آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
سرخاب گیاهی از تیره ی سرخاب کولیان، علفی، پایا، به ارتفاع حدود ۳ متر است. این گیاه دارای حدود ۲۵ گونه از گیاهان چند ساله، درختچه ها و درختان در حال رشد از ۱ تا ۲۵ متر و به رنگ سبز تیره است.
نام های دیگر آن: سرخاب کولی، جوکی سرخاب، ماتیک
نام فارسی : سرخاب
تیره : سرخاب کولیان Phytolaccaceae
نام انگلیسی : Pokeweeds
نام علمی : Phytolacca americana
خصوصیات گیاه
(تیرهای است از میخکسانان اغلب علفی گرمسیری یا درختی یا درختچه ای با ۱۰۰ گونه و گل آذین خوشهای.)
برگهای این گیاه متناوب، بیضی شکل، بدون دندانه، فاقد کرک با پهنک کامل و بدون گوشوارک است.
گل های این گیاه به شکل خوشه و به طول ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر است. هر گل در خوشه های کوچک و با گل های سفید و یا سفید مایل به صورتی است و در فصل بهار و تابستان ظاهر می شود.
میوهی آن به شکل انواع توت، گرد به قطر ۴ تا ۱۲ میلی متر، در ابتدا به رنگ سبز و در هنگام رسیدن به رنگ سفید تیره سپس بنفش مایل به سیاه است و شبیه خوشه انگور است، و در فصل پاییز به عمل می آید.
میوهی آن سمی است و از آن برای رنگرزی استفاده می شود. همچنین غذای مناسبی برای پرندگان آواز خوان است.
گیاه سرخاب بومی شمال آمریکا، جنوب غربی کانادا و جنوبی و شرق آسيا و زلاندنو است.
پراکنش جغرافیایی آن در ایران نسبتا کم است. سرخاب کولی در شمال ایران و استان گلستان، بیشتر در حاشیه جاده ها و اراضی زراعی می روید. به فراوانی در سواحل دریای خزر می روید.
قسمت های مورد استفاده:
ریشه ی خشک شده، میوه، دانه، ساقه های جوان و برگهای آن
نحوه ی کاشت و تکثیر
ازدیاد این گیاه از طریق بذر صورت می گیرد. بذر این گیاه به رنگ بنفش است. در صورتی که بذر آن اواخر اسفند و اوایل فروردین تا اردیبهشت کشت شود به راحتی جوانه خواهد زد.
میزان بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین ۲۰۰ تا ۵۰۰ گرم است.
طرز استفاده و مقدار مصرف:
تمام بخش های این گیاه، مورد استفاده قرار می گیرد. فقط از سرشاخه های جوان استفاده شود. جمع آوری برگها در اوایل بهار باید صورت گیرد.
قدرت میوهی آن عموما کمتر از ریشه است. میوهی تازه و یا خشک شده هر دو سمی است و جویدن آن، توصیه نمی شود.
ریشه ی این گیاه سمی است. ابتدا چند آب جوشانید و بیرون بریزید، سپس استفاده شود.
اگر چنانچه بر اثر بی احتیاطی استفاده شد برای مقابله با مسمومیت آن شیر بنوشید.
روش استفاده صحیح به این شکل است که شاخه های جوان را به طور کامل با آب گرم بشویید، (می توانید از مواد شوینده و ظرف ضدعفونی شده استفاده کنید.) شاخه های جوان را که کمتر از ۳۰ سانت هستند پوست بکنید و با دو لیتر آب بجوشانید.
برگهای جوان که از چنین ساقه هایی گرفته شده را می توان در ۲ لیتر آب به مدت ۴ تا ۵ دقیقه جوشاند.
از رنگ قرمز توت ها برای رنگرزی استفاده می شود. در غیر این صورت هرگونه مواد گیاهی قرمز رنگ باید دور ریخته شود.
خواص درمانی سرخاب
خواص دارویی گیاه سرخاب کولی به طور خلاصه عبارتند از: درمان مشکلات پوستی و روماتیسم، ایجاد استفراغ، ملین، تقویت کنندهی خون، رفع کننده سوزش و خارش حاصل از گیاه گزنه.
درمانی برای اختلالات گوارشی، کاهش دهنده آلودگی های قارچی، اختلالات کبدی و تحریک کننده سیستم ایمنی است. تصفیه کننده ی لنف، مخصوصا در تب غدهای و التهاب لوزه.
کاربرد خارجی آن برای بیماری های پوستی عفونی مانند جرب و کچلی قارچی پوست، مرهم های تسکین دهنده درد زخم همورویید و مفاصل ملتهب.
سرخاب ضديبوست، سودا و برای جلوگیری از بزرگ شدن غده تیرویید، سفت شدن کبد، درمان ریزش مو، جوش چرکین، خارش پوست، بواسیر و… مفید است.
از برگهای این گیاه برای مشکلات پوستی و روماتیسم استفاده می شود.
از برگ گیاه سرخاب کولی به عنوان ایجاد استفراغ، ملین و نیز برای تقویت خون استفاده می شود. ضمنا کسانی که پوست بدنشان در اثر تماس با علف گزنه آزار می بیند، برگ تازهی این گیاه را چند مرتبه روی پوست مورد آزار قرار گرفته می زنند، سوزش و خارش آن را مرتفع می سازد.
ریشه ی خشک شدهی آن این روزها به عنوان تصفیه کننده ی لنف، مخصوصا در تب غده ای و التهاب لوزه، به کار می رود و می توان آن را برای درمان ماستیت به کار برد و به داروهای سرشاخه های گیاه سرخاب کول روماتیسم اضافه کرد.
(ماستیت نوعی التهاب است که فقط در مادران شیرده دیده می شود و عبارت است از عفونت پستان که می تواند خود به خود یا در طول شیردهی اتفاق بیفتد.)
برای جلوگیری از متورم و سفت شدن پستان ها در اثر تراکم شیر برگهای این گیاه را له کنیده و به صورت ضماد بگذارید.
ضماد این گیاه برای سرطان پستان مفید است. لذا باید تمامی سطح پستان را به استثنای نوک آن با ضماد این گیاه پوشاند و به مدت ۳ روز، پارچه ای را با دم کرده ی ریشه ی آن مرطوب کنید، سپس ضماد را عوض و ضماد دیگری گذاشته شود و تا ۱۵ روز این کار ادامه یابد.
در اثر این ضماد پوست پستان ملتهب و دارای جوش های چرکین می شود ولی پس از ۳۰ تا ۴۵ روز سفتی پستان برطرف می شود سپس پستان ها را خوب بشویید و به پودر اسید بوریک آغشته کنید و اجازه دهید تا خشک شود.
نوشیدنی توت برای روماتیسم توصیه میشود.
انواع توت های خام خرد شده برای توده های زیر پوست و درد ناشی از شیردهی در ناحیه پستان مفید است.
انواع توت ها گاهی اوقات به عنوان ضددرد مصرف می شوند.
پماد ساخته شده از ریشه، برای زخم های پوست، اگزما، کبودی، رگ به رگ شدن، تورم مفاصل، و زگیل توصیه می شود.
برای جلوگیری از بزرگ شدن غده تیرویید برگ های سبز این گیاه را مانند سبزی خوردن می توان همراه غذا مصرف کرد.
برای جلوگیری از سفت شدن کبد و رفع آن از برگهای این گیاه استفاده می شود.
جهت درمان حالت صفراوی از سبزی این گیاه استفاده شود.
میوه این گیاه ضد یبوست است ولی نباید در خوردن آن افراط کرد. و همچنین از برگهای جوان آن که محتوی ویتامین C است، به عنوان سبزی مصرف میشود.
برای درمان سودا مقدار ۰/۵ گرم از ریشه این گیاه با نظر پزشک استفاده شود.
برای درمان دانه های جلدی مزمن حدود ۰/۵ گرم از ریشه ی این گیاه را ابتدا چند آب بجوشانید و بیرون بریزید. سپس از ریشه ی آن استفاده شود.
جهت جوش های چرکین صورت از ریشه این گیاه به صورت پماد بمالند.
برای درمان ریزش موی سر که باعث پیداشدن لکه های کوچک عاری از مو می گردد از پماد این گیاه استفاده کنند.
برای درمان بواسیر مقدار ۰/۵ گرم از ریشه این گیاه را به روش شماره یک تهیه و بنوشید و از پماد گرد ریشه این گیاه به محل بمالند.
جهت درمان خارش پوست با دمکرده ریشه این گیاه پوست را بشویند.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:
این گیاه سمی است و در استفاده از آن باید دقت کرد. توجه داشته باشید ریشه ی این گیاه نیز سمی است. ابتدا چند آب جوشانده، بیرون ریخته شود سپس استفاده کنید. اگر چنانچه بر اثر بی احتیاطی استفاده شد برای رفع مسمومیت آن شیر بنوشید.
سابقه ی تاریخی
بومیان آمریکایی از رنگ قرمز میوهی این گیاه برای رنگرزی استفاده می کردند. مثلا در زمان مبارزات ضد برده داری از رنگ قرمز میوهی این گیاه به عنوان نماد استفاده می کردند.
