقه ای که قبلا پر از گل های عسل خیز بوده و گرده گل فراوان نیز داشته، باعث بیکار ماندن زنبورهای فعال جمعیتهای قوی می گردد و فکر و خیالشان را به سمت بچه دادن سوق میدهد.

راه مبارزه

کندوها را بهتر است هرچه سریع تر به نقاط پر گل کوچ داد تا زنبورها دوباره امکان فعالیت داشته باشند.

۵- زیادی تعداد زنبورهای جوان

زیاد شدن تعداد زنبورهای جوانی که غدد شیری شان ترشح فراوان دارد، می تواند جمعیت را وادار به بچه دادن کند تا این زنبورهای جوان بتوانند موادی را که از غددشان ترشح می شود در اختیار لاروها قرار دهند.

راه مبارزه

الف- ملکه را باید در تخم گذاری محدود کرد. برای این کار یک پنجرهی ملکه در داخل کندو و موازی با شانها (مثلا بین قاب هشتم و نهم) می گذاریم و ملکه را نیز به آنجا منتقل می کنیم تا تنها داخل همین ۲ شان بتواند تخم گذاری کند. پس از تخم گذاری، شانهای پر از تخم، اما بدون زنبور را برداشته، داخل کندوهای ضعیف آویزان می کنیم و یک الی ۲ شان خالی تازه به ملکه میدهیم. به این وسیله هم ملکه به اندازه نیاز و ظرفیتش تخم گذاشته و هم از تولید بیش از حد زنبورهای جوان در داخل کندوی قوی جلوگیری شده است.

ب- هر هفته یک شان پر از لاور سر بسته بدون زنبور را از کندو برداشته و یک دیواره یا قاب بافته شده را به جای آن آویزان می کنیم. شان پر از لارو سر بسته را داخل یک کندوی نسبتا ضعیف یا متوسط آویزان و آن را تقویت می کنند. محل آویزان کردنش نقطه ای است که در آنجا زنبورها زیادترند.

۶- نژاد

نژادهایی وجود دارند که به طور ارثی بچه زیاد میدهند. نژاد زنبور عسل ایرانی یکی از آن هاست. این نژادها در برابر تمام راه های مبارزه مقاومت کرده و هر کاری که زنبوردار کند آنها در نهایت بچه خواهند داد. به طور مثال جمعیتهای نژاد ایرانی حتی زمانی که ضعیف هستند باز هم بچه میدهند چون بچه دادن در ارث و خون آنها است.