.Pilocarpus Vahl

برگ گونه های مختلفی از Pilocarpus ها که درختچه های مخصوص برزیل می باشند، در اروپا تحت نان ژابوراندی (Jaborandi) در معرض استفاده های درمانی قرار می گیرد ولی در برزیل، مخلوط با برگ گیاهان مختلف تیره های Piperiaceae، Rutaceae و Srophulariaceae تحت نام مذکور مصرف می شود. گونه های مهم دارویی این گیاهان به شرح زیر است:

• .Pilocarpus pennatifolius Lem
• .Jaborandi Holmes
• .microphyllus Stapf

Pilocarpus pennatifolius Lem، درختچه ای است کوچک که ارتفاع آن معمولا از ۱.۵ متر تجاوز نمی نماید. پوست ساقه و شاخه های متعدد آن، به رنگ خاکستری تیره و دارای لکه های کوچک و سفید رنگ است. برگ هایی متناوب، بدون استیپول (زائده زیر برگ)، به درازای ۸ تا ۱۲ سانتی متر، به پهنای ۲ تا ۲٫۵ سانتی متر و مرکب از ۳ تا ۵ زوج برگچه با یک برگچه انتهایی دارد. گل های آن نر – ماده، به رنگ خاکستری زرد یا مایل به قهوه ای ، مجتمع به صورت خوشه، شامل ۵ کاسبرگ پیوسته به هم و ۵ گلبرگ ضخیم است. و میوه اش مرکب از ۵ پوشینه و شامل دانه های متعددی به رنگ سیاه ، شفاف و بدون آلبومن است.

این گیاه به حالت وحشی در جنوب غربی برزیل تا پاراگوئه می روید و در گذشته مهم ترین نوع گیاهان مذکور به شمار می آمد. امروزه، با آن که اهمیتش به پایه گذشته نمی رسد اما ارزش اولیه آن، در برخی نقاط امریکا مانند برزیل و آرژانتین، از بین نرفته است.

.Pilocarpus officinalis Poehl., P. jaborandi Holmes، نوع افي سينال جدید این گیاهان است که در شمال و شمال شرقی برزیل می روید. برگ نمونه های مختلف گیاه، از لحاظ رنگ و اندازه با یکدیگر تفاوت دارد.

P. microphyllus Stapf، بیشتر در امریکا مورد توجه است.

گونه های دیگری از گیاهان فوق نیز وجود دارند که برگ آن ها به مصارف درمانی می رسند ولی به پایه انواع ذکر شده، ارزش درمانی ندارند.

ترکیبات شیمیایی Pilocarpu‌s

برگ گیاهان Pilocarpus دارای موادی نظیر اسانس، تانن، اسید ژابوریک (ac. jaborique) به فرمول C_۱۹H_۲۰N_۳O_۵ و الكالوئيدهائی نظیر پیلوکارپین (pilocarpine)، ایزو پیلوکارپین (isopilocarpine)، پزودو پیلوکارپین (pseudo – pilocarpine)، پیلوکارپیدین (pilocarpidine)، ژابورين (jaborine)، پزودوژابوژین، پیلوزین (pilosine)، ایزو پیلوزین (isopilosine) [کار پیلین (carpiline)] است.

خواص درمانی Pilocarpus

مصرف فراورده های ژابو راندی و همچنین پیلوکارپین، موجب افزایش ترشحات غدد مختلف بدن مخصوصا عرق و بزاق می شود. ژاپو راندی به عنوان معرق در آغاز بیماری های مختلف مانند آنژین، لارنژیت، و برونشیت ها که با التهاب حاد مخاط همراه هستند نتایج نیکو می بخشد. به علاوه در موارد ورم حاد کلیه، رماتیسم مفصلی حاد، آسم و ترشح غير كافی شیر مصرف دارد.

در استعمال خارج برای جلوگیری از ریزش موی سر مورد استفاده قرار می گیرد.

صور دارویی Pilocarpus

برگ گیاهان Pilocarpus به صورت دم کرده ۱ تا ۴ گرم در ۲۰۰ گرم آب یا خیسانده (به مدت ۱۲ ساعت) – عصاره الکلی به مقدار ۰.۲۵ تا ۰.۷۵ گرم – تنطور(هر ۵۵ قطره آن یک گرم وزن دارد) به مقدار ۱ تا ۶ گرم در یک پوسیون یا شربت مصرف می شود. در استعمال خارج، تنطور الكلی و یا دم کرده برگ آن ها، برای جلوگیری از ریزش موی سر به کار می رود.

پیلوکارپین (Pilocarpine)،الكالوئیدی به فرمول C_۱۱H_۱۶N_۲O_۲ و به وزن مولکولی ۲۰۸.۲۵ است. از برگ گیاهانی مانند. P. jaborandi Holmes, Pilocarpus pennatifolius Lem و انواع دیگر آن به دست می آید. نخستین بار در سال ۱۸۷۵ توسط Hardy و Byasson استخراج گردید.

پیلوکارپین به صورت توده چسبیده و بی رنگ است. Pinner و Schwarz، نخستین بار آن را به حالت متبلور به دست آوردند. در گرمای ۳۴ درجه ذوب می شود. در آب، الكل و کلروفرم حل می گردد. قابلیت انحلال آن در روغن کنجد به نستب یک در ۳۱۸ است. در اتر و بنزن، به مقدار کم حل می شود. در اثر دو پترول نیز تقریبا غیر محلول است.

پیلوکارپین، واکنش قلیایی دارد. اسیدهای قوی را خنثی می کند و املاحی می دهد که معمولا قابلیت تبلور دارند. اسید سولفوریک قوی آن را در خود حل می کند بدون آن که ایجاد رنگ نماید ولی اگر به محلول، مقدار جزئی بیکرومات پتاسیم اضافه گردد، ابتدا رنگ آن قهوه ای می شود ولی بعدا به رنگ سبز ثابت در می آید. پیلوکارپین کم تر به حالت خالص مصرف می شود و معمولا ملح كلریدرات و نیترات آن به مصارف درمانی می رسد.

ایزو پیلوکارپین (β – pilocarpine) ، حالت روغنی مایع دارد و جاذب الرطوبه است. به صورت بلوری های منشور شکل نیز به دست می آید. در کلروفرم به مقادیر زیاد ولی در بنزن و اتر به مقادیر کم تر حل می شود. با آب و الكل ، قابلیت اختلاط دارد. دارای املاح کلریدرات و نیترات (به حالت متبلور و منشوری شکل) است. کلریدرات پیلوکارپین [آلمؤكارپین pilocarpine muriate, Almocarpine]، به فرمول

C_۱۱H_۱۶N_۲O_۲ , HCl و به وزن ملکولی ۲۴۴.۷۲ است. از اشباع شدن پیلوکارپین با اسید کلریدرکی که با ۳ برابر حجم خود آب، رقیق شده باشد و تبخیر محلول حاصل در خلاء یا در زیر سرپوشی در مجاورت اسید سولفوریک به دست می آید.

کلریدرات پیلوکارپین دارای ۸۵.۷۰ درصد پیلوکارپین است و به صورت بلوری های سوزنی شکل با گرد سفید رنگ متبلور می شود. در گرمای ۱۹۹.۲۰۰ تا ۲۰۵ درجه ذوب می گردد. بی بو، بی رنگ ولی دارای طعم تلخ است. هر

گرم آن در کم تر از یک میلی لیتر آب، ۳ میلی لیتر الكل و ۳۶۶ میلی لیتر کلروفرم حل می شود. در اتر غير محلول است.

کلریدرات پیلوکارپین ماده ای است بسیار سمی و باید دور از نور و در ظروف در بسته نگه داری گردد. نیترات پیلوکارپین (ليکارپین Licarpin)، به فرمول C_۱۱H_۱۶N_۲O_۲, NO_۳H، به وزن ملکولی ۲۷۱.۳ و دارای ۷۷ درصد پیلوکارپین است. به صورت گرد متبلور و یا بلوری های منشوری شکل سفید یا بی رنگ می باشد. در گرمای ۱۷۳ درجه یا کمی بیشتر (۱۷۴ – ۱۷۹) ذوب می شود. در ۱۷۴ درجه تجزیه می گردد. در آب به مقدار زیاد ولی در الكل به مقدار کم تر محلول است. در اتر یا کلروفرم حل نمی شود. مصارف درمانی آن مشابه کلریدرات پیلوکارپین است.

پیلوکارپیدین (Pilocarpidine)، به فرمول C_۱۰H_۱۴N_۲O_۲ و به وزن ملکولی ۱۹۴.۲۳ است. از برگ ژابوراندی استخراج می شود. حالت مایع به غلظت شربت دارد.

پیلوزین (Pilosine)، به فرمول C_۱۶H_۱۸N_۲O_۳ و به وزن ملکولی ۲۸۶.۳۲ است. از برگ P. microphyllus Stapf استخراج و به صورت بلوری های سوزنی شکل در الكل متبلور می شود. در گرمای ۱۷۹ درجه ذوب می گردد.

ایزوپیلوزین (Isopilosine) [کارپیلین (Carpiline)، کارپیدین (Carpidine)]، به صورت بلوری های سوزنی شکل در الكل به دست می آید. در گرمای ۱۸۲ – ۱۸۲.۵ درجه ذوب می شود.

پیلوکارپین مصارف درمانی مختلف دارد. پیلوکارپین، به صورت خالص در تهیه کولیرهای روغنی ۲ درصد ولی در سایر موارد به صورت نیترات و کلریدرات به کار می رود.

پیلوکارپین، دارای اثر معرق و زیاد کننده ترشحات بزاق است. مصرف آن بر برگ ژابوراندی که مقدار کلى الكالوئيد در آن بر حسب نوع گیاه تفاوت دارد ترجیح داده می شود. پیلوکارپین اثر تسکین دهنده در حالات بحرانی تابس Tabes دارد. تزریق محلولات زیر جلدی آن، دفع ادرار را در حبس البول های تشنجی که در بیماری های عصبی پیش می آید باعث می گردد، بدون آن که احتیاج به سونداژ باشد.

در استعمال خارج، به کار بردن آن در چشم پزشکی اهمیت فراوان دارد مانند آن که از قطره آن در Glaucome، افتادگی و جداشدن شبکیه (Decollement de rétine) و غیره استفاده به عمل می آید. اثر پیلوکارپین در چشم، مانند ازرین Eserine است با این تفاوت که مردمک چشم را کم تر انقباض می دهد به علاوه کم تر اثر تحریک کننده دارد. در جلوگیری از ریزش مو، از پیلوکارپین نیز استفاده بعمل می آورند.

کلریدرات یا نیترات پیلوکارپین در مصارف داخلی به مقدار ۰.۰۰۵ تا ۰.۰۳ گرم در روز به صورت گرانول یا در یک پوسیون و محلول به کار می رود. در اطفال اگر مصرف آن مورد پیدا نمود باید با رعایت احتیاط کامل به مقدار نیم میلی گرم بر حسب هر یک از سنين عمر به کار رود.

تزریقات زیر جلدی آن به صورت محلولات دارای نیم تا دو سانتی گرم، برای اشخاص بالغ به کار می رود. در استعمال خارج ، کولیر ۰.۵۰ تا ۲ درصد نیترات یا کلریدرات پیلوکارپین و همچنین پماد ۰.۱۰ گرم آن به صورت مالیدن و به عنوان معرق مصرف دارد. از انواع مفید دیگر Pilocarpusها، چند گیاه زیر به اختصار شرح داده می شود:

1. Pilocarpus trachylophus Holmes، به ژابوراندى ناحيه ( J. de Céara) موسوم است و برگ های کوچک تر از Pilocarpus Jaborandi دارد. سطح تحتانی برگچه های آن، پوشیده از تارهای فراوان می باشد.
2. .Pilocarpus spicatus St. Hill، در ریوتا San – paulo می روید و برگ های ساده دارد که به حالت منفرد یا متقابل بر روی شاخه ها ظاهر می شود.
3. .Pilocarpus racemosus Vahl، ارزش کم تری از نظر مصارف درمانی از انواع دیگر دارد و در بازارهای دارویی کمیاب است. لااقل نصف الكالوئیدهای آن به حالت ایزوپیلوکارپین در گیاه وجود دارد. هیچیک از درختان مذکور در ایران نمی رویند.