سرطان تخمدان

تخمدان ها بخشی از دستگاه تناسلی زنان هستند و در ناحیه لگن خاصره قرار دارند. اندازه ی هر تخمدان حدوداً برابر یک بادام است. تخمدان ها، هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون تولید می کنند. علاوه براین، تخمک ها نیز توسط تخمدان ها آزاد می شوند. هر تخمک از ناحیة تخمدان شروع به حرکت کرده و از طریق لوله ی تخمدان وارد ناحیه ی رحم می شود. زمانی که زنان وارد دوران یائسگی خود می شوند، تخمدان ها آزاد کردن تخمک را متوقف کرده و سطح هورمونی که توسط آنها تولید می شود نیز کاهش می یابد.

آشنایی با سرطان سرطان از سلول ها که اجزای سازنده ی بافت ها هستند شروع می شود. بافتها هم تشكیل دهنده ی اندام های بدن انسان هستند. به طور معمول سلول ها رشد کرده و تقسیم می شوند تا با توجه به نیاز بدن سلول های جدید تولید کنند. هنگامی که سلولها پیر می شوند، می میرند و سلول های جدید جای آنها را می گیرند. گاهی این فرایند منظم به درستی پیش نمی رود. سلول های جدید هنگامی تشكیل می شوند که بدن به آنها نیاز ندارد و سلول های پیر هم زمانی که باید از بین بروند، نمی میرند. این سلول های اضافی تودهای از بافت را تشكیل می دهند که به نام غده یا تومور شناخته می شود. ممكن است تومورها بدخیم یا خوش خیم باشند.

کیست خوش خیم و بدخیم

کیست تخمدان روی سطح تخمدان یا درون آن به وجود می آید. کیست حاوی مایعات است و گاهی شامل بافت جامد نیز خواهد بود. بیشتر کیست های تخمدان خوشخیم (غیرسرطانی) هستند. در بیشتر موارد، کیست های تخمدان با گذشت زمان برطرف می شوند. اما گاهی پزشک، کیستی را مشاهده می کند که با گذشت زمان از بین نرفته یا بزرگتر شده است. در این شرایط معمول پزشک دستور می دهد بیمار آزمایش هایی را انجام دهد تا از غیرسرطانی بودن کیست اطمینان پیدا کند.

ویژگی های تومور خوش خیم:

اینگونه تومورها غیر سرطانی هستند و کشنده نیستند مگر در مواقع حاد که کم پیش می آید.
با عمل جراحی، لیزر و … درمان می شوند و حتی می توانند با روش های فیزیکی پزشکی برداشته شوند.
معمولا به همراه گردش خون یا لنف بافت های دیگر نمی روند و ساکن هستند.
این تومورها را بر اساس محل تقسیم شدنشان نام‌گذاری و طبقه‌ بندی می‌کنند. برای مثال: تومور چربی از سلول‌های چربی منشا می‌گیرد.
در برخی موارد اصلا به درمان نیازی نیست.
شیوع این نوع زیاد می باشد اما به راحتی قابل درمان است و جای نگرانی نیست مانند: خال، تومور چربی، فیبروم رحم، در مواقعی بواسیر و….
ممکن است علامتی نداشته باشد.

ویژگی های توده های بدخیم (سرطانی):

در این نوع آمار مرگ و میر بالاتری گزارش شده است به طوری که از هر چهار نفر مبتلا به این نوع معمولا یک نفر جانش را از دست می دهد.
همانطور که گفته شد سلول های این نوع می توانند در بافت های بدن به وسیله خون و لنف حرکت کنند و به سایر بافت ها آسیب وارد کنند.
متاستاز: در این نوع از توده سرطانی، سلول می تواند از تومور اولیه جدا شده و تومور ثانویه ایجاد کند و به سایر نقاط نیز انتشار دهد.
معمولا در اوایل ابتلا علامتی ندارد اما با گذشت زمان وابسته به نوع سرطان به سرعت علایم هر نوع سرطان بروز می کند.

سرطان تخمدان ممكن است سرطان تخمدان به دیگر اندام ها حمله کرده، به بخش های دیگر رسوخ کند و در نواحی مختلف بدن منتشر شود:

حمله: تومور بدخیم تخمدان میتواند رشد کرده و به اندام های مجاور تخمدان ها نظیر لوله های تخمدان و رحم حمله کند.
پخش شدن: ممكن است سلول های سرطانی از تومور اصلی تخمدان جدا شده و پخش شوند. پخش شدن از ناحیة شكم میتواند منجر به وجود آمدن تومورهای جدید روی سطح بافت ها و اعضای مجاور شود. گاهی پزشكان به این بخش های تومور، دانه ها یا کاشت ها (ایمپلنتها) می گویند.
منتشر شدن: سلول های سرطانی از طریق دستگاه لنفاوی در غدد لنفاوی ناحیه لگن، شكم و قفسة سینه منتشر می شوند. همچنین این سلولهای سرطانی به وسیلة جریان خون به اعضایی از بدن نظیر کبد یا ریه ها نفوذ می کنند.

هنگامی که سرطان از ناحیه ی اولیه ی خود به دیگر بخش های بدن منتشر می شود، تومور جدید، نام یكسانی با تومور قبلی (اولیه) خواهد داشت و سلول های غیرطبیعی تومورهای جدید نیز مشابه با تومور قبلی است. به عنوان مثال، اگر سرطان تخمدان به کبد منتشر شود سلول های سرطانی در کبد در واقع سلول های سرطانی تخمدان هستند. در این شرایط نام بیماری سرطان کبد نیست بلكه سرطان تخمدان متاستاتیک (منتشر شده) است. به همین دلیل این نوع سرطان به عنوان سرطان تخمدان، تحت درمان قرار می گیرد. پزشكان به تومور جدید، بیماری متاستاتیک یا تومور دوردست می گویند.

عوامل خطر زا

پزشكان همیشه نمی توانند دلیل ابتلای تعدادی از زنان به بیماری تخمدان و مبتلا نشدن دسته ای دیگر از افراد به این بیماری را توضیح دهند. با این حال می دانیم زنانی که عوامل خطر زای خاصی را دارند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. عامل خطرزا، عاملی است که احتمال ابتلا فرد به یک نوع بیماری را افزایش می دهد. وجود عوامل خطرزا به این معنا نیست که فرد به سرطان تخمدان مبتلا خواهد شد. بسیاری از زنانی که عوامل خطرزا را دارند به سرطان تخمدان مبتلا نمی شوند. از سوی دیگر، زنانی که به این بیماری مبتلا می شوند اغلب به جز بالا رفتن سن عامل خطرزای شناخته شده ای ندارند. توجه به مطالعات انجام شده، موارد زیر به عنوان عوامل خطر زای سرطان تخمدان شناخته شده اند.

سابقه خانوادگی سرطان: زنانی که مادر، دختر یا خواهر آنها به سرطان تخمدان مبتلا شده اند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. همچنین میزان خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنانی که سابقه خانوادگی ابتال به سرطان پستان، رحم، روده بزرگ یا راستروده را دارند بیشتر از دیگران است.
سابقه شخصی ابتلا به سرطان: بیمارانی که قبلا به سرطان پستان، رحم، روده بزرگ یا راست روده مبتلا بوده اند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
سن بیشتر از 55 سال: در بیشتر موارد، سرطان تخمدان در زنانی که سنی بیشتر از 55 سال دارند تشخیص داده می شود.
باردار نشدن: زنان مسنی که هیچگاه باردار نشده اند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
هورمون درمانی مربوط به یائسگی: بعضی از مطالعات نشان داده اند که زنانی که برای مدت 10 سال یا بیشتر تنها از استروژن (بدون پروژسترون) استفاده کرده اند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند .

همچنین دانشمندان درباره ی استفاده از داروهای باروری، استفاده از پودر تالک یا چاق بودن به عنوان عوامل خطرزا، تحقیقاتی انجام داده اند. هنوز مشخص نشده که آیا این موارد از جمله عوامل خطرزا هستند یا نه، ولی اگر این شرایط از جمله عوامل خطرزا محسوب شوند، از نوع عوامل خطرزای قوی نخواهند بود.

علائم سرطان تخمدان:

احساس درد یا فشار در ناحیه شكم، لگن خاصره، پشت یا پاها
احساس تورم یا نفخ در شكم
حالت تهوع، سوءهاضمه، جمع شدن گاز در معده، یبوست یا اسهال
احساس خستگی دائم
تنگی نفس
احساس نیاز به دفع ادرار به طور مكرر (تكرر ادرار)
خونریزی غیرطبیعی واژنی (خونریزی شدید در دوران قاعدگی یا خونریزی پس از یائسگی)

راه های شناسایی بیماری:

معاینه فیزیکی: پزشک علائم عمومی مربوط به سلامت شما را بررسی می کند. شاید پزشک برای بررسی احتمال وجود تومورها یا هرگونه تجمع غیرعادی مایعات در ناحیه شكم، با استفاده از انگشتان خود این ناحیه را لمس کرده و به آرامی روی آن فشار وارد کند. می توان نمونه ای از مایعات را خارج کرد و این نمونه را از لحاظ دارا بودن سلول های سرطان تخمدان مورد بررسی قرار داد.
معاینه لگنی: پزشک، تخمدان ها و اندام های مجاور آن را از لحاظ وجود توده ها یا هرگونه تغییری در شكل و اندازه شان مورد معاینه قرار می دهد. آزمایش پاپ بخشی از یک معاینه لگنی است ولی از این آزمایش برای جمع آوری سلول های تخمدان و نیز تشخیص سرطان آن استفاده نمی شود.
آزمایش خون: درصورت لزوم، پزشک انجام آزمایش خون را تجویز کند. در این آزمایش سطح چندین ماده ی درون خون بررسی می شود. سی ای 125ماده ای است که روی سطح سلول های سرطانی تخمدان و بعضی بافت های سالم یافت می شود. بالا بودن سطح این ماده می تواند نشان دهنده ی ابتلا فرد به سرطان یا وجود مشكلات دیگر باشد.
سونوگرافی: دستگاه سونوگرافی از امواج صوتی که توسط انسان قابل شنیدن نیستند استفاده می کند. این دستگاه، امواج صوتی را به سمت اندام های درون لگن میفرستد، که به اندام ها برخورد کرده و بازتاب هایی ایجاد می کنند و کامپیوتر با استفاده از این بازتاب ها تصاویری را ایجاد می کند. ممكن است تومور تخمدان، درون این تصاویر قابل مشاهده باشد. برای وضوح بیشتر تخمدان ها در تصاویر بهتر است دستگاه درون واژن قرارداده شود.
بیوپسی (نمونه برداری): نمونه برداری به معنای خارج کردن بافت یا مایعات از بدن برای بررسی وجود سلول های سرطانی در آنها است. پزشک با توجه به نتایج آزمایش خون و سونوگرافی دستور برای خارج کردن بافت و مایع از لگن یا شكم با استفاده از جراحی لاپاراتومی را صادر می کند. معمولا برای تشخیص دقیق تر سرطان تخمدان نیاز به جراحی خواهد بود.

روش های بررسی میزان پیشرفت سرطان:

سی تی اسكن: از سی تی اسكن برای تهیه تصاویری از بافت ها و اندام ناحیه شكم و لگن استفاده می کنند. دستگاه اشعه ایكس که به یک کامپیوتر متصل شده است تصاویر متعددی تهیه می کند. برای وضوح بیشتر معمولا از ماده ی حاجب استفاده می شود. این مواد به بیمار تزریق شده یا به صورت خوراکی به او داده می شود. این مواد موجب می شود که بافت ها و اندام ها واضح تر دیده شوند. در تصاویر تهیه شده با کمک سی تی اسكن معمولا تومور یا مایعات شكمی قابل مشاهده است.
تصویربرداری با اشعه ایكس از ناحیة قفسة سینه: می توان با تصویربرداری با کمک اشعه ایكس از ناحیه قفسة سینه تومورها یا مایعات را مشاهده کرد.
عكسبرداری با اشعه ایكس همراه با تنقیه باریم: اگر پزشک انجام عكس برداری با اشعه ایكس از روده تحتانی را تجویز کند، باید از تنقیه با محلول باریم استفاده شود، که باریم موجب میشود روده در تصاویر تهیه شده با استفاده از اشعة ایكس قابل مشاهده باشد و می توان نواحی که به وسیلة سرطان مسدود شده اند را در این تصاویر به وضوح دید.
آندوسكوپی روده ی بزرگ (کولونوسكوپی): پزشک یک لوله بلند و دارای نور را به درون راست روده و روده بزرگ وارد می کند. از این آزمایش برای مشخص کردن انتشار سرطان به راست روده یا روده ی بزرگ استفاده می شود.

درجات سرطان تخمدان:

مرحله اول: سلول های سرطانی در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد و سلول های سرطانی در سطح تخمدان ها یا در مایعات جمع آوری شده از ناحیه شكم قابل مشاهده خواهد بود.
مرحله دوم: سلول های سرطانی از یک یا هر دو تخمدان به دیگر بافت های لگن رسوخ کرده اند. سلول های سرطانی در این مرحله روی لوله های تخمدان، رحم یا دیگر بافت های درون لگن مشاهده می شود و در مایعات جمع آوری شده از ناحیه شكم نیز دیده می شوند.
مرحله سوم: سلول های سرطانی به بافت های خارج از لگن یا به غدد لنفاوی آن منطقه نفوذ کرده اند. گاهی سلول های سرطانی در خارج از کبد نیز قابل مشاهده هستند.
مرحله چهارم: سلول های سرطانی در بافتهای خارج از شكم و لگن رسوخ کرده اند و حتی در درون کبد، ریه ها یا دیگر اندام ها قابل مشاهده هستند .

شیوه های درمان سرطان تخمدان:

برای بیشتر زنان از جراحی و شیمی درمانی استفاده می کنند. پرتودرمانی نیز به ندرت برای درمان این نوع سرطان به کار گرفته می شود. ممكن است درمان سرطان روی سلول های سرطانی درون لگن، ناحیه شكم یا کل بدن تأثیرگذار باشد.

درمان موضعی: جراحی و پرتودرمانی از درمان های موضعی هستند. این شیوه های درمانی، سرطان تخمدان درون لگن را از بین می برند. در صورتی که سرطان تخمدان به دیگر نقاط بدن منتشر شده باشد، ممكن است از درمان موضعی برای کنترل بیماری در نواحی خاص استفاده شود.
شیمی درمانی داخل صفاقی: می توان داروهای شیمی درمانی را از طریق لوله های باریک به طور مستقیم درون شكم و لگن فرستاد. این داروها، سرطان درون شكم یا لگن را از بین برده یا تحت کنترل قرار می دهند.
شیمی درمانی سیستمیک (فراگیر): هنگامیکه شیمی درمانی به صورت تزریقی یا خوراکی انجام می شود داروها وارد جریان خون شده و سرطان را در تمام بدن نابود کرده یا تحت کنترل قرار می دهند.

طب سنتی و تغذیه در پیشگیری و درمان سرطان تخمدان:

زنان مبتلا به سرطان تخمدان باید از خود به خوبی مراقبت کرده و به سلامت خود اهمیت دهند. داشتن تغذیه مناسب و فعالیت بدنی کافی از جمله مواردی است که باید به آنها توجه شود. برای حفظ وزن مناسب باید کالری کافی دریافت کنید و برای حفظ مقاومت بدنی خود از مقدار مناسبی پروتئین در برنامة غذایی خود استفاده کنید. داشتن تغذیه مناسب باعث می شود احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشید. در منابع طب سنتی مواد گیاهی و غذایی بسیاری جهت این بیماری گرد آوری شده است اما در این میان بعضی اهمیت بیشتری دارند.

گیاه خار مریم: عصاره موثر این گیاه سیلی مارین نام دارد که به صورت قرص در بازار یافت می شود.
استفاده از هویج زرد، کدو، آلو زرد و میوه های با رنگ نارنجی و زرد ( امروزه ثابت شده خوردن این میوه ها به این دلیل که دارای ویتامین A بوده که این ویتامین خواص آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی دارد)
میوه های دارای رنگدانه قرمز: این میوه ها مانند گیلاس، آلبالو، انگور دارای آنتوسیانین و ترکیبات آنتی اکسیدانی دیگری می باشند.
دم کرده گزنه یک قاشق چای خوری در یک استکان آب جوش
سنجد تلخ در ۲۴ ساعت یک قاشق پلوخوری
مصرف روغن ماهی یا قرص امگا
آب کاهوی چینی و گوجه فرنگی
لیموترش و زنجبیل