آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر ۵ 
پانکراس یا لوزالمعده عضوي است در پشت پريتوئن به طول 12 تا 20 سانتي متر و وزن 70 تا 120 گرم، سر آن در پشت معده به قسمت طحال ادامه دارد. داراي دو بخش درون ريز و برون ريز است. مجراي پانکراس ترشحات بخش درون ريز را در آمپول واتر دئودنوم تخليه مي کند و دور آمپول واتر اسفنگتر اودي قرار گرفته است که سرعت ورود ترشحات پانکراس و کيسه صفرا را به داخل دئودنوم کنترل مي کند. آنزيم هاي گوارشي با محتويات پروتئیني زياد و مايع سرشار از الکتروليت ها، ترشحات بخش درون ريز را تشکيل مي دهد.
سکرتين محرک اصلي ترشح بيکربنات و هورمون کوله سيتوکنين پانکروزيمين، محرک اصلي ترشح آنزيم هاي گوارشي از پانکراس هستند. حجم ترشحات 1500 تا 2500 سی سی و آميلاز براي هضم کربوهيدرات، تريپسين براي هضم پروتئين ها، ليپاز براي هضم چربي ها است.سرطان هاي گوارشی شایع ترین سرطان در میان مردان و دومین سرطان شایع پس از سرطان پستان در میان زنان در جامعه ایران می باشد. در میان سرطان هاي گوارشی، سرطان پانکراس یکی از سرطان هاي بسیار کشنده است که بقاي بیماران مبتلا به آن بسیار پایین می باشد و فقط حدود 4 درصد بیماران آن بقاي بیش از 5 سال دارند. سلول هاي سرطانی اغلب به بافت هاي اطراف، غدد لنفاوي لوزالمعده و کبد گسترش می یابند.
تشخیص این بیماري در مراحل اولیه دشوار است و هم چنان روش مناسبی براي غربالگري و درمان در مراحل اولیه ارائه نشده است. بروز این سرطان در دنیا بالا است. در سراسر جهان این سرطان به طور سالانه عامل حدود 220000 مرگ می باشد و جزء هشت سرطان کشنده در جهان محسوب می شود. میزان مرگ و میر این سرطان تقریباً برابر میزان بروز آن است. در کشورهاي صنعتی سرطان پانکراس پنجمین سرطان کشنده محسوب می شود، در ایران این سرطان جزء 10 سرطان با بیشترین بروز سالانه محسوب نمی شود.
براي بیشتر بیماران مرگ در مدت شش ماه پس از تشخیص سرطان رخ میدهد. برداشتن تومور تنها شانس درمان است. اما در زمان تشخیص، تنها 10 تا 20 درصد از بیماران به اندازه کافی براي عمل برداشت تومور خوش شانس هستند. بسیاري از بیماران در حال حاضر در مرحله پیشرفته و یا متاستاز بیماري می باشند و در نتیـجه واجد شرایط براي عمل جراحی نیستند. انواع مختلفی از تومورها می توانند در پانکراس به وجود آیند اما طیف وسیعی از تومورهاي پانکراس، 85 تا 90 درصد، شامل آدنوکارسینوماي مجرای پانکراس می باشد که پیش آگهی ضعیف، عمده ترین دلیل عدم توانایی تشخیص آن در مراحل اولیه است.
عوامل موثر در ایجاد مشکل شامل محل غیر قابل دسترس پانکراس در عمق شکم، ارائه تظاهرات بالینی تاخیري (به عنوان نمونه کاهش وزن، درد اپیگاستر، یا زردي انسدادي) و یا در ابتداي پیشروي متاستاتیک می باشد. براي بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده از سه نوع درمان استاندارد استفاده می شود، جراحی (عمل جراحی ویپل)، پرتودرمانی و شیمی درمانی. در حال حاضر، بیشتر بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده در مرحله اي از بیماري هستند که برداشت تومور به درمان آنها کمک نمی کند در مقابل، تعداد اندکی از بیماران در حال حاضر، داراي تومور کوچک سرطانی و قابل جراحی و برداشت هستند که شانس درمان داشته و میزان بقاي پنج ساله آنها 20 تا 30 درصد است.
بنابراین براي افزایش میزان بقا در بیمار سرطان پانکراس شناسایی افراد در معرض خطر بالا براي این بیماري می تواند اثر شاخصی بر کاهش عوارض و مرگ ومیر حاصل از آن داشته باشد. هیچ آزمایش غربالگري یا تست مولکولی و یا روش تصویربرداري قابل اعتمادي براي تشخیص سرطان پانکراس در افراد بدون علامت وجود ندارد و محل آناتومیک عمیق آن تشخیص تومورهاي کوچک محلی در طی معاینه معمول شکم را بعید می سازد. هنگامی که تومور کوچک است و به اندازه دو سانتی متر قطر دارد که کم و بیش با متاستاز بیماري همراه است. بنابراین وضوح تومور یک عامل مهم در تشخیص زودهنگام سرطان پانکراس است.
محاسبه میزان هاي مرگ و میر حاصل از سرطان پانکراس کلیه سال هاي تحت مطالعه در گروه هاي سنی نشان می دهد که با افزایش سن میزان مرگ حاصل از این سرطان نیز افزایش می یابد. میزان مرگ به دلیل ابتلا به این سرطان در گروه هاي سنی زیر 5 سال و نیز بین 5-15 سال کمترین مقدار می باشد در حالی که با افزایش سن و در افراد بالاي 50 سال میزان مرگ به دلیل ابتلا به این سرطان افزایش یافته است.
بیماری های پانکراس:
پانکراتیت حاد:
در پانکراتیت حاد التهاب پانکراس رخ می دهد و به طور ناگهانی و معمولا در عرض چند روز با درمان برطرف می شود. پانکراتیت حاد را می توان یک بیماري با عوارض شدید و تهدید کننده زندگی دانست. هر سال، حدود 210000 نفر در ایالات متحده در بیمارستان با پانکراتیت حاد بستري می شوند. پانکراتیت حاد می تواند در عرض چند ساعت رخ دهد و یا در زمانی مثل 2 روز پس از مصرف الکل. از علل دیگر پانکراتیت حاد عبارتند از: تروماي شکم، داروها، عفونت ها، تومورها و ناهنجاري هاي ژنتیکی لوزالمعده عواملی که التهاب حاد لوزالمعده را موجب می شوند شامل اختلالات مادرزادي، عفونت هاي ویروسی، ضربه هاي شکمی، الکل، سنگهاي صفراوي، افزایش چربی خون، بعضی داروها و برخی عوامل دیگر هستند. علایمی چون درد شکم، تهوع و استفراغ از علایم اولیه پانکراتیت حاد می باشند. سایر علائم: شکم متورم و حساس به لمس، تهوع و استفراغ، تب با مراجعه به پزشک و معاینه توسط ایشان و انجام آزمایشهاي لازم، رادیوگرافی، سونوگرافی، سیتی اسکن و آندوسکوپی می توان تشخیص را مسجل و شدت بیماري را تعیین کرد و درمان طبی یا جراحی را انجام داد .
علل بروز پانکراتیت حاد:
سنگ صفراوي 40 درصد مهم ترين علت، مصرف الکل طولاني مدت، داروها، عفونت هاي ويروسي، تروما (شکم) در پانکراتيت حاد اپيتليوم مجاري پانکراس آسيب مي بيند و باعث نشت آنزيمهاي پانکراس به خصوص تريپسين در بافت بينابيني شده و ايجاد التهاب و نکروز مي شود.
علائم پانکراتیت حاد:
درد شکمي حاد و شديد (علامت اصلي)، 24 تا 48 ساعت پس از خوردن غذاي بسيار سنگين يا الکل آغاز شده، در شکم احساس مي شود و با آنتي اسيد خوب نمي شود، تهوع و استفراغ، سفتي عضلات شکم، تب، تاکيکاردي.
تشخيص پانکراتیت حاد:
افزايش غلظت آميلاز وليپاز، سونوگرافي، سي تي اسکن
درمان حمايتي: NPO و مايعات وريدي، NGT براي کاهش تهوع و استفراغ، کاهش اتساع شکم و خارج کردن اسيد، کنترل درد، رژيم کم چرب و کم پروتئين پر کربوهيدرات، استفاده از آنتي اسيدها، قرار دادن درن در مجراي پانکراس به وسيله آندوسکوپ و تخليه ترشحات و کاهش درد.
پانکراتیت مزمن:
با تخريب آهسته و پيش رونده ي سلول هاي پانکراس مشخص مي شود.
علل بروز پانکراتیت مزمن:
الکل (70 درصد، شايع ترين)، ايديوپاتيک (20 درصد)، ساير علل: تروما، اختلالات متابوليک و… .
علائم بروز پانکراتیت مزمن:
درد شکم به صورت بي وقفه در پشت و قسمت هاي فوقاني شکم، استفراغ، کاهش وزن به علت کاهش مصرف غذا و سوء جذب، استئاتوره، ديابت، زردي انسدادي، آسيت
تشخيص پانکراتیت مزمن با ERCP حساس ترين و اختصاصي ترين آزمون براي پانکراتيت مزمن انجام می شود.
درمان پانکراتیت مزمن:
کنترل درد، پرهيز از الکل، تجويز آنزيم هاي پانکراس، جراحي، که مجراي پانکراس به ژوژنوم متصل مي شود و در طي 6 ماه برطرف مي گردد.
سرطان پانکراس (لوزالمعده)
سرطان در ناحیه آمپول واتر و سر پانکراس هر دو دارای علائم شبیه و روش درمانی مشابهی می باشند. 70 درصد تومورهای مجرای پانکراس در سر و بقیه در ناحیه تنه و دم می باشد. معمولا این سرطان ها توسط بافت های دارای التهاب حول خود احاطه می شوند و تشخیص تومور پانکراس را کمی دچار مشکل می کند. طبق منابع موثر ترین راه برای درمان این بیماری جراحی می باشد که طی آن تومور برداشته می شود. در مراحل اول و دوم سرطان هر دو تومور کوچک می باشند و بافت های اطراف را درگیر نمی کنند. در مرحله سوم بیماری تهاجمی شده و درگیری تومور با بافت اطراف همچنین لنفاتیک ها مشاهده می شود که در این مورد برداشتن تومور تقریبا غیر ممکن می شود. در مرحله چهارم در مناطق دیگر نیز متاستاز مشاهده می شود و تقریبا بیمار به مرگ نزدیک می شود.
سرطان لوزالمعده ممکن است به دنبال پانکراتیت مزمن ایجاد شود و یا خود عامل پانکراتیت حاد باشد. عواملی چون الکل، سیگار و برخی مواد سمی و شیمیایی را می توان جزو علل سرطان لوزالمعده به حساب آورد. علائمی مثل درد شکم، لاغري و زردي از علایم سرطان پانکراس می باشند. سرطان لوزالمعده با مراجعه به پزشک و انجام معاینات لازم و سپس سونوگرافی، سیتی اسکن، ام آر آی و آزمایش خون تشخیص داده می شود و وسعت انتشار آن به سایر نواحی اطراف بافت پانکراس یا نواحی دورتر مشخص می گردد و تصمیم مناسب درباره قابل جراحی بودن و نوع عمل جراحی گرفته می شود.
درمان سرطان پانکراس:
- جراحی (ویپل): در این روش که کاملا با آن آشنایی داریم توده یا تومور را با روش های مختلف جراحی از بدن خارج می کنند. در این عمل جراحی، بخش اول یا رأس پانکراس و در حدود ۲۰ درصد از بدنه آن که نیمه پایینی مجرای صفراوی و بخش اول روده هستند، بیرون آورده میشود. در روش اصلاح شده این جراحی، بخشی از معده نیز خارج میشود.
- شیمی درمانی: این روش با کمک برخی داروهای شیمیایی باعث از بین رفتن سلول سرطانی می شود که البته سایر بافت های مجاور نیز تا حدودی تحت تاثیر قرار میگیرند. در این روش عواض می تواند شامل لاغری، خشکی پوست و ریزش موهای بدن باشد. البته ذکر این نکته بسیار اهمیت دارد که شیمی درمانی با دوزهای مختلف انجام میشود و اگر دوز داروی مصرفی بالا باشد موهای بدن شروع به ریزش می کنند که این نکته وابسته به شدن پیشروی بیماری، نوع داروی مصرفی و… نیز می باشد. رایج ترین عوارض جانبی شیمی درمانی شامل خستگی، ریزش مو، تهوع و استفراغ می باشد، این عوارض جانبی معمولا موقت هستند و باید با پیشرفت درمان کاهش پیدا کنند. روش هاي شیمی درمانی اغلب به همراه عمل جراحی و رادیو درمانی استفاده می شوند و به این ترتیب می توان بهترین درمان ممکن را بر روي سلول هاي سرطانی انجام داد.
- پرتو درمانی: در این روش که با نام رادیوتراپی نیز خوانده می شود پرتوهایی از جنس: اشعه ایکس، گاما، آلفا و بتا به بافت سرطانی و سلول هایش تابیده می شود و با تخریب DNA فعالیت سلول سرطانی را مختل می کند. این روش اگر با استانداردهای لازم انجام شود معمولا عوارضی نخواهد داشت.
- ایمونوتراپی (درمان بیولوژیکی) به منظور تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با بیماریها
طب سنتی و پانکراس:
در طب سنتی به منظور پیشگیری از اینگونه بیماری ها معمولا یک سبک زندگی طراحی می شود. در مورد بیماری سرطان پانکراس نیز به همین ترتیب در اکثر منابع اشاره شده است. از موارد اشاره شده در این سبک زندگی تعریق بیشتر بدن به وسیله ورزش، مصرف میوه ها و سبزیجات، مصرف آب ولرم، نرمش و ورزش سبک مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا می باشد. از جمله گیاهان و مواد غذایی توصیه شده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مواد غذایی حاوی ویتامین A: استفاده از هویج زرد، کدو (به ویژه تخم آن)، آلو زرد و میوه های با رنگ نارنجی و زرد ( امروزه ثابت شده خوردن این میوه ها به این دلیل که دارای ویتامین A بوده که این ویتامین خواص آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی دارد)
- مواد غذایی حاوی ویتامین های B: غلات کامل مانند: انواع سبوس گندم و جو، سبزیجات با برگ تیره، کشمش و مویز، آناناس، دانه کامل سویا، بادام زمینی.
- خانواده کلم ها: بروکلی، برگ، بروکسل و…
- خوردن یک لیوان عرق هشت گیاه در روز (عرق های کاسنی، عرق شاهتره، عرق گزنه، عرق پنیرک(عرق گل ختمیخبازی)، عرق خارشتر، عرق خارخسک، عرق بومادران و عرق کرفس)
- پودر افتیمون: یک قاشق چای خوری پودرِ اَفتیمون را با یک استکان آب ولرم به همراه عسل اسطوخدوس ترکیب کنید و روزانه مصرف کنید.
- استفاده از منابع کلسیم: فرآورده های شیر می توانند منابع خوبی باشند اما در صورت زیاده روی می توانند خود عامل سرطان استخوان شوند.
- خوردن پودر اسطوخدوس به همراه آب ولرم در صبحگاه
- دم کرده گل رنگ با هفت عدد انجیر
- انواع میوه های دارای رنگدانه قرمز مانند: انگور، آلبالو، گیلاس، تمشک (به دلیل دارا بودن آنتوسیانین و خواص آنتی اکسیدانی)
