کود فسفاته بارور در زراعت ارگانیک

کود فسفاته بارور حاصل پژوهش ۲۵ نفر پژوهشگر در جهاد دانشگاهی تهران می باشد. فسفر، یکی از عناصر حیاتی گیاهان است که در اشکال مختلف معدنی و آلی خاک است.

نقش عنصر فسفر در گیاهان

این عنصر فسفر در تمام فرایندهای بیوشیمیایی، ترکیبات انرژی زا و در سازوکارهای انتقال انرژی دخالت دارد.

بعلاوه فسفر جزیی از ساختار فسفوپروتئین ها، RNA، DNA ، فسفولیپیدهای قندهای فسفردار، فیتین و سایر ترکیبات آلی فسفردار است. اشکال معدنی فسفر در تنظیم pH محیط داخلی سلول های موجودات زنده نیز نقش دارند.

فسفرهمچنین در تولید ترکیب های دارای پیوندهای غنی از انرژی نیز نقشی مهم برعهده دارد. کمبود فسفر سرعت رشد را کند می کند و عملکرد را کاهش می دهد و همچنین اثرات سوء بر کیفیت میوه، دانه و کیفیت آنها می گذارد. در خاک هایی که فسفر قابل جذب آنها پایین است، خاصیت انباری و مقاومت در برابر سرما نیز کاهش می یابد.

علاوه بر این، فسفر در میزان جذب عناصر کم مصرف فلزی توسط ریشه گیاه نیز نقش دارد و میزان جذب این عناصر را افزایش می دهد.

کودهای زیستی متشکل از ریز سازواره ها و همچنین قارچ های مفیدی هستند که هر کدام برای منظور خاصی تولید می شوند مانند: تثبیت ازت، رها سازی یون های فسفات ، پتاسیم و آهن از ترکیبات نا محلول آنها.

این ریز سازواره ها معمولا در اطراف ریشه مستقر شده و گیاه را در جذب عناصر همیاری می کنند. اکنون مسلم است این ریز سازواره ها تنها یک نقش ندارند. یعنی علاوه بر کمک به جذب عنصری خاص، باعث جذب سایر عناصر، کاهش بیماری ها و بهبود ساختمان خاک و در نتیجه تحریک رشد بیشتر گیاه و افزایش کمی و کیفی محصول می شوند.

بدین لحاظ، از نظر علمی این باکتری ها محرک رشد گیاه یا PGPR نامیده می شوند. از آنجا که این باکتری ها از خاک گرفته می شوند، مزایای فراوانی برای آنها ذکر می شود.

با توجه به حلالیت کمتر فسفر در مقایسه با نیتروژن و همچنین تثبیت آن در خاک، میزان هدر رفت آن در رواناب معمولا بیشتر از زه آب زیرزمینی است (گودرزی و همکاران، ۱۳۹۵).

خسارات ناشی از مصرف کودهای شیمیایی

مصرف بی رویه کودهای شیمیایی، گذشته از هزینه گزافی که بر زارع تحمیل می کند، از ان زیانباری را نیز در پی دارد. از جمله:

مسمومیت ناشی از استفاده زیاد از این عنصر که در اثر جذب بیش از حد آن اتفاق می افتد و باعث بالارفتن غلظت این عنصر در بافت های گیاهی و به هم خوردن تعادل عناصر غذایی می گردد.

• کاهش کمیت و کیفیت محصول
• تجمع بور، کادمیم و سایر فلزات سنگین در گیاه
• کاهش جذب مس، آهن و سایر ریز مغذی ها توسط ریشه
• تخریب ساختمان خاک.

آلودگی آبها به فسفر بالا و عناصر سنگین فوق. تجمع و سپس انتقال زیاد فسفر از طریق آبهای روان به منابع آبی راکد مانند مرداب ها و دریاچه ها باعث افزایش رشد جلبکها و خزه ها و در نتیجه به هم خوردن نسبت موجودات زنده در این آبها میشود.

این پدیده یکی از دلایل مهم کاهش جمعیت و حتی مرگ و میر آبزیان می باشد. کود های زیستی فسفاته علاوه بر صرفه جویی و کاهش مصرف کود شیمیایی فسفاته، باعث جذب بیشتر فسفر توسط گیاهان و در نتیجه افزایش رشد آن شده و مقاومت گیاه به بیماری را افزایش می دهد.

علاوه بر آن مصرف این نسل از کودها باعث کاهش آلودگی های زیست محیطی می شود. کود زیستی فسفاته بارور -۲ جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی فسفاته به شمار می رود.

کاهش ۵۰ درصدی مصرف کودهای شیمیایی فسفاته نه تنها باعث صرفه جویی اقتصادی می شود، بلکه این کاهش مصرف از آلودگی خاکها و آب های کشور به تجمع بیش از حد فسفر و عناصر سنگین نظیر کادمیم و بور می کاهد.

کاهش هزینه های حمل ونقل نیز از ویژگی های دیگر کود زیستی فسفاته بارور است. زیرا ۱۰۰ گرم آن به طور متوسط معادل ۱۰۰ کیلو گرم کود شیمیایی کارایی دارد.

کود زیستی فسفاته بارور

از آنجایی که اقلیم های مختلف ممکن است اثرات مختلفی بر رشد و فعالیت باکتری های حل کننده فسفات داشته باشد، تلاش هایی برای جداسازی سویه های بومی که با شرایط دلخواه زیست محیطی سازگار هستند، انجام شد که نتیجه آن معرفی کود زیستی بارور -۲ بود.

این کود، حاوی دو نوع باکتری حل کننده فسفات می باشد که با استفاده از دو سازوکار ترشح اسید های آلی و اسيد فسفاتاز باعث تجزیه ترکیبات فسفره نامحلول و در نتیجه قابل جذب شدن أن برای گیاه می گردند.

طی پژوهش های پنج ساله اول، ابتدا جداسازی باکتری های حل کننده فسفر از خاک های مناطق مختلف کشور انجام شد.

سپس این باکتری ها تحت آزمایش های متعددی مانند بررسی مقاومت به تنش های محیطی (دما، شوری، pHهای مختلف) و رقابت با ریز سازواره های دیگر قرار گرفتند. نتایج حاکی از این بود که این باکتری ها قادرند دامنه وسیعی از pH بین ۵ تا ۱۱ و شوری تا 3/5درصد را به خوبی تحمل نمایند.

وجود چنین مشخصه هایی باعث شده است که بتوان این کود زیستی را در طیف گسترده ای از خاک های ایران و برای محصولات گوناگون به کار برد.

مزایای کود زیستی فسفاته بارور

۱-سازگاری با اقلیم کشور ایران

جداسازی سویه های باکتری از خاک های ایران و آزمایش های متعدد انجام شده بر روی آن ها را نشان می دهد که بارور با شرایط محیطی بومی مزارع کشور سازگار است.

٢-کاهش مصرف کود شیمیایی فسفاته

مصرف بارور، استفاده از کود شیمیایی فسفاته را به نصف مقدار توصیه شده یا کمتر کاهش می دهد.

٣-افزایش عملکرد

آزمایش های مشاهده ای و آماری صورت گرفته در سال های مختلف بر روی محصولات زراعی و باغی، افزایش عملکرد تا ۵۴ درصد و همچنین افزایش کیفیت محصولات را نشان می دهد.

نتایج بدست آمده از ۱۸۰۰ مزرعه نمونه محصولات مختلف نشان می دهد استفاده از این کود زیستی نسبت به کود شیمیایی فسفاته به تنهایی، باعث افزایش محصول با میانگین 18/7 درصد می شود.

۴-حمل و نقل ارزان

تولید کود زیستی بارور در بسته های صد گرمی و مصرف هر بسته برای یک هکتار باعث شده است تا هزینه های حمل و نقل و انبارداری بسیار پایین تر باشد.

۵-کاهش بیماری ها

در منابع متعددی اثر باکتری P13 در کاهش بیماری های باکتریایی و قارچی خاک زی ذکر شده است. در عمل مشاهدات تیم پژوهشی و همچنین کشاورزان، حاکی از کاهش قابل توجه این بیماری ها در اثر استفاده از کود بارور بوده است.

۶-سازگاری با سایر کودها و سموم

آزمایش ها نشان می دهد تاثیر متقابلی بین این کود و سایر کودها و سموم موجود در بازار فعلی وجود ندارد. به هر حال، برای اجتناب از آثار سوء ناشی از فشار اسمزی بر باکتری های موجود در این کود، توصیه می شود هنگام مصرف تا حد امکان از مخلوط کردن آن بویژه با سموم پرهیز شود.

۷-توانایی حل کنندگی فسفات بالا

در فرمولاسیون این کود سویه هایی از باکتری های ترشح کننده اسید و باکتری های ترشح کننده آنزیم های فسفاتاز وجود دارد.

روش های غربالگری برای جداسازی اولیه و آزمایش های مقایسه ای متعدد نشان می دهد، سویه های باکتری به کار رفته بیشترین قدرت حل کنندگی فسفات از ترکیبات معدنی و آلی آن را دارند.

8-کلنی شدن با ریزوسفر گیاه

آزمایش ها نشان می دهند باکتری های موجود در کود زیستی بارور همیار ریشه گیاهان بوده و در زمین های زراعی به خوبی با سایر باکتری ها بویژه باکتری های مضر رقابت می کند.

مشاهدات نشان می دهد کلنی شدن این باکتری ها با ریزوسفر گیاه موجب کاهش بیماری های میکروبی محصولات زراعی نیز می گردد.

۹-حفظ خصوصیات ژنتیکی

روش به کار گرفته شده برای تولید این کودها، پایداری ژنتیکی باکتری های مفید موجود در آن را تضمین می کند.

۱۰-پایداری در هنگام انبارداری

برای سهولت توزیع و دسترسی مصرف کننده، فرمولاسیون کود زیستی بارور به نحوی است که حداقل شش ماه پایداری آن تضمین می گردد. فرمولاسیون های جدیدتر در حال تحقیق می باشند.

۱۱-روش مصرف آسان

از نظر ماهیت، کودهای زیستی متفاوت از کودهای شیمیایی بوده و نیازمند به تدوین روش مصرف خاص آن ها هستند. بدین دلیل کود زیستی بارور به صورت پودر مرطوب در شرایط استریل بسته بندی شده است.

بهترین روش های مصرف که از جمع بندی نتایج آزمایش های متعددی به دست آمده اند، در دسترس می باشند. اساس تدوین روش های مصرف، رساندن باکتری های موجود در این کود زیستی به ریشه گیاه می باشد.

به کار بردن صحیح این روش ها و کاهش مصرف کود شیمیایی فسفاته به میزان حداقل ۵۰ درصد مؤكدا توصیه می شود. تحقیقات بر روی روش های دیگر ادامه دارد که نتایج آن به تدریج اعلام می شود.

روشهای مصرف کودهای زیستی بارور

دستورات عمومی

١- کود زیستی فسفاته بارور به همراه مقادیر معینی از کود شیمیایی فسفاته باعث بیشترین افزایش عملکرد محصول می گردد.

بنابراین تاکید می شود، کاربرد مقادیر بیشتر کود شیمیایی فسفاته باعث کاهش اثربخشی فسفاته بارور خواهد شد. برای راحتی مصرف کنندگان محترم، جدول زیر پیشنهاد می شود:

۲- کود زیستی فسفاته بارور حاوی باکتری هایی است که با ترشح اسیدهای آلی و آنزیم فسفاتاز باعث رهاسازی فسفات از ترکیبات معدنی و آلی آن می شوند، بنابراین لازم است:

الف. بسته های کود در دمای ۴ تا ۲۸ درجه نگهداری شود.

ب. از تابش مستقیم و طولانی آفتاب و یا انجماد این کود بپرهیزید.

3- کود زیستی فسفاته بارور در شرایط استریل بسته بندی شده است، بنابراین سعی کنید تمام محتوی هر بسته را ظرف یک روز مصرف کنید.

4-سایر کودهای شیمیایی و سموم طبق معمول استفاده شود، به جز کود سیمیایی فسفانه (کودسیاه).

بررسی آماری اطلاعات جمع آوری شده از مزارع مصرف کننده بارور در کشور نشان می دهد، در موارد زیر احتمال تأثیرگذاری کود زیستی فسفاته بارور بیشتر می شود:

۱- کاهش مصرف کود شیمیایی فسفاته به میزان ۵۰ درصد یا کمتر از مقدار توصیه شده بر اساس آزمون خاک

٢- مصرف همزمان کود زیستی بارور با کودهای زیستی از ته.

٣- مصرف همزمان کود زیستی بارور با کودهای آلی مانند: بقایای گیاهی و یا فضولات حیوانی.

4-مصرف همزمان کود زیستی بارور با کودهای ریزمغذی.

۵- مصرف همزمان کود زیستی بارور با قارچ کش ها

همچنین در موارد زیر احتمال تأثیرگذاری کود زیستی فسفاته بارور کمتر می شود:

1- فسفر قابل جذب خاک بیشتر از ۳۰ پی پی ام باشد.

۲- استفاده از کود شیمیایی فسفاته به میزان بیش از ۵۰ درصد مقدار توصیه شده.

3- EC خاک بیش از ۶۰۰۰ میکرو زیمنس باشد.

۴- مصرف کود شیمیایی پتاسه به میزان بیش از ۳۵۰ کیلوگرم در هکتار .

روشن است در صورتی که طبق آزمایش خاک، فسفر قابل جذب بالاتر از 15 ppm بود، کود شیمیایی فسفاته بایستی حذف شود.

اما اگر فسفر قابل جذب پایین تر از 15 ppm بود، باید میزان مصرف کود شیمیایی فسفاته باید به نصف مقدار توصیه شده توسط آزمایشگاه خاک برسد.

نحوه استفاده از کود زیستی فسفانه بارور برای کشت بذر های دانه ای (گندم، ذرت، چغندر قند، جو، کلزا، حبوبات، صیفی جات و …)

با توجه به امکانات موجود در هر منطلقه،نوع بذر، سطح زیر کشت و نحوه کشت در هر منطقه، روش هانی زیر برای اسنادد از این کود در زراعت توحید می گردد:

روش اول ( بذرمال)

بذرهای مورد نیاز برای یک هکتار را با مقدار کمی آب مرطوب ساخته و با محتوای یک بسته ۱۰۰ گرمی کود زیستی بارور به خوبی مخلوط نمایید.

در صورتی که کشت بذر مرطوب به آسانی امکان پذیر نباشد، اجازه دهید بذرها در سایه به حد کافی خشک شوند. سپس بذرها را به صورت دستی یا به وسیله بذرکار کاشته و در اسرع وقت آبیاری را آغاز کنید.

روش دوم ( بذرمال)

یک دستگاه سم پاش دستی را به خوبی بشویید. سپس هر بسته ۱۰۰ گرمی کود بارور را با حدود ۵ لیتر آب به خوبی حل کنید. محلول حاصل را با پارچه ای صاف نموده و به آب داخل سم پاش اضافه کنید.

بذرهای موردنیاز برای یک هکتار را روی پلاستیک پهن کنید و محلول مزبور را روی آن بپاشید و سپس با وسیله ای مانند بیل بذرها را زیر و رو کنید تا به خوبی به کود بارور آغشته شود. در صورت نیاز، همانند روش اول بذرها را خشک کنید و پس از کشت آنها، در اسرع وقت اولین آبیاری را انجام دهید.

روش سوم (سرک)

هنگام اولین آبیاری پس از فصل سرما یا یک ماه پس از کشت بهاره، کود زیستی بارور را در یک بشکه آب حل کنید و آن را در مسیر آبیاری قرار دهید.

هنگامی که آب به انتهای زمین رسید (اواسط آبیاری)، شیر بشکه یا منفذ آن را باز کنید تا محلول حاوی بارور به تدریج وارد آب شده و به همه کرت ها و ردیف ها برسد.

لازم به ذکر است که تجربیات قبلی نشان می دهد:

• مصرف بارور به روش ۱ و ۲ (بذر مال) افزایش محصول بیشتری را به همراه خواهد داشت. اگر در اولین آبیاری پس از فصل سرما، یک بار دیگر به روش سرک (روش ۳) کود زیستی بارور مصرف شود، افزایس محلول باز هم بیستر می شود.

• چنانچه از روش ۳ استفاده کرده اید، بهتر است ۴۰ تا ۵۰ روز بعد، این کار را دوباره تکرار کنید.

نحوه استفاده از کود زیستی فسفاته بارور برای کشت گیاهان غده ای (سیب زمینی)

با توجه به وسایل موجود، سطح زیر کشت، نوع رقم و نحوه کشت در هر منطقه می توان یکی از روش های زیر را (به ترتیب اولویت برای مصرف کود زیستی بارور در زراعت سیب زمینی به کار گرفت

روش ۱

برای تهیه محلول غلیظ کود زیستی بارور، یک بسته صدگرمی کود زیستی بارور را در ۱۵ تا ۲۰ لیتر آب به خوبی به هم بزنید. مقداری از محلول غلیظ را در یک نیم بشکه به میزان ۱۰ برابر رقیق کنید.

غده های مورد نظر را در محلول رقیق شده به مدت چند ثانیه خیس کرده و سپس به صورت دستی یا مکانیزه کشت کنید. در اسرع وقت آبیاری را آغاز کنید.

روش ۲

اگر سیب زمینی های بذری داخل گونی هستند، همانند روش ۱ محلول غلیظ و محلول رقیق شده را بسازید. سپس ۲ تا ۳ لیتر از محلول رقیق شده را داخل هر گونی بریزید به طوری که تا حد امکان همه غده ها خیس شوند. غده ها آماده کاشت میباشند.

روش ۳

یک دستگاه سمپاش دستی را به خوبی بشویید. یک بسته ۱۰۰ گرمی کود زیستی بارور را با حدود ۵ لیتر آب به خوبی حل کنید. به منظور جلوگیری از گرفتگی نازل ها محلول حاصل را با پارچه ای صاف نموده و داخل سمپاش بریزید.

غده های مورد نیاز را روی پلاستیک پهن کنید و محلول مزبور را روی آن بپاشید. با وسیله ای سیب زمینی ها را زیر و رو کنید تا به خوبی به کود زیستی بارور آغشته شود. بذرها آماده کاشت هستند. در اسرع وقت آبیاری را انجام دهید.

روش ۴

در دستگاه های بذر کار جدید که در داخل لوله پرتاب آن نازل هایی جهت پاشش سموم و … بر روی غده ها تعبیه شده است، مانند روش ۳ یک بسته ۱۰۰ گرمی کود زیستی بارور را در آب حل نموده و آن را صاف کنید.

محلول را در مخزن دستگاه بریزید تا همراه با کاشت و به طور همزمان بر روی غده ها پاشیده شود. در اسرع وقت اولین آبیاری را انجام دهید.

روش ۵

در مزارعی که از سیستم آبیاری قطره ای (یا نوارهای آبیاری) استفاده می شود، به ازای هر هکتار یک بسته کود زیستی بارور را در آب حل نموده و مانند روش ۳ محلول را صاف نمایید.

محلول حاصل را در مخزن آب بریزید تا با استفاده از سیستم آبیاری در کنار ریشه قرار گیرد. در اسرع وقت اولین آبیاری را انجام دهید.

روش ۶

حدود یک ماه پس از کشت، محتوی یک بسته صد گرمی کود زیستی بارور را در ۱۰۰ تا ۲۰۰ لیتر آب حل کنید و آن را در مسیر آبیاری قرار دهید.

هنگامی که آب به اواسط زمین رسید، شیر بشکه یا سوراخ آن را کمی باز کنید تا محلول حاوی کود زیستی بارور به تدریح وارد آب شده و به همه کرت یا ردیف ها برسد.

لازم به ذکر است که تجربیات قبلی نشان می دهد:

• کود زیستی بارور به روشهای ۱ تا ۴، افزایش محصول بیشتری را به همراه خواهد داشت.
• اگر از روش های ۵ و ۶ (سرک) استفاده می کنید، بهتر است این نوع کوددهی در طول دوره رشد و نمو گیاه یک بار دیگر و به فاصله ۴۰ تا ۰ ده روز تکرار شود.

نحوه استفاده از کود زیستی فسفاته بارور برای نشاء (برنج، گوجه فرنگی، گیاهان تزیینی و …)

با توجه به وسایل موجود، سطح زیر کشت و نحوه کاشت در هر منطقه و نوع محصول می توان یکی از شیوه های زیر را برای مشرف کود زیستی بارور در نشاء گیاهان به کار گرفت. این روش ها عبارتند از:

روش ۱ (کاشت بذر در خزانه)

بذرهای مورد نیاز برای یک هکتار را با مقدار کمی آب مرطوب سازید و با محتوای یک بسته ۱۰۰ گرمی کود بارور به خوبی مخلوط کنید. سپس بذر ها را در خزانه کشت نمایید.

در اسرع وقت اولین آبیاری را با دقت کافی انجام دهید. در صورتی که بذرها قبل از کاشت در خزانه جوانه دار می گردند، عمل بذر مال کردن بذر ها بوسیله کود بارور را در آخرین روز و قبل از انتقال بذرها به خزانه انجام دهید.

روش ۲ (هنگام انتقال نشاء ها به زمین اصلی)

برای تهیه محلول مادر، یک بسته ۱۰۰ گرمی کود زیستی بارور را در۸۰-۴۰ لیتر آب به خوبی به هم بزنید. هنگام انتقال نشاها به زمین اصلی بسته های نشاء مورد نیاز برای یک هکتار را در محلول رقیق شده فوق به مدت چند ثانیه فرو برده و سپس به مزرعه منتقل نمایید. بلافاصله کشت را انجام دهید.

روش ۳ (هنگام انتقال نشاء ها به زمین اصلی)

هنگام انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی، جلوی آب خزانه را ببندید. برای تعداد نشاء مورد نیاز هر هکتار یک بسته ۱۰۰ گرمی کود زیستی بارور را در مقداری آب حل کرده و محلول حاصل را به آب خزانه (نه برگ نشاء) بیافزایید.

هنگام انتقال از خزانه، نشاء ها خود به خود با کود زیستی بارور آغشته می شوند و آماده کاشت در زمین هستند.

روش ۴ (روش سرک)

بین ۲۰ تا ۳۰ روز پس از کاشت نشاها در زمین اصلی، کود زیستی بارور را در یک بشکه آب حل کنید و آن را در مسیر آبیاری قرار دهید.

هنگامی که آب به انتهای زمین رسید (اواسط آبیاری)، شیر بشکه یا سوراخ آن را باز کنید تا محلول حاوی بارور به تدریج وارد آب شده و به همه گرت ها و ردیف هما برسد. همچنین می توانید پودر بارور را به تنهایی یا مخلوط با مقداری خاک و یا محلول بارور را مستقیما در آب شالیزارها بپاشید.

لازم به ذکر است که تجربیات نشان می دهد:

• مصرف بارور به روش ۱، افزایش محصول بیشتری به همراه خواهد داشت.
• ترکیبی از روش های یک تا سه و یک بار به صورت سرک نیز باعث افزایش محصول بیشتری خواهد شد.

نحوه استفاده از کود زیستی فسفاته بارور برای قلمه (نیشکر، درختان، گل ها و گیاهان تزیینی)

با توجه به وسایل موجود، سطح زیر کشت، نحوه کاشت در هر منطقه و نوع قلمه، می توان یکی از شیوه های زیر را برای مصرف کود زیستی بارور به کار گرفت. این روش ها عبارتند از:

روش 1

برای تهیه محلول غلیظ، یک بسته ۱۰۰ گرمی کود زیستی بارور را در ۲۰ لیتر آب به خوبی هم بزنید. مقداری از محلول غلیظ را در یک نیم بشکه به میزان ۱۰ برابر رقیق کنید. قلمه ها را در محلول رقیق شده فوق به مدت چند ثانیه فرو برده و سپس بکارید. بلافاصله آبیاری را انجام دهید.

روش ۲ (سرک)

۲۵ تا ۳۰ روز پس از کاشت قلمه ها در زمین اصلی، محتوی یک بسته ۱۰۰ گرمی بارور را در ۱۰۰ لیتر آب حل نموده و آن را در مسیر آبیاری قرار دهید. هنگامی که آب به اواسط زمین رسید، شیر بشکه یا سوراخ آن را کمی باز کنید تا محلول حاوی بارور به تدریج وارد آب شده و به همه کرت یا ردیف ها برسد.

لازم به ذکر است که تجربیات نشان می دهد:

مصرف بارور به روش ۱ افزایش محصول بیشتری را به همراه خواهد داشت، بدین جهت بهتر است روش ۲ (سرک) در طول دوره رشد و نمو گیاه یک بار دیگر و به فاصله حدود یک ماه بعد تکرار شود.

نحوه استفاده از کود زیستی فسفاته بارور برای گیاه پنبه

با توجه به وسایل موجود، سطح زیر کشت، نوع، رقم و نحوه کشت در هر منطقه و رقم مورد کشت می توان یکی از شیوه های زیر را برای مصرف کود زیستی بارور در زراعت پنبه به کار گرفت:

روش ۱ (برای بذرهای پنبه کرک دار)

بذر مورد نیاز برای یک هکتار را به خوبی در آب خیس کرده و سپس آب اضافی را تخلیه کنید. محتوی یک بسته ۱۰۰ گرمی کود زیستی بارور را با ۵ تا ۱۰ کیلوگرم خاک نرم (ترجیحا رسی و بدون ماسه) به خوبی مخلوط کنید.

خاک و بذر خیس را آن قدر با هم مالش دهید تا کلیه بذرها گل آلوده شده و از هم جدا شوند. در صورت نیاز، قبل از کشت بذرها را در سایه خشک کنید. در اسرع وقت اولین آبیاری را آغاز کنید.

روش ۲ (برای بذرهای کرک دار و بدون کرک)

یک دستگاه سم پاش دستی یا افشانه آرایشگری را به خوبی بشویید. هر بسته ۱۰۰ گرمی کود زیستی بارور را با حدود ۵ لیتر آب به خوبی مخلوط کنید. محلول حاصل را با پارچهای صاف نموده و داخل سم پاش بریزید.

بذرهای مورد نیاز را روی پلاستیک پهن کنید و محلول مزبور را روی آن بپاشید. با وسیله ای مانند بیل یا دست بذرها را زیر و رو کنید تا به خوبی به کود زیستی بارور آغشته شود. در صورت نیاز قبل از کشت، بذرها را در سایه خشک کنید. در اسرع وقت اولین آبیاری را انجام دهید.

روش ۳ (سرک)

حدود یک ماه تا ۴۰ روز پس از کشت، محتوی یک بسته ۱۰۰ گرمی از کود زیستی بارور -۲ را در ۱۰۰ لیتر آب حل کنید و آن را در مسیر آبیاری قرار دهید.

هنگامی که آب به اواسط زمین رسید، شیر بشکه یا سوراخ آن را کمی باز کنید تا محلول حاوی کود زیستی بارور به تدریج وارد آب شده و به همه کرت یا ردیف ها برسد.

لازم به ذکر است که تجربیات قبلی نشان می دهد:

• مصرف بارور به روش او ۲ افزایش محصول بیشتری را به همراه دارد. بنابراین اگر از روش ۳ (سرک) استفاده می کنید، توصیه می شود کوددهی به این روش یک بار دیگر به فاصله ۳۰ تا ۵۰ روز تکرار شود.
• مصرف بارور به صورت یک بار بذرمال (روش های ۱ و ۲) و یک بار سرک (روش 3) به فاصله یک ماه تا ۵۰ روز پس از کشت باعث افزایش محصول بیشتری می شود.

نحوه استفاده از کود زیستی فسفاته بارور ویژه درختان

تهیه محلول کود زیستی فسفاته بارور

هر بسته ۱۰۰ گرمی کود زیستی فسفاته بارور ویژه درختان برای ۱۰۰ درخت است. برای تهیه محلول کود زیستی بارور، یک بسته را به ۱۰۰ لیتر آب افزوده و کاملا به هم بزنید.

در صورت طولانی شدن کار، هر ۱۵ دقیقه یک بار محلول را به خوبی مخلوط کنید.

چالکود

بهترین زمان مصرف کود زیستی بارور، قبل از اولین آبیاری یعنی پیش از بهار یا هنگام جوانه زدن درختان است. روش چالکود به دو صورت انجام می شود:

روش اول

با استفاده از وسیله ای مانند کنگرکن یا دیلم دو تا چهار سوراخ، به عمق ۱۵ الی ۳۰ سانتی متر (بنا با ساختار ریسه ای و سن درخت) در حاشیه سایه انداز درخت ایجاد کرده و اطراف هر درخت بک یک لیتر از محلول کود زیستی بارور (دستور فوق) را ریخته و روی آن خاک بریزید.

روش دوم

هنگامی که جهت افزودن کود حیوانی با گیاهی خاک برداری می شود، محلول کود زیستی تک بارور صاف شده را درون سمپاش دستی ریخته و در عمق چاله ها بلافاصله بعد از پاشیدن محلول، روی آن کود حیوانی یا گیاهی بریزید. در اولین فرصت آبیاری کنید.

روش سوم

اگر سن درختان ۵ سال به بالا باشد، در اطراف هر درخت دو تا چهار چاله حفر نموده و در هر حدود ۴ تا ۵ کیلو گرم کود حیوانی پوسیده آغشته با محلول کود زیستی بارور بریزید.

نهال کاری و نشاء کاری

هنگام نشاندن نهال، ریشه نهال ها را با محلول کود زیستی بارور (دستور فوق) اغشته نموده و بلافاصله بکارید. حتی الامکان در پایان نهال کاری آبیاری انجام شود.

سرک (همراه با آب آبیاری)

در اولین آبیاری پس از فصل سرما، محلول کود زیستی بارور را بنا به نوع آبیاری به یکی از دو روش زیر استفاده شود:

روش اول (برای آبیاری کرتی یا غرقابی)

محلول کود زیستی بارور صاف شده (دستور فوق را در یک بشکه شیردار ریخته و در مسیر آبیاری قرار دهید. هنگامی که آب به اواسط باغ رسید شیر بشکه را کمی باز کنید تا کود به تدریج وارد آب آبیاری گردد.

روش دوم (برای آبیاری قطره ای یا تحت فشار)

محلول کود زیستی بارور صاف شده (دستور فوق را در استخر آبیاری یا تانکر و با مخزن کود بریزید و از آن برای آبیاری باغ استفاده کنید.

• روش سرک بهتر است پس از انجام هر یک از روش های چالکود یا نهال کاری نیزصورت گیرد.
• چنانچه فقط از روش سرک استفاده می کنید، بهتر است این کار به فاصله ۴۰ تا ۶۰ روز یک بار دیگر تکرار شود.

نتایج تأثیر کود زیستی بارور در گیاهان مختلف

گندم

با فرض این که امکان دارد نتایج بدست آمده در عرصه، عمل با نتایج مزارع ازمایشی آماری تطبیق نکند، سال زراعی گذشته فرصت مناسبی بود تا این شرکت، با پیگیری استفاده از کود زیستی بارور عرضه شده به کشاورزان در قالب طرح ملی گندم به عنوان یک پژوهش در سطح پایلوت کشوری بهره جوید.

لذا اثرات مشاهده شده حاصل از مصرف کود مزبور توسط کشاورزان را تحت نظر قرار داده است. بر اساس ۶۳۳ گزارش جمع آوری شده، میانگین برداشت محصول در مزارع گندم کشور با استفاده از کود شیمیایی فسفاته ۴۲۱۶ کیلوگرم در هکتار بوده است.

در حالی که با مصرف کود زیستی بارور برداشت محصول به ۴۶۰۴ کیلوگرم بر هکتار رسیده است. در کل، میانگین افزایش محصول برابر۴۲۰ کیلوگرم بر هکتار و11/3 درصد بوده است.

شایان ذکر است بالاترین برداشت محصول گزارش شده با استفاده از این کود ۱۱۷۰۰ کیلوگرم برهکتار در استان خراسان است که ۷۴۸۴ کیلوگرم بالاتر از میانگین محصول در صورت استفاده از کود شیمیایی فسفاته است.

بیشترین اثربخشی کود زیستی فسفاته در آذربایجان (میانگین 21/8 درصد)، استان خراسان ( میانگین 18/1 درصد) و سپس در استان گلستان (میانگین 13/9درصد) بوده است. در این ارتباط ، بایستی اثرات اقلیمی و روش های زراعی کشاورزان در استان را در نظر گرفت.

افزایش محصول گیاه گندم با استفاده از کود زیستی بارور در کل کشور به طور متوسط، ۴۲۰ کیلوگرم در هکتار بوده که با توجه به سطح زیر کشت گندم (6/2 میلیون هکتار)، در صورت فراگیر شدن مصرف کود زیستی بارور افزایش عملکرد گندم برابر با در هر سال زراعی ۲۶ میلیون تن خواهد بود که با احتساب قیمت تضمینی خرید گندم از کشاورزان در سال ۱۳۸۴ از قرارهر کیلوگرم ۱۸۷۰ ریال، به طور متوسط ۷۸۵۴۰۰ ریال سود خالص برای کشاورز در هر هکتار در بردارد.

لذا با توجه به سطح زیر کشت 6/2 میلیون هکتاری گندم، می توان سودی معادل ۴۸۶۹۴۸۰۰۰۰۰ ریال حدود چها ر هزار و نهصد میلیارد ریال برای کشاورزی ایران انتظار داشت که به خوبی بیانگر مزایای عملکردی، و اقتصادی کود زیستی فسفاته بارور می باشد.

علاوه بر افزایش محصول، مواردی چون افزایش پنجه زنی، رشد رویشی، مقاومت در برابرعوامل بیماریزای خاکزی، سرمازدگی و ورس نیز در مزارعی که این کود را مورد استفاده قرار داده اند. به چشم می خورد که از دیگر مزایای مصرف این کود به شمار می رود.

با توجه به سطح 6/2 میلیون هکتاری زیر کشت گندم، استفاده از کود زیستی بارور، نزدیک به چهار هزار میلیارد ریال سود خالص برای کشاورزی ایران در بردارد که این خود بدون در نظر گرفتن کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفاته است که موجب ۱۵۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی شده و سهمی بزرگ در کاهش مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف این کودها را به خود اختصاص می دهد.

مشکلات بسیاری در این مسیر وجود داشته است که می توان از آنها به عدم شناخت کافی کشاورزان از این کود و نحوه مصرف آن و تاخیر در توزیع کود بین کشاورزان اشاره نمود.

ذرت دانه ای و علوفه ای

سه آزمایش آماری در مورد اثر کود زیستی فسفاته بارور بر عملکرد ذرت دانه ای انجام شده است که آزمایش اول در سال ۱۳۸۱ در دانشکده کشاورزی کرج انجام شد و در آزمایش بعدی به ترتیب در شهرستان آستارا واقع در استان گیلان و در منطقه دشت ناز واقع در استان مازندران انجام شده است که گزارش آن ها موجود است.

با فرض این که امکان دارد در عرصه، عملکرد متفاوتی نسبت به نتایج بدست آمده از مزارع آزمایشی آماری مشاهده گردد، این کود در سال های متوالی و در محصولات مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است.

از سال ۱۳۸۱ تاکنون، شرکت زیست فناور سبز با پیگیری استفاده از کود زیستی بارور عرضه شده به کشاورزان از طرف این شرکت و طرح ملی ذرت اقدام به تجزیه و تحلیل گزارش های کشاورزان به عنوان یک پژوهش در سطح پایلوت کشوری نمود تا ضمن بررسی اثرات اقلیمی، ارزیابی میدانی از اثربخشی این کود را به دست آورد.

گزارش های مشاهده ای مزارع ذرت دانه ای جمع آوری شده از ۹۶ مزرعه از ۱۴ استان کشور حاکی از این است که 2/08 درصد از مزارع عملکرد منفی، 3/1 درصد فاقد افزایش عملکرد، 19/8 درصد تا ۵ درصد افزایش عملکرد، 17/7 درصد بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، 15/6 درصد بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش عملکرد، 8/3 درصد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد، 13/5 بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش عملکرد و19/7 در حد افزایش عملکرد بالای ۳۰ درصد داشته اند.

به این ترتیب، میانگین برداشت محصول در مزارع ذرت دانه ای کشور با استفاده از کود شیمیایی فسفاته، ۷۰۳۵۵ کیلوگرم بر هکتار بوده است.

در حالی که با مصرف کود زیستی بارور برداشت محصول به ۸۱۱۲ کیلوگرم بر هکتار رسیده است. به این ترتیب، میانگین افزایش محصول در اثر مصرف کود زیستی باورر-۲ برابر ۱۰۷۷ کیلوگرم در هکتار یا ۱۸ درصد بوده است.

شایان ذکر است بالاترین برداشت محصول گزارش شده با استفاده از این کود 15755 کیلوگرم بر هکتار در استان لرستان است که ۸۷۲۰ کیلوگرم بالاتر از میانگین کشوری در صورت استفاده از کود شیمیایی فسفاته است.

بیشترین اثر بخشی کود زیستی فسفاته از نظرعملکردها به ترتیب در استان آذربایجان شرقی ( میانگین ۳۷ درصد)، در یزد (میانگین ۲۶ درصد) و سپس استان ایلام (میانگین 25درصد) بوده است.

در این ارتباط، بایستی اثرات اقلیمی و روش های زراعی کشاورزان در استان را در نظر گرفت. گزارش های مشاهده ای مزارع ذرت علوفه ای جمع آوری شده از ۷۶ مزرعه از ۱۳ استان کشور حاکی از این است که 2/6 درصد فاقد افزایش عملکرد، 28/9 درصد افزایش عملکرد تا ۵ درصد، ۲۶/۳ درصد بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، 11/8 درصد بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش عملکرد، ۷/۲ درصد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد، 11/8 بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش عملکرد و ۹/۲ درصد بالای ۳۰ درصد افزایش عملکرد می باشند.

میانگین برداشت محصول در مزارع ذرت علوفه ای در ۱۳ استان کشور با استفاده از کود شیمیایی فسفاته 52/09 تن در هکتار بوده است. در حالی که با مصرف کود زیستی بارور برداشت محصول به 58/3 تن بر هکتار رسیده است.

در کل، میانگین افزایش محصول با استفاده از کود زیستی بارور۲ برابر 6/2 تن بر هکتار یا ۱۴ درصد بوده است. شایان ذکر است بالاترین برداشت محصول گزارش شده با استفاده از این کود ۱۰۵ تن بر هکتار در استان یزد بوده که 52/9 تن بال اتر از میانگین است.

بیشترین میزان اثربخشی کود زیستی فسفاته از نظر افزایش عملکرد در استان فارس (65/3 درصد) و سپس در استان ایلام (میانگین ۴۰ درصد) و در استان خراسان جنوبی (میانگین ۲۵ درصد) بوده است. بر این اساس، افزایش محصولات ذرت دانه ای و علوفه ای، در هر هکتار تا 2/5 میلیون ریال سود اش برای کشاورزان ا یجاد خواهد کرد.

با توجه به سطح ۲۸۶ هزار هکتاری زیر کشت ذرت دانه ای،دود و نه میلیارد ریال سود خالص برای کشاورزی ایران در بردارد.

همچنین با توجه به سن 100 هزارهکتاری زیر کشت ذرت علوفه ای، دویست و پنجاه و یک میلیارد ریال سود خالص نصیب جامعه کشاورزی ایران می شود.

این خود بدون در نظر گرفتن کاهش مصرف کودهای سیمیایی فسفانه است که موجب ۱۵۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی می شود.

سیب زمینی

برای ارزیابی کارایی این کود زیستی ۸ آزمایش آماری مزرعه ای در دو سری، طی سال های زراعی آماری مزرع های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ در۴ منطقه اراک، کرج، همدان و تبریز انجام پذیرفت.

در آزمایش های سال اول مقادیر مختلف کود شیمیایی فسفات آمونیم به عنوان عامل اصلی و انواع ترکیبات باکتریایی صورت منفرد و هم به صورت گروهی تحت عنوان کودهای فسفر باکتریایی به عنوان عامل فرعی در طرح آزمایشی کرت خرد شده در سه تکرار انتخاب شدند.

آزمایش های سال اول نشان داد که تیمارهایی کود فسفر باکتریایی روی عملکرد سیب زمینی در سطح آماری 1% معنی دار بوده و بیشترین عملکرد با استفاده از کودهای فسفر باکتریایی P5 و بعد از آن P5 + P13 ( بارور) بوده است.

در این آزمایش اختلاف معنی داری بین مقادیر مختلف کود فسفات آمونیوم در سطح آماری 5% دیده نشد. بررسی اثرات ترکیبی کود باکتریایی و کود شیمیایی نیز نشان داد که کاربرد ۲۵۰ کیلو گرم کود شیمیایی فسفات آمونیوم در هکتار به همراه باکتری های P5 + P13 (بارور) بالاترین عملکرد به مقدار 20/2 تن در هکتار را داشت.

تجزیه واریانس عملکرد در آزمایش های سال دوم بین مقادیر کودهای شیمیایی فسفات آمونیم و انواع کودهای فسفر باکتریایی و نیز اثرات متقابل بین آنها نشان می دهد بین مقادیر کود شیمیایی فسفات آمونیوم و انواع کود فسفر باکتریایی و نیز اثرات متقابل آن ها در سطح آماری ۱٪ اختلاف معنی دار وجود دارد.

بالاترین میزان عملکرد سیب زمینی در هر دو منطقه با استفاده از فرمول باکتریایی B3 (بارور) و مصرف ۵۰ کیلوگرم کود شیمیایی فسفات آمونیوم در اراک و ۱۰۰ کیلوگرم کود شیمیایی فسفات آمونیوم در کرج (۵۰ درصد میزان توصیه شده) به دست آمده است.

این نتایج در سری دوم آزمایش های آماری که در اراک. هددان و تبریز انجام شد مورد تایید قرار گرفت. این شرکت همچنین اثرات مشاهده شده حاصل از مصرف کود مزبور توسط کشاورزان در اقلیم های مختلف را نیز تحت نظر قرار داده است.

گزارش های جمع آوری شده از ۷۷ مزرعه واجد قسمتهای شاهد و تیمار از ۱۱ استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، فارس، کردستان، کرمانشاه، مازندران، مرکزی و همدان حاکی از این است که مصرف کود زیستی بارور باعث شده است که 6/5 درصد فاقد افزایش عملکرد، 14/3 درصد تا 5 درصد افزایش عملکرد، ۲۶ درصد بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، ۱۳ درصد بین ۱۰ تا 15درصد افزایش عملکرد، 24/6 درصد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد، ۱۴/۳ درصد بین ۲۰ تا 30 درصد افزایش عملکرد و 1/2 درصد افزایش عملکرد بالای ۳۰ درصد داشته باشند به طور کلی، میانگین برداشت محصول در مزارع سیب زمینی کشور با استفاده از کود شیمیایی فسفاته 29/5 تن بر هکتار بوده است.

در حالی که با مصرف کود زیستی بارور برداشت محصول به 33/1 تن در هکتار رسیده است. به این ترتیب، میانگین افزایش محصول در اثر مصرف کود زیستی بارور برابر ۳۵۷۹ کیلوگرم در هکتار یا ۱۳ درصد بوده است.

در مجموع بررسی تاثیر کود زیستی بارور بر عملکرد سیب زمینی در اقلیم های مختلف نشان داد مصرف این کود در مزارع نسبت به مصرف کود شیمیایی فسفاته به تنهایی موجب افزایش عملکرد با میانگین ۳۵۷۹ کیلوگرم در هکتار (۱۳ درصد) می شود که با احتساب میانگین قیمت ۳۰۰۰ ریال برای هر کیلوگرم سیب زمینی، بیش از 10.737.000 ریال بر هکتار سود اضافی نصیب کشاورزان می نماید.

با توجه به سطح ۱۶۶ هزار هکتاری زیر کشت سیب زمینی، در حدود ۵۹۴ هزار تن افزایش عملکرد به وجود خواهد آمد که در حدود ۱۷۸۲ میلیارد ریال سود خالص برای کشت سیب زمینی کشور در بردارد.

این خود بدون در نظر گرفتن کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفاته است که موجب ۱۵۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی شده و سهمی بزرگ در کاهش مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف این کودها را به خود اختصاص می دهد.

چغندر قند

انجام ۹ آزمایش آماری در نقاط مختلف ایران به منظور اثبات اثربخشی این کود بر گیاه چغندرقند به عنوان یک محصول استراتژیک از سال ۱۳۸۰ آغاز شد.

در اولین گروه آزمایش های آماری که تا سال ۱۳۸۲ و در استان های تهران، خوزستان و مرکزی انجام گردید، فرمول کود زیستی بارور از بین ترکیب های مختلف باکتریایی بارور، به عنوان اثر بخش ترین انتخاب گشت.

به صورتی که افزایش عملکرد در تیمار کود زیستی بارور نسبت به تیمار شاهد در این گروه آزمایش ها تا ۲۸ درصد بود. نتایج آزمایش های آماری بعدی در استان های اصفهان و خراسان که در سال های ۸۳، 84 و85 انجام شد.

نتایج آزمایش های قبلی را مورد تایید قرار داد، به طوری که افزایش عملکرد ریشه وعملکرد قند خالص در این آزمایش های تا ۳۲ درصد نسبت به شاهد مشاهده شد .

با فرض این که امکان دارد نتایج بدست آمده از نتایج مزارع آزمایشی آماری با آنچه در عرصه عمل می گذرد تطبیق نکند، این شرکت اثرات مشاهده شده حاصل از مصرف کود مزبور توسط کشاورزان را نیز تحت نظر قرار داده است.

همچنین این بررسی ها کمک خواهند کرد تا نحوه مصرف این کود زیستی بهینه شده و نواقص احتمالی رفع گردد. گزارش های جمع آوری شده از ۴۲ مزرعه ۹ استان اردبیل، اصفهان، آذربایجان غربی، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، کرمانشاه، مرکزی و همدان حاکی از این است که ۲/۳ درصد از مزارع کاهش عملکرد،4/7 درصد فاقد افزایش عملکرد، ۱۴/۲ درصد تا ۵ درصد افزایش عملکرد، 16/1 درصد بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، ۲۶/۱ درصد بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش عملکرد، 14/2 درصد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد، ۷/۱ بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش عملکرد و 14/2 درصد افزایش عملکرد بالای ۳۰ درصد داشته اند.

در نتایجی که از گزارش های کشاورزان استفاده کننده از این کود در زراعت چغندرقند به دست آمد، بیشترین افزایش عملکرد این محصول در استان خراسان جنوبی (با میانگین 34/9 درصد) گزارش گردید.

در مجموع بررسی تاثیر کود زیستی بارور برعملکرد چغندرقند در اقلیم های مختلف نشان داد مصرف این کود در مزارع نسبت به مصرف کود شیمیایی فسفاته موجب افزایش عملکرد با میانگین ۶۰۸۴ کیلوگرم بر هکتار (18/5 درصد) می شود.

با در نظر گرفتن قیمت خرید تضمینی برای هر کیلو گرم چغندر قند ۴۶۰ ریال باشد، بیش از دو میلیون و هشتصد هزار ریال بر هکتار سود اضافی نصیب کشاورزان می نماید.

با توجه به سطح ۱۷۸ هزار هکتاری زیر کشت چغندرقند، حدود چهارصد و نود و هشت میلیارد و یکصد و پنجاه و هشت میلیون ریال سود خالص برای چغندر کاری کشور در بردارد.

این خود بدون در نظر گرفتن کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفاته است که موجب ۱۵۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی نشده و سهمی بزرگ در کاهش مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف این کودها را به خود اختصاص می دهد.

برنج

با فرض این که امکان دارد نتایج بدست آمده در عرصه عمل با نتایج مزارع آزمایشی آماری تطبیق نکند، دو سال زراعی گذشته فرصت مناسبی بود تا این شرکت، با پیگیری استفاده از کود زیستی بارور عرضه شده به کشاورزان از طرف دفتر برنج و حبوبات و گزارش های مستقل ارایه شده از طرف کشاورزان به عنوان یک پژوهش در سطح پایلوت کشوری بهره جوید.

لذا اثرات مشاهده شده حاصل از مصرف کود مزبور توسط کشاورزان را تحت نظر قرار داد.

گزارش های جمع آوری شده از ۹۴ شالیزار در ۷ استان کشور حاکی از این است که ۳۱/۹۱ درصد مزارع تحت تیمار افزایش عملکرد تا ۵ درصد، 24/46 درصد از مزارع تحت تیمار بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، 24/46 درصد از مزارع تحت تیمار بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش عملکرد 6/38 درصد از مزارع تحت تیمار بین ۱۵ تا ۲۰ درصد و ۶/۳۸ درصد از مزارع تحت تیمار بین ۲۰ تا ۳۰ درصد و 6/38 درصد بالای ۳۰ درصد افزایش عملکرد می باشند.

میانگین برداشت محصول در شالیزارهای کشور با استفاده از کود شیمیایی فسفاته ۵۲۰۰ کیلوگرم در هکتار بوده، در حالی که با مصرف کود زیستی بارور برداشت محصول به ۵۷۴۳ کیلوگرم در هکتار رسیده است. در کل، میانگین افزایش محصول برابر ۵۴۳ کیلوگرم بر هکتار یا 11/2 درصد بوده است.

شایان ذکر است بالاترین برداشت محصول گزارش شده با استفاده از این کود ۱۱۰۰۰ کیلوگرم بر هکتار در استان آذربایجان شرقی است که ۵۸۰۰ کیلوگرم بالاتر از میانگین عملکرد در صورت استفاده از کود شیمیایی فسفاته (بدون مصرف بارور) است.

بیشترین اثربخشی کود زیستی فسفاته در استان های ایلام و مازندران در سال ۱۳۸۵ (بیش از ۵۷ درصد) بوده است. به هر حال، بایستی اثرات اقلیمی و روش های زراعی کشاورزان هر استان را در نظر گرفت.

بر این اساس، با مصرف کود زیستی بارور و با توجه به قیمت میانگین برنج (هر کیلوگرم ۶۰۰۰ ریال)، به طور متوسط معادل ۳۲۵۰۰۰۰ ریال در هر هکتار سود اضافی نصیب کشاورزان برنج کار می گردد.

به عبارت دیگر، با توجه به سطح ۶۱۵۳۴۷ هکتاری زیر کشت برنج، بیش از دو هزار میلیارد ریال سود اضافی برای شالیکاران ایران در بردارد.

این خود بدون در نظر گرفتن کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفاته است که موجب ۱۵۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی سده و سهمی بزرگ در کاهش مشکلات زیست محیطی و بهداشتی ناشی از مصرف این کودها را به خود اختصاص می دهد.

حبوبات (لوبيا)

در یک ازمایش آماری بر روی لوبیا در استان تهران در مزرعه دانشکده کشاورزی کرج در سال ۱۳۸۱ با استفاده از کود زیستی بارور-2، ۵۴ درصد افزایش محصول نسبت به تیمار شاهد (بدون کود شیمیایی فسفاته) گزارش شده است.

این در حالی است که مصرف کود شیمیایی فسفاته باعث تنها ۳۲ درصد افزایش محصول شده است. همچنین آزمایش آماری دیگری بر روی باقلا درمازندران انجام شد بالاترین مقدارعملکرد محصول و عملکرد بیولوژیک، با مصرف کود زیستی فسفاته بارور به دست آمد.

به علاوه، این کود زیستی باعث افزایش تعداد شاخه های فرعی در بوته شد. در چند سال گذشته، شرکت زیست فناور سبز با پیگیری استفاده از کود زیستی بارور عرضه شده به کشاورزان از طرف این شرکت و یا دفتر برنج و حبوبات وزارت جهاد کشاورزی اقدام به تجزیه و تحلیل گزارش های کشاورزان به عنوان یک پژوهش در سطح پایلوت کشوری نموده است تا ضمن بررسی اثرات اقلیمی، ارزیابی میدانی از اثربخشی این کود را به دست آورد.

در نتایجی که از گزارش های کشاورزان استفاده کننده از این کود در زراعت حبوبات در ۵ استان کشور به دست آمد، در اثر مصرف این کود به طور میانگین افزایش عملکردی معادل ۲۶۶ کیلوگرم بر هکتار (۱۴ درصد نسبت به مزارعی که تنها کود شیمیایی فسفاته استفاده می شود، مشاهده می گردد.

بیشترین افزایش عملکرد در استان لرستان در شهرستان دورود (۷۵ درصد) گزارش گردیده است. دسته بندی گزارش های مشاهده ای جمع آوری شده حاکی از این است که ۶/۴ درصد مزارع فاقد افزایش عملکرد، 19/44 درصد مزارع افزایش عملکرد تا ۵ درصد، ۲۵/۹ درصد مزارع بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، 19/44 درصد مزارع بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش عملکرد، ۷/۴ درصد مزارع بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد، 12/9 درصد مزارع بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش عملکرد و 8/33 درصد مزارع بالای ۳۰ درصد افزایش عملکرد بوده اند.

به طور متوسط افزایش محصول در گیاه لوبیا و نخود با استفاده از کود زیستی بارور در کل کشور، برابر ۲۶۶ کیلوگرم بر هکتار بوده که با توجه به سطح زیر کشت لوبیا (۱۱۵۹۰۰ هکتار) و نخود (۶۴۱۶۵۹ هکتار) که جمع ۵۵۹۷۵۷ هکتار است، در صورت فراگیر شدن مصرف کود زیستی بارور، افزایش عملکرد لوبیا و نخود در هر سال زراعی برابر با ۲۰۱ هزار ۵۱۰ تن خواهد بود.

با احتساب قیمت تضمینی خرید لوبیا یعنی هر کیلوگرم ۳۵۰۰ ریال و قیمت تضمینی خرید نخود یعنی هر کیلوگرم ۳۶۰۰ ریال از کشاورزان در سال ۱۳۸۵، به طور متوسط 931.000 ریال سود خالص از افزایش محصول لوبیا و به طور متوسط 1.317.600 ریال سود خالص از افزایش محصول نخود، در هر هکتار برای کشاورز در بردارد.

لذا، با توجه به سطح زیر کشت لوبیا سودی معادل ۱۰۸ میلیارد ریال و با توجه به سطح زیر کشت نخود سودی معادل ۸۴۵ میلیارد ریال برای کساورزی ایران می توان انتظار داست که در مجموع بیش از ۹۵۰ میلیارد ریال سود خالص از افزایش محصول حبوبات به دست می آید.

این خود بدون در نظر گرفتن کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفاته است که موجب ۱۵۰ میلیون دلار صرفه جویی ارز شده و سهمی بزرگ در کاهش مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف این کودها دارد.

پنبه

با فرض این که امکان دارد در عرصه عملکرد متفاوتی نسبت به نتایج بدست آمده از مزارع آزمایشی آماری مشاهده گردد، این کود در سالهای متوالی و در محصولات مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است.

در دو سال گذشته، شرکت زیست فناور سبز با پیگیری استفاده از کود زیستی بارور عرضه شده به کشاورزان از طرف این شرکت و یا اداره کل پنبه و دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی اقدام به تجزیه و تحلیل گزارش های کشاورزان به عنوان یک پژوهش در سطح پایلوت کشوری نمود تا ضمن بررسی اثرات اقلیمی، ارزیابی میدانی از اثربخشی این کود را به دست آورد.

گزارش های جمع آوری شده از ۱۳۱ مزرعه از ۱۰ استان آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، تهران، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، فارس، قم، مازندران و مرکزی حاکی از این است که ۰/۷ درصد از مزارع کاهش عملکرد، 3/8 درصد مزارع فاقد افزایش عملکرد، ۱۹ درصد تا ۵ درصد افزایش عملکرد، 45/8 درصد بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، ۱۶/۸ درصد بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش عملکرد، 9/1 درصد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد، ۳ درصد بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش عملکرد و1/5درصد بالای ۳۰ درصد افزایش عملکرد داشته اند.

به طور کلی، میانگین برداشت محصول در مزارع پنبه کشور با استفاده از کود شیمیایی فسفاته ۲۶۷۸ کیلوگرم بر هکتار بوده، در حالی که با مصرف کود زیستی بارور برداشت محصول به ۲۹۱۹ کیلوگرم در هکتار رسیده است.

به این ترتیب، میانگین افزایش محصول در اثر مصرف کود زیستی باورر-۲ برابر ۲۴۲ کیلوگرم در هکتار (9/8 درصد) بوده است.

شایان ذکر است بالاترین برداشت محصول گزارش شده با استفاده از این کود زیستی ۷۶۹۶ کیلوگرم در هکتار در استان اصفهان است که ۱۸۵۰ کیلوگرم بالاتر از میانگین کشوری بدونده از کود زیستی بارور است.

بیشترین اثربخشی کود زیستی فسفاته از نظر عملکردها به ترتیب در استان مازندران ( میانگین 18/9 درصد) و سپس در استان تهران (17/5) و قم (13/6) بوده است. در این ارتباط، بایستی اثرات اقلیمی و روش های زراعی کشاورزان هر استان را در نظر گرفت.

افزایش محصول پنبه با استفاده از کود زیستی بارور در کل کشور به طورمتوسط ۲۴۲ کیلوگرم بر هکتار بوده که با احتساب قیمت تقریبی خرید وش پنبه از کشاورزان در سال ۱۳۸۵ از قرار هر کیلوگرم ۵۰۰۰ ریال ، به طور متوسط ۱۲۱۰۰۰۰ ریال سود خالص برای کشاورز در هر هکتار در بردارد.

لذا با توجه به سطح زیر کشت ۱۴۰ هزارهکتاری کشور، در صورت فراگیر شدن مصرف کود زیستی بارور و افزایش عملکرد پنبه به ۳۳۸۸۰ تن در هر سال زراعی، می توان سودی معادل ریال (حدود ۱۷۰ میلیارد ریال برای کشاورزی ایران انتظار داشت.

بدیهی است این افزایش درآمد مشوق خوبی برای کشاورزان جهت روی آوردن به کودهای زیستی می باشد.

اکنون ابعاد خسارات ناشی از تخریب ساختمان خاکهای زراعی و از آن مهم تر خسارات جبران ناپذیر وارد شده بر محیط زیست در اثر تجمع فسفات در خاکها و آب و همچنین فلزات سنگین رها شده در محیط به هنگام تولید و مصرف کودهای شیمیایی فسفاته روشن شده است.

تشویق به مصرف کودهای زیستی مانند کود زیستی بارور سهم بزرگی در کاهش این خسارات زیست محیطی دارد.

کلزا

در یک آزمایش آماری، به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف کودهای فسفاته شیمیایی و باکتریایی بر عملکرد کلزا در مزرعه، آزمایش مزرعه ای در منطقه گیلوان صورت گرفت.

این آزمایش در قالب بلوکهای کامل تصادفی انجام شد که تیمارها شامل ۲ نوع کود زیستی و ۳ سطح کود شیمیایی فسفات آمونیوم در سه تکرار بود.

در این آزمایش، بیشترین عملکرد در تیمار کود زیستی بارور به تنهایی با عملکرد 2256/7 کیلوگرم در هکتار و سپس در تیمار کود زیستی بارور و ۵۰ % کود شیمیایی فسفاته توصیه شده با عملکرد 2143/3 کیلوگرم درهکتار بدست آمده است و کمترین عملکرد در تیمار شاهد (بدون کود شیمیایی و زیستی) به میزان 1556/7 تن در هکتار بود.

دو تیمار مذکور به ترتیب باعث 1/10و 4/6 درصد افزایش محصول نسبت به تیمار کود شیمیایی فسفاته تنها با عملکرد ۲۰۵۰ کیلوگرم در هکتار می باشند.

با فرض این که امکان دارد نتایج بدست آمده در عرصه عمل با نتایج مزارع ازمایشی آماری تحلبيق نکند، فصل زراعی گذشته فرصت مناسبی بود تا این شرکت، با پیگیری استفاده از کود زیستی بارور ۲۰۰ عرضه شده به کشاورزان از طریق ادارد کل پنبه و دانه های روغنی وزارت جهاد کساورزی و گزارش های مستقل ارایه شده از طرف کشاورزان به عنوان یک پژوهش در سطح پایلوت کشوری بهره جوید.

لذا اثرات مشاهده شده حاصل از مصرف کود مزبور توسط کشاورزان را تحت نظر قرارداد.

گزارش های جمع آوری شده از ۸۷ مزرعه در ۱۵ استان ایلام، خراسان رضوی، کردستان، منطقه جیرفت، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، خراسان شمالی، خوزستان، سیستان وبلوچستان، فارس، کرمانشاه، گلستان، لرستان، مازندران، هرمزگان، حاکی از این است که ۱۱/۵ درصد از مزارع دارای افزایش عملکرد منفی و صفر، 24/1 درصد از مزارع افزایش عملکرد، تا ۵ درصد، ۲۸/۷ درصد از مزارع بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، 20/7 درصد از مزارع بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش عملکرد، 4/6 درصد از مزارع بین ۱۵ تا ۲۰ درصد و ۴/۶ درصد از مزارع بین ۲۰ تا ۳۰ درصد و 5/7 درصد بالای ۳۰ درصد افزایش عملکرد دارا می باشند.

در مجموع افزایش عملکرد کلزا در ۱۵ استان کشور نسبت به مزارعی که کود شیمیایی فسفاته استفاده می شود، به طور میانگین برابر با 9/5 درصد (۱۹۹ کیلوگرم بر هکتار) گزارش شده است.

بر این اساس، با مصرف کود زیستی بارور و با توجه به قیمت خرید کلزا از کشاورزان ( هر کیلو گرم ۳۷۰۰ ریال)، سودی معادل ۷۳۶۳۰۰ ریال در هرهکتار نصیب کشاورزان کلزا کار می گردد.

به عبارت دیگر، با توجه به سطح زیر کشت ۱۷۴ هزار هکتاری کلزا، بیش از صد و بیست و هشت میلیارد ریال سود خالص برای کشاورزی ایران در بردارد.

این خود بدون در نظر گرفتن کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفاته است که موجب 5/3 میلیون دلار صرفه جویی ارزی خواهد شد و سهمی بزرگ در کاهش مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف این کودها را به خود اختصاص می دهد.

درختان

تأثیر کود زیستی بارور بر درختان مرکبات

گزارش های جمع آوری شده متعددی از مازندران و فارس حاکی از آن هستند که در مقایسه با باغ شاهد، مصرف کود زیستی بارور باعث افزایش تعداد برگ، شکوفه و میوه می شود. در باغات پرتقال به میزان ۳۷ تا ۴۰ درصد افزایش محصول گزارش شده است.

از جمله، آزمایشی در جیرم نشان داد که اگر کود زیستی بارور در درختان زیر ۵ سال در دو سوراخ اطراف درخت تلقيح شود نتیجه خوبی بدست می آید. تلقیح بارور در درختان پرتقال بالای که سال با سوران در اطرات با میزان ۷ تا ۱۰ درصد در مقایسه با دو سوراخ، تفاوت عملکرد نشان می دهد.

تأثیر کود زیستی بارور بر درختان گردو، پسته و بادام

گزارش بدست آمده از کرمانشاه حاکی از آن است که استفاده از کود زیستی بارور در نهال های گردو در حین کاشت (یعنی با استفاده از روش نهال کاری) در مقایسه با شاهد، افزایش محصول ۲ تا ۳ برابر (۱۵۰۰ عدد گردو در ۱۰۰ نهال تحت تیمار در مقایسه با ۴۰۰ عدد گردو در ۱۰۰ نهال در شاهد) نشان داده اند.

بعلاوه، درختان تحت تیمار در مقایسه با شاهد شادابتر بوده و میزان مقاومت بیشتری نسبت به سرما نشان داده اند. استفاده از کود زیستی بارور در باغ پسته (شرکت کشت و صنعت شاهد واحد کشاورزی مروست) در یزد، افزایش عملکرد ۲۵ درصدی درختان تحت تیمار در مقایسه با درختان شاهد (۷۵۰ کیلو پسته خشک در مقایسه با ۶۰۰ کیلو) را نشان می دهد.

به علاوه افزایش 12/5 درصدی جرم حجمی پسته، مشاهده رشد شاخه ها در ماه خرداد به جای ماه تیر، شادابی درختان تحت تیمار و مقاومت در برابر شته از دیگر مزایای استفاده از کود زیستی بارور بوده است.

در آذربایجان شرقی استفاده از کود زیستی بارور در نهال های تازه کاشته شده بادام، باعث افزایش رشد نهال های تحت تیمار و مقاومت آن ها در برابر خشکی شده است.

تأثیر کود زیستی بارور بر انگور

گزارش های جمع آوری شده متعددی از لرستان، قزوین، آذربایجان شرقی و کرمانشاه حاکی از آن هستند که در مقایسه با باغ شاهد، مصرف کود زیستی بارور باعث افزایش کمیت و کیفیت محصول شده است.

در تاکستان های انگور در منطقه ماهیدشت از توابع کرمانشاه به میزان ۲۹ تا ۴۰ درصد افزایش محصول گزارش شده است. از جمله، آزمایش در آذربایجان شرقی نشان داد که استفاده از کود زیستی بارور منجر به از بین رفتن زردی برگ ها و افزایش مقاومت در برابر بیماری ها شده است.

بعلاوه، در کرمانشاه تلقیح بارور منجر به درشت شدن جوانه ها، تسریع روند گلدهی، بلندتر شدن خوشه ها، ضخیم شدن ساقه و سلامت برگ ها شده است.

تأثیر کود زیستی بارور بر کیوی

استفاده از کود زیستی بارور در باغات کیوی منطقه تنکابن به افزایش عملکرد ۴۵ درصدی در هکتار منجر شده است. لازم به ذکر است که بهترین راندمان کیوی در دنیا ۴۰ تا ۴۵ تن است که با استفاده از کود زیستی بارور این راندمان به ۵۸ تن رسیده است. به طور مثال، در رقم آليسون میوه به ۲۳۰ گرم هم رسیده بود.

گزارش های ارسالی از این منطقه حاکی از آن است که، در درختان تحت تیمار بخش رویشی رشد قابل توجهی داشته ، به طوری که فاصله زمانی میان دو هرس کوتاه شده بود.

در یک باغ کیوی در گرگان، درختان دو ساله در باغ تحت تیمار کود زیستی بارور منجر به تولید محصول به میزان ۲ تن در هکتار شده بود، در صورتی که در باغ شاهد هیچ محصولی برداشت نشده بود. لازم به ذکر است به طور کلی میزان میوه کیوی دو ساله بسیار اندک است.

تأثیر کود زیستی بارور بر درختان دارای میوه های هسته دار

گزارش های جمع آوری شده از آذربایجان شرقی، کرمانشاه، مازندران و کرمانشاه حاکی از آن هستند که در مقایسه با باغ های شاهد، مصرف کود زیستی بارور در درختان آلبالو، هلو، شبرنگ، شلیل، هلو انجیری، گوجه درختی و گیلاس به افزایش کمیت و کیفیت میوه منجر شده است.

در باغ آلبالو و گیلاس تحت تیمار کود زیستی بارور، به ترتیب، میزان 33/3 و ۷۵ درصد افزایش عملکرد گزارش شده است. در باغ هلو تحت تیمار کود زیستی بارور افزایش شادابی درختان تحت تیمار، مقاومت در مقابل سرمازدگی و افزایش عملکرد 42/9 درصدی مشاهده شده است.

در باغ های هلو انجیری و شلیل تحت تیمار واقع در کرج علاوه بر افزایش باردهی درختان، افزایش مقاومت در برابر سفیدک بسیار قابل توجه بوده است.

در باغ گوجه درختی تحت تیمار در آذربایجان شرقی افزایش ۵۰ درصدی عملکرد با افزایش اندازه میوه و افزایش تعداد شاخ و برگ ها نسبت به درختان شاهد همراه بوده است.

تاثیر کود زیستی بارور بر درختان سیب

استفاده از کود زیستی فسفاته بارور در آذربایجان غربی منجر به افزایش عملکرد ۱۲ درصد، در سیب شد. همچنین استفاده از این کود به روش سرک در باغ سیبی واقع در منطقه دماوند حدود که در حد افزایش عملکرد ، در سال دوم مصرف، به همراه داشت.

استفاده از کود زیستی بارور در این باغ، باعت رشد بهتر بخش رویشی، رشد میوه و پرآب شدن آن شد. در خاک های قلیایی که درخت با کمبود روی مواجه می شود استفاده از کود زیستی بارور منجر به اسیدی شدن ریزوسفر می گردد.

بعلاوه موجب تسهیل در جذب روی می شود و عوارض کمبود این عنصر که با کوتاه شدن میانگرها و رزت شدن برگ ها (بیماری ریزبرگی) همراه است نیز تا حدودی رفع می گردد.