آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۱۸ 
نام فارسی: پودوفیل ، پودوفیلوم
نام علمی: .Podophyllum peltatum L
نام انگلیسی: Common Mayapple
نام فرانسه: Ppdophylle, Ppdophylle en boucirer
نام ایتالیایی: Podofillo
نام آلمانی: Fussblattwurz, Entenfusswurz
نام دیگر آن: گیاه چتر، پودوفیلیوم، Podophylle ،Podophylle Pelte ،May apple.
پودوفیلوم یا گیاه چتر، گیاهی علفی، چند ساله که ارتفاع آن به حدود ۰.۵ متر می رسد. برگ‌ها در ابتدا بسته است و در اوایل بهار مانند چتر شروع به باز شدن می کند؛ لذا گاهی اوقات به نام «گیاه چتر» نامیده می شود. گیاهی است از تیره زرشک (Berberidaceae)، علفی و دارای ساقه زیرزمینی پایا و چند ساله، بلندی گیاه در حدود یک وجب است که معمولا دو برگ پنجه ای درشت با بریدگی های عمیق دارد که از طریق دو دمبرگ دراز به شاخه متصل می شود.
گل پودوفیلوم سفید و کمی درشت و در محل انشعاب شاخه با دمبرگ ها ظاهر می شود. ساقه زیرزمینی آن که به عنوان دارو در بازار بین المللی عرضه می شود به ضخامت ۱ – ۰.۵ سانتی متر و به صورت قطعاتی به طول ۴ تا ۲۰ سانتی متر به فروش می رسد. رنگ پوست خارجی ساقه ی زیرزمینی خاکستری تیره یا قهوه ای مایل به قرمز و طعم آن تلخ و تهوع آور و بویی نامطبوع دارد. میوه آن نسبتا درشت در ابعاد یک لیمو ترش یا تخم مرغ و زرد رنگ و خوراکی است و در داخل گوشت میوه تعدادی دانه قرار دارد. این گیاه در ایران تا به حال دیده نشده است.
گیاه پودوفیل فقط ۲ تا ۳ برگ دارد، مرکب از ۳ تا ۷ لوب که اندازه آن ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر و مخالف یک دیگر هستند. شکوفه پودوفیلوم برای اولین بار در اواسط بهار (اردیبهشت ماه) ظاهر می شود و گل آن بزرگ و سفید و دارای ۶ تا ۹ گلبرگ است که در گوشه یا زاویه بین دو شاخه و یا برگ با محوری که از آن منشعب شده است ظاهر می شود.
گل بالغ به میوه ای زرد رنگ مایل به سبز تبدیل می شود و اندازه آن ۲ تا ۵ سانتی متر است (اندازه یک آلو). میوه بالغ، تخم مرغی شکل و لیمویی رنگ است. میوه آن در اوایل تابستان شروع به شکل گیری می کند و در تابستان می رسد. میوه آن خوشمزه و مانند لیمو است. کل قسمت‌های گیاه سمی است، اما میوه ی آن بهترین میوه وحشی در شمال امریکا است. گیاه چتر یا پودوفیلوم، بومی جنگل های برگ ریز و مرطوب در شرق و شمال آمریکا است. قسمت‌های مورد استفاده پودوفیل، ریشه خشک شده گیاه میوه نارس، برگ و ساقه ی پودوفیلوم است.
ترکیبات شیمیایی پودوفیل
گیاه حاوی پودوفیلوتوکسین، آلفا پلتاتین و بتا-پلاتین است. هم چنین پودوفیلوتوکسین به عنوان پیش ساز، برای تهیه اتوپوزید که یک ترکیب ضد سرطان نیمه صنعتی است. ریزوم پودوفیل دارای موادی نظیر بربرین، بتا – پل تاتین (β – peltatine)، نوعی ساپونین و یک ماده رزینی مهم به نام پودوفیلین (podophyllin) یا است که همان رزین پودو فيلوم (podophyllum Resine) می باشد.
پودوفیلین، به صورت گردی شفاف ولی آمرف از گیاه به دست می آید. رنگ آن زرد قهوه ای و طعمش تلخ است. آب جوش، در حدود ۸۰ درصد آن را در خود حل می کند ولی تدریجا که آب سرد می شود، قسمت حل شده آن، رسوب می نماید. پودوفیلین ، در الكل حل می گردد. پودوفیلین، اثر تحریک کنندگی شدید بر روی پوست بدن دارد. غبار آن، مخاط چشم را تحریک و قرمز می نماید.
پودوفیلین، ترکیب شیمیایی در هم دارد و امروزه توانسته اند از آن، موادی نظیر پودوفیلوتوکسین (podophyllotoxine)، پیکرو پودوفیلین (picropodophylline)، اسید پودوفیلیک (acide podophyllique)، یک ماده ملون به رنگ زرد و به نام پودوفیلوکوئرستین (podophylloquercetine)، پودوفیلورزين (podophylloresine)، مواد چرب و یک فیتوسترین به دست آورند.
پودوفیلوتوکسین (Podophyllotoxine)، به فرمول C۲۲H۲۲O۸ و به وزن ملکولی ۴۱۴.۴۰ است. از گیاهان زیر به دست آمده است:
- ریزوم .Podophyllum peltatum L (امریکای شمالی) از تیره Berberidacaeae
- .Podophyllum emodi Wall (هیمالیا و کشمیر) از تیره Berberidaceae
- .Juniperus virginiana L از تیره Coniferae
تعیین فرمول منبسط و بررسی های تکمیلی آن توسط محققین مختلف و سنتز آن به وسیله Gensler و Gastonis انجام گرفت.
پودو فیلوتوکسین به صورت بلوری های بی رنگ و سوزنی شکل به دست می آید .نقطه ذوب آن، گرمای ۱۱۴ – ۱۱۸ درجه است. در آب به مقدار کم ولی به مقادیر زیادتر در الكل، کلروفرم، استن، بنزن گرم و اسید استیک گلاسیال حل می شود. در مصرف آن همواره باید توجه داشت که اثر تحریک کننده بر روی پوست بدن دارد. مقدار کشنده آن در موش، از راه خوراندن به جانور، برابر با ۹۰ میلی گرم بر حسب هر کیلو گرم وزن حیوان است. با این مقدار، ۵۰ درصد جانوران مورد آزمایش به مرحله مرگ می رسند.
پودوفیلوتوکسین از نظر درمانی دارای اثر ضد تومور و تشکیل بافت های نوساخته است. اسید پودوفیلیک (acide podophylique)، به فرمول C۲۲H۲۳O۹ و به وزن ملکولی ۴۳۲.۴۱ می باشد.
بتا – پل تاتین (β – peltatine) ماده ای است به فرمول C۲۲H۲۲O۸ و به وزن ملکولی ۴۱۴.۴۰ که به حالت گلوکزیدی در ریزوم .P. peltatum L وجود دارد. این ماده از رزین Podophyllum نیز به دست آمده است.
بتا – پل تاتین، به صورت بلوری های منشوری شکل در اتانول مطلق متبلور می شود. اثر تحریک کننده بر روی پوست بدن دارد. در گرمای ۲۳۸ – ۲۴۱ درجه تجزیه می شود. در آب به مقدار خیلی کم (۱۳ گرم در یک لیتر آب ۲۳ درجه) ولی به مقادیر بیشتر در کلروفرم، الكل خیلی گرم، و استن حل می گردد. در بنزن و اتر به مقدار کم تر محلول است. در اتردوپترول حل نمی شود.
پیکروپودوفیلین (Picropodophylline)، به فرمول C۲۲H۲۲O۸ و به وزن ملکولی ۴۱۴.۴۰ است. از رزین پودوفیلین یعنی از عصاره الکلی خشک گیاه مذکور به دست می آید و ایزومر پودوفیلوتوکسین می باشد. پیکرو پودوفیلین، به حالت متبلور در استن به دست می آید. اثر تحریک کننده پوست بدن دارد. در گرمای ۲۱۴ درجه ذوب می شود. در آب ۲۵ درجه به مقدار ۱۰۰ میلی گرم در لیتر ولی در کلروفرم، اسید استیک، اتانول خیلی گرم و استن به مقادیر بیشتر حل می گردد. در اتردو پترول غیر محلول است.
نحوه کاشت و تکثیر پودوفیل
تکثیر آن از طریق کاشتن ریزوم و حتی دانه های رسیده گیاه صورت می گیرد. برای این کار قطعات ریزوم گیاه را که دارای جوانه و کمی ریشه باشند، از آن جدا می سازند و بلافاصله، در زمین آماده رستی – سیلیسی و یا سیلیسی می کارند، مشروط بر آن که زمین زراعتی دارای مواد آهکی نباشد. مناطق نسبتا مرتفه برای تکثیر و پرورش این گیاه مناسب تر هستند.
تکثیر از طریق کاشتن دانه بدین نحو است که دانه های رسیده گیاه را قبلا در زمستان، درون طبقات ماسه نرم و کمی مرطوب قرار می دهند و سپس در حدود اواخر بهمن ماه آن ها را در زمین خاکبرگ داری که در معرض تابش زیاد خورشید نباشد یعنی به طور کلی، سایه دار باشد می کارند. در شرایط مساعد، گیاه جوان ۲ برگی با ریزوم کوتاه پدید می آید که در بهار، برگ های آن زرد می شوند و از بین می روند، به طوری که تشخیص محل رویش پایه های گیاه با از بین رفتن برگ های آن بسیار مشکل می گردد.
از این جهت است که انجام عملیات اصلاحی در زمین و از بین بردن علف های هرز اطراف پایه های گیاه و ایجاد نشانی های کافی، ضرورت کامل دارد. در زراعت پودوفیل باید به هر نحوی که میسر باشد، در زمین زراعتی سایه ایجاد کرد تا تابش نور خورشید، موجبات خشک شدن زمین و از بین رفتن زراعت را فراهم نسازد.
اگر تعداد زیادی دانه، مجاور یک دیگر در زمین رویش یافته باشد می توان قسمتی از گیاهان جوان را که ضمن زیاد کردن فاصله آن ها به دست می آید، به محل دیگری که خاکبرگ کافی داشته باشند منتقل نمود، به طوری که فاصله هر یک از دیگری معادل ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر از کلیه جهات باشد.
به نظر می رسد که اگر ریزوم های جوان مستقیما در ماه های شهریور و مهر، در امتداد خطوطی به فواصل ۴۰ سانتی متر در زمین زراعتی کاشته شوند به نحوی که هر پایه گیاه لااقل ۲۰ سانتی متر از دیگری فاصله داشته باشد، بتوان نتیجه بهتر از تکثیر گیاه مذکور به دست آورد. اصولا زمین برگردان شده که قسمت های عمقی آن نسبتا مرطوب باشد برای رشد گیاه مناسب تر می باشد.
برداشت محصول معمولا از سال سوم و اوایل مهر ماه صورت می گیرد. در ایم موقع پس از خارج کردن ریزوم ها، نمونه های خوب آن ها را برای کاشتن مجدد انتخاب می نمایند. قبل از کاشتن نیز باید ریزوم ها در داخل ماسه جای داده شوند تا در بهار آمادگی رویش داشته باشند.
خواص درمانی پودوفیل
گیاه پودوفیل به عنوان داروی خانگی، کاملا سمی است اما مصارف دارویی زیادی است. فهرست بیماری هایی که توسط سرخپوستان آمریکا و برخی قبایل هندی از این گیاه به عنوان دارو استفاده می شده است عبارتند از: درمان روماتیسم، به عنوان ملین، درمان مشکلات اسهال، زخم معده، بیماری های کبد و کیسه صفرا، بواسیر، سردرد، مدر، سیاه سرفه، وبا، ذات الریه، مشکلات جنسی مردان و زنان برای تولید مثل.
بومیان آمریکا از ریشه این گیاه به عنوان ملینی قوی برای درمان کرم های معده و… استفاده می کنند. از ریشه این گیاه برای داروهای ضد سرطان به ویژه سرطان ریه استفاده می شود. این گیاه توسط سرخپوستان آمریکایی به عنوان مسهل، و عاملی برای استفراغ استفاده می شود. هم چنین ریشه آن پر آب و سمی است که از آب آن برای درمان درد معده استفاده می‌شود.
از ریزوم آن (ریشه زیرزمینی) برای درمان زگیل های پوست از جمله زگیل آلت تناسلی و میخچه استفاده می شود. هم چنین از آن برای درمان اختلالات معده و روده و موارد روماتیسم استفاده می شود. اگر با تجویز و نظر پزشک خورده شود، برای تقویت کبد مفید است و محرک و مسهل و صفرا آور نیز می باشد.
تنتور آماده شده از ریشه که توسط یک پزشک واجد شرایط انجام می گیرد، برای درمان موضعی پوست استفاده می شود. ولی حتی در چنین مواردی نیز مسمومیت مشاهده شده است. مصرف آن فقط به شکل دارو و زیر نظر متخصص باید انجام گیرد.
ریزوم پودوفیل و پودوفیلین، دارای اثر مسهلی است. در موارد درمانی مختلف، معمولا پودوفیلین را که دارای همان اثر درمانی است، به ریزوم گیاه ترجیح می دهند زیرا بر خلاف آن، فاقد موادی نظیر بربرین، ساپونین و غیره است.
مصرف ۰.۰۱ تا ۰.۰۵ گرم پودوفیلین پس از ۱۰ تا ۱۲ ساعت، موجب دفع منظم مدفوع می گردد ولی مصرف ۰.۰۵ تا ۰.۱۰ گرم آن مقدار دفع را ازدیاد می کند به علاوه مدفوع همراه با مقداری صفرا می باشد. مصرف مقدار زیادتر آن، عوارضی نظیر حالت استفراغ، قي و دل پیچه شدید ایجاد کرده، مدفوع حالت روان و آبکی پیدا می کند ضمنا به تدريج ضعف کلی پیش می آید و بیمار به حالت اغما می افتد.
موارد منجر به مرگ، از مصرف ۰.۲۰ تا ۰.۳۰ گرم و همچنین ۰.۵۰ تا ۰.۶۰ گرم آن در اشخاص بالغ پیش آمده است. استفاده از پودوفیلین، با توجه به اینکه مقدار کم آن حتی عوارض شدید و ناراحت کننده ایجاد می کند، باید در نهایت احتیاط و با نظر پزشک معالج مانند سایر داروهای مشابه ، صورت گیرد زیرا کم ترین بی احتیاطی ممکن است موجبات مرگ را در مصرف کننده فراهم آورد. مقدار کم پودوفیلین، اثر صفرابر دارد.
تذکر: مصرف بیش از حد مجاز آن موجب عوارض شدیدی چون تهوع شدید و گاهی اغما می شود.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف پودوفیل
هشدار! گیاه پودوفیل (غير از میوه) در دوزهای بالا بسیار سمی است و تنها باید توسط پزشکان و افراد با تجربه استفاده شود.
سابقه تاریخی پودوفیل
این گیاه از قرن ۱۹ توسط بومیان آمریکا به طور سنتی به عنوان دارو استفاده می شود، و دکتر جان کینگ در سال ۱۸۳۵ از صمغ ریشه ی آن اقدام به تهیه دارو کرد. این گیاه در ایران نمی روید.
