Paeonia officinalis

نام علمی: .Paeonia officinalis L

نام فرانسه: Pivoine femelle, Pivoine officinale

نام انگلیسی: Female peony

نام آلمانی: Echte Pfingstrose

نام ایتالیایی: Erba santa rosa, Peonia feminina

نام عربی: عودالریح(uderrihh) ، عود الصليب (idessaltb)

Paeonia officinalis از تیره آلاله، گیاهی است چند ساله، دارای ساقه ای به طول ۳۰ – ۷۰ سانتی متر و ریشه ای متورم که در غالب نواحی اروپا، آسیای صغیر و چین پراکندگی دارد ولی در ایران نمی روید. به علت داشتن گل های زیبا و درشت، غالبا پرورش می یابد.

برگ های آن ۵ برگچه ای است به طوری که برگچه انتهایی با کناری، از قاعده ممکن است ارتباط داشته باشد و این حالت در برگ های قاعده ساقه به خوبی مشهود است. گل های درشت و زیبای آن در خرداد و تیر ظاهر می شود و به رنگ های گلی و صورتی است. از مشخصات آن این است که نافه گل آن مرکب از پرچم هایی با بساک خیلی کوتاه تر از میله است. میوه اش از ۲ تا ۴ برچه پوشیده از کرک تشکیل می یابد. قسمت مورد استفاده این گیاه، گل و ریشه آن است.

ترکیبات شیمیایی Paeonia officinalis

ریشه گیاه Paeonia officinalis دارای تانن، ماده ای به نام په ئونول (Paeonol) و طبق بررسی هایی که به عمل آمده، شامل نوعی گلوکزید مولد اسید سیانیدریک است. په ئونول، ماده ای است به فرمول C_۹H_۱۰O_۳ که به صورت بلوری های ریز، نسبتا گرد، سفید رنگ و به حالت خالص به دست آمده است. در گرمای ۴۹ درجه ذوب می شود و بوی بسیار معطر و مطبوع دارد. در الكل، اتر و کلروفرم حل می گردد. این ماده با نوعی اسانس موجود در گیاه، حالت محلول دارد.

خواص درمانی Paeonia officinalis

اثر ضد تشنج دارد و جوشانده ریشه گیاه، در طب عوام به عنوان قابض، ضد تشنج و درمان صرع به کار می رود. از آن در مداوای سیاه سرفه استفاده به عمل می آورند.

صور دارویی Paeonia officinalis

تنطور به مقدار ۳۰ – ۵۰ قطره در روز.

میکستور مسکن

به مقدار ۴۰ قطره در یک دفعه و ۳ مرتبه در شبانه روز مخلوط در مقدار کمی آب به عنوان مسکن و آرام کننده.

از گونه های دیگر و مفید این گیاهان که هیچ یک در ایران نمی رویند ، به شرح انواع زیر مبادرت می شود:

.Paeonia peregrina Mill

گیاهی چند ساله، به ارتفاع ۳۰ – ۶۰ سانتی متر و دارای ریشه متورم و غده ای است. از نظر شکل ظاهر، وضع کاملا متمایز از گونه قبلی دارد زیرا برگ های آن، منقسم به قطعات زیادتر است. به علاوه، برگچه ها، حالت باریک تر دارند. در ایران نمی روید ولی در اروپای مرکزی، اسپانیا و آسیای صغیر پراکنده است. ضمنا به علت داشتن گل های درشت و زیبا در نواحی مختلف پرورش می یابد.

ترکیبات شیمیایی

ریشه گیاه دارای ۲۵ درصد آمیدون، قند، تانن و طبق بررسی های Draggendorf، شامل الكالوئیدی به نام په رگرینین (Pert grinine) است.

خواص درمانی

سمی است ولی ریشه اش مدت ها جهت تسکین حالات بحرانی صرع مورد استفاده قرار می گرفته است.

.Paeonia albiflora Pall

در نواحی شمالی آسیا مانند سیبری می روید. ریشه اش اندوخته های نشاسته ای فراوان دارد و به مصارف تغذیه می رسد به علاوه چون مقداری اسید بنزوئیک در آن یافت می شود، ضدعفونی کننده دستگاه هضم نیز می باشد. در ایران نمی روید.