نام علمی: .Pimenta officinallis Lindl
نام فرانسه: Myrte piment, Piment
نام انگلیسی: Pimento, Allspice
نام ایتالیایی: Pimento
نام آلمانی: Pimentmyrte، Pimentbaum
نام عربی: فلفل افرنجی(F. afrangi)، فلفل حلو
Pimenta officinallis درختی است بسیار زیبا و به ارتفاع ۶ تا ۱۰ متر از تیره مورد که به حالت وحشی در جامائیکا، مکزیک، کلمبیا، نواحی مختلف آمریکای مرکزی و همچنین شمال امریکای جنوبی می روید. در جاوه، برنئو و هند نیز پرورش می یابد.
از اختصاصات آن این است که در هر سال ۲ بار گل می دهد. برگ های آن متقابل، چرمی، نوک تیز با کناره صاف و به رنگ سبز تیره در قسمت فوقانی پهنک است. در سطح برگ آن، یک رگبرگ میانی مشخص و رگبرگ های فرعی و فرعی تر به وضع مشبک دیده می شود.
گل های آن سفید، معطر، مجتمع به صورت دسته های چتر مانند و مرکب از قطعات ۴ تایی است. گلبرگ های آن دارای کیسه های ترشحی درشت به تعداد زیاد است. این کیسه ها در سطح تحتانی برگ نیز پراکندگی دارند. پرچم های متعدد گل های این درخت، میله های خیلی بلند با ظاهر مشخص دارند و این خود منظره زیبا به گل ها می بخشد. میوه آن که به Piment de Jamaique موسوم است، نوعی سته یک یا دو خانه و دارای مصارف خوراکی و درمانی است.
قسمت مورد استفاده درخت Pimenta officinallis میوه های آن است که برای به دست آوردن و خشک کردن آن، معمولا شاخه های کوچک درخت را در موقعی که هنوز میوه به مرحله کامل رسیدن نرسیده است، قطع نموده در مقابل گرمای خورشید قرار می دهند و یا آن که در محلی با گرمای مشخص، خشک می کنند. سپس آن ها را از شاخه ها می چینند و پس از بسته بندی در معرض استفاده قرار می دهند.
در هنگام چیدن شاخه های میوه دار، میوه ها عموما رنگ سبز دارند ولی تدریجا قهوه ای مایل به قرمز می شوند. طعم آن ها تند و معطر ولی ملایم تر از فلفل سیاه و بوی آن ها شبیه بوی دارچین و میخک است. در جدار میوه این گیاه، کیسه های ترشحی شیزوژن (Schizogene) فراوان و محتوی اسانس جای دارد.
ترکیبات شیمیایی Pimenta officinallis
میوه این درخت دارای صمغ، تانن و ۳ تا ۴.۵ درصد اسانسی است که شباهت تقریبی به اسانس میخک دارد. اسانس آن دارای ۶۵ درصد اوژنول و موادی نظیر متیل اوژنول به فرمول C۱۱H۱۴O۲، سینئول، کاریوفیل لن (caryophyllene)، میرتنول (myrtenol) به فرمول C۱۰H۱۶O، فلاندرن، پینن، کامفن و غیره است.
این اسانس که از تقطیر میوه گیاه به دست می آید، مایعی بی رنگ یا کمی مایل به زرد، یا مایل به بنفش و دارای بوی معطر است. رنگ آن بر اثر کهنه شدن، تیره می گردد. در آب به مقدار بسیار جزئی حل می شود و اگر در آن وارد گردد به صورت دو قسمت متمایز و جدا از هم در می آید به طوری که یک قسمت از آن در سطح آب قرار می گیرد و دیگری در ته آب ته نشین می شود. در عوض به مقدار زیاد در الكل، اتر، سولفورد و کربن، کلروفرم، روغن ها و اسپانسرها محلول است.
خواص درمانی Pimenta officinallis
از میوه معطر این گیاه به عنوان مقوی در مصارف درمانی استفاده به عمل می آید. گرد میوه آن چون در عین حال طعم و بویی شبیه میخک، دارچین، فلفل و موسکاد دارد از این جهت به چهار ادویه (Quatre épices) و یا Toute é pice موسوم گردیده است. از گرد میوه به صورت ادویه و به عنوان چاشنی اغذیه استفاده به عمل می آورند.
در مصارف دارویی جهت معطر ساختن طعم بعضی از فراورده های دارویی به کار رفته در فرمول بعضی از گردهای دارویی نیز وارد می گردد. اسانس آن اثر ضد نفخ دارد.
از برگ گیاه Pimenta officinallis نیز بر اثر تقطیر با بخار آب، اسانسی به نام Pimenta leaf oil به دست می آورند که رنگ زرد روشن تا زرد مایل به قهوه ای روشن دارد ولی به تدریج و به مرور زمان تیره می شود. این اسانس در روغن های ثابت حل می گردد و محلول کار ایجاد می کند. در گلیسیرین و روغن های معدنی تقریبا غیر محلول است. اسانس مذکور وزن مخصوصی سنگین تر از آب و بین ۱.۰۳۷ و ۱.۰۵۰ دارد. باید در ظروف شیشه ای، آلومینیومی با ظرف مناسب که غیرقابل زنگ زدن باشد، به حالت مملو، در جای سرد و دور از نور نگه داری شود. از این اسانس برای معطر ساختن و مطبوع کردن طعم اغذيه، استفاده به عمل می آورند.
صور دارویی Pimenta officinallis
گرد میوه آن به مقدار ۰.۵ تا یک گرم و چند دفعه در روز به عنوان مقوی مصرف می شود.
نوع .Pimenta dioica (L.) Merril، درختی است به ارتفاع ۲۰ متر که در جنگل های امریکای مرکزی می روید. برگ های آن به صورت چای جهت رفع ناراحتی های هضمى و له شده میوه های آن به صورت ضماد برای رفع دردهای رماتیسمی به کار می رود.
Pimenta acris Lindl، درختی است که در جزایر آنتیل می روید ولی برخلاف گونه قبلی، گل هایی مرکب از قطعات ۵ تایی دارد. میوه اش خیلی کوچک، به رنگ خاکستری قرمز و بسیار معطر است.
از برگ آن اسانسی به رنگ زرد یا زرد مایل به قهوه ای تهیه می شود که تدریجا در مجاورت هوا، قهوه ای می گردد. این اسانس از نظر ترکیب شیمیایی، دارای ۵۵ – ۶۵ درصد اوژنول همراه با سیترال (citral) و مواد مختلف دیگر می باشد. بوی مطبوع دارد. وزن مخصوص آن در گرمای ۲۵ درجه، معادل ۰.۹۶۲ تا ۰.۹۹۰ است. در آب غیر محلول می باشد. در الکل، سولفور کربن و اسید استیک گلاسیال به مقادیر زیاد حل می شود. مصارف مختلف آن شبیه Pimenta officinalis است.
دانه های نوع .Pimenta officinalis L، دارای مقدار زیادی ماده روغنی قابل استخراج است که حالت روان و رنگ مایل به قرمز دارد. وزن مخصوص آن در گرمای ۲۰ درجه برابر ۰.۹۲۳ است. اندیس انکسار روغن در گرمای ۲۰ درجه معادل ۱.۴۷۵۰، اندیس صابونی آن ۱۷۱ و اندیس ید ۱۳۴ می باشد. مقدار ۱۲ درصد اسیدهای چرب روغن را، نوع اشباع شده و ۸۳ درصد آن را اسیدهای چرب اشباع نشده تشکیل می دهند.
این گیاهان در ایران نمی رویند.
.Pimenta racemosa (Mill) J. W. Morse
درختی است که در آمریکای مرکزی و جزایر خلیج مکزیک می روید و از برگ آن اسانسی به دست می آورند که ۵۶.۲ درصد اوژنول دارد. اعضا این گیاه به علت دارا بودن اثر نرم کننده و ضد عفونی کننده، در تهیه فراورده های بهداشتی به کار می رود و از آن جهت تقویت موی سر استفاده به عمل می آید. اسانس مذکور به مصارف معطر ساختن و خوش بو کردن طعم اغذیه همچنین تهیه سس (Sauce) می رسد. مردم نواحی محل رویش، مقدار کمی از گرد گیاه را در دهان قرار می دهند و معتقدند که با این عمل، احساس سیگار کشیدن از بین می رود.
میوه سبز و خشک شده گیاه، مشخصاتی شبیه میخک و جوز دارد از این جهت به عنوان چاشنی اغذيه به منظور مطبوع و خوش طعم کردن آن ها، مورد استفاده قرار می گیرد.
برای آن اثر ضد نفخ، هضم کننده، خلط آور و آرام کننده گزارش شده است. بومیان محل رویش گیاه، تعداد ۴ عدد از دانه های گیاه را در یک فنجان آب وارد کرده به عنوان محرک و نیرو دهنده مصرف می کنند. در جامائیکا و نواحی دیگر امریکا، از برگ های گیاه، دم کرده ای به صورت چای تهیه می کنند و آن را در مواقع سرماخوردگی و تب مصرف می نمایند.
اسانس برگ های این گیاه به طوری که ذکر شد، دارای مقدار زیادی اوژنول همراه با آلفا – پینن، آلفا – فلاندرن، لیمونن، دیترپن، Myrcene، سینئول، سیترال و کاویکول است.
در موارد استفاده از اعضا این گیاه در فرمول فراورده های بهداشتی همواره باید به این نکته توجه داشت که غالبا ایجاد درماتیت در پوست سر می نماید. در ایران نمی روید.