آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر 21 
نام فارسی: کبوده ، سفیدار، اسپیدار، اسفیدار
نام علمی: .Populus alba L
نام فرانسه: Ypreau، Bouillard، P. de Hollande، Peuplier blanc
نام انگلیسی: Aspen – tree، White – poplar، Abele tree، White – Asp
نام آلمانی: Weisspappel، Silber Pappel
نام ایتالیایی: Pioppo – bianco
نام عربی: صفصاف ابيض
کبوده درختی است از تیره بید به ارتفاع ۲۰ تا ۲۵ متر و حتی بیشتر که معمولا در جنگل های مرطوب و اراضی مساعد غالب نواحی اروپا، آسیا و ایران تا هیمالیا به حالت وحشی می روید. از مشخصات آن این است که برگ های آن دارای پهنکی منقسم به لوب های عمیق، دندانه دار و به رنگ سبز در سطح فوقانی می باشند. سطح تحتانی پھنک، در آغاز سفید پنبه ای است ولی تدریجا مایل به خاکستری می شود. دمبرگ درازی نیز پهنک را به ساقه مربوط می سازد.
گل های نر آن ۸ پرچم و گل های ماده، مادگی منتهی به کلاله ۴ شاخه با ظاهر صلیب مانند دارند. جوانه های درخت نیز از تارهای فراوان پوشیده شده اند ولی ماده چسبنده ترشح نمی کنند. قسمت مورد استفاده این درخت، برگ و پوست آن است.
ترکیبات شیمیایی کبوده
پوست درخت کبوده علاوه بر سالیسین و پوپولین، دارای تانن زیاد و یک ماده ملون به رنگ زرد است. چوب شاخه های جوان دارای نوعی ماده رنگی، مشابه اری سین (ericine) می باشد. جوانه های این درخت علاوه بر مواد عطری، دارای ماده تلخی است که تحت اثر اسید کرومیک، الدئید سالیسیلیک از آن حاصل می شود.
خواص درمانی کبوده
برگ و مخصوصا پوست درخت کبوده به علت دارا بودن ساليسين و پوپولین، اثر تب بر دارند. پوست تازه شاخه های آن را برای رفع ناراحتی های سیاتیک، در محل دردناک اثر می دهند. از جوانه های این درخت می توان برای مصارف درمانی مشابه گونه قبلی استفاده به عمل آورد.
محل رویش کبوده
نواحی مختلف البرز: سرخه حصار، شمال تهران در ارتفاعات ۱۵۰۰ متری، نواحی شمالی ایران مانند بندر گز، کهدوم در گیلان، پل زنگوله در ۲۳۰۰ متری، آمل، شمال شرقی ایران: علی آباد، زیارت در گرگان. آذربایجان: حسن بگلو در ارتفاعات ۱۴۰۰ متری، کالیبار در ارتفاعات ۱۵۰۰ متری، تبریز نواحی مرطوب قره چال. کرمان، کوه راهبور در ارتفاعات ۲۸۰۰ متری.
اسامی محلی کبوده
در تهران و یزد به کبوده ، در مازندران و گرگان به سفیدار، اسپیدار، و در همدان به شال موسوم است.
گونه های مفید و غیر موجود درخت کبوده در ایران
.P. balsamifera L
این گونه از درخت کبوده در امریکای شمالی می روید ولی در باغ کشاورزی کرج و مراکز علمی دیگر پرورش داده شده است. جوانه اش دارای ماده رزینی فراوان و قابل استخراج است. جوانه و شیره آن اثر مدر، معرق، مقوی، نیرو دهنده و قاعده آور دارد. به مصارف مشابه درخت شالک نیز می رسد.
.P. tremula L
این گونه از درخت کبوده در جنگل های مرطوب غالب نواحی اروپا و نقاط معتدله آسيا می روید. پوست شاخه های آن، تانن، سالیسین و پوپولین دارد و از آن ها به عنوان تب بر استفاده می شود. برگ آن نیز پوپولین و سالیسین دارد.
Populus gleadensis Roulau
این گونه ار درخت کبوده ، درختی است که در انگلستان پرورش می یابد و جوانه های مولد برگ زمستانی آن به مصارف دارویی می رسد. دارای سالیسین، ساليسين بنزوات و نوعی اولئورزین می باشد. جوانه های این درخت، مجموعا ظاهر مخروطی و منتهی به نوک باریک دارند. طول آن ها ۲۵ میلی متر و ضخامت آن ها ۱۵ میلی متر است. رنگ قهوه ای مایل به قرمز، براق و چسبناک دارند و مجموعا از تعدادی برگ های کوچک رشد نیافته، واقع در ناحیه مرکزی و به حالت فشرده به هم تشکیل می یابند. بوی آن ها مطبوع و معطر و طعم آن ها معطر و تلخ است.
خواص درمانی
خلط آور، ضدعفونی کننده و دارای اثر تحریک کننده سطحی، به منظور از بین بردن تحریکات دیگر است (Counter – irritant). از آن ها، جهت درمان برونشیت های مزمن و هم چنین بیماری های حاد و مزمن مجاری تنفسی استفاده می گردد. در بعضی نواحی جهت درمان لارنژیت های همراه با گرفتگی صدا و رفع ناراحتی های تنفسی اطفال به کار می رود. در استعمال خارج، به صورت اثر دادن پماد آن در سطح پوست، به منظور تسکین و رفع دردهای عضلانی، آرتریت و نقرس مصرف می شود.
صور دارویی
جوانه های خشک شده گیاه به مقدار ۴ گرم و به صورت دم کرده یا عصاره الكلی به کار می رود. از جوانه های این گیاه، همراه با گیاهان دیگر مانند Pinus strobus و بعضی Prunus ها، نوعی شربت برای مصارف درمانی مذکور در انگلستان تهیه می شود.
در ایران نمی روید.
