آفت کش ارگانیک

چنانچه به دنبال استفاده از آفت کش های غیر سمی هستید در این مقاله همراه ما باشید تا با آفت کش ارگانیک آشنا شوید.

اگر شما برای رفع مشکل آفت زدگی یکی از گیاهان مورد علاقه خود در منزل یا باغچه به یکی از فروشگاه های خدمات کشاورزی یا اصطلاحا سم فروشی مراجعه کنید، به احتمال قوی به شما مایع غلیظ سمی با بوی زننده در یک شیشه کوچک پیشنهاد می شود که بنا به اطلاعات درج شده بر روی برچسب و باشی با آن تا مدت ها، هیچ حشره ای بر روی گیاهان دیده نخواهد شد و البته بر روی برچسب شیشه نیز تصویری از اسکلت به عنوان نماد خطر مرگ نقش بسته است ! ، پس از سم پاشی با آن تا

سوال 1: آیا شما حاضرید چنین ماده ای را در محل زندگی یا در حیاط منزل خود بدون نگرانی از مسمومیت خود یا افراد خانواده استفاده کنید ؟

سؤال ۲: آیا سمی که چنین طیف وسیعی از موجودات را، به جز حشرات مورد نظر، از بین ببرد و برای مدت طولانی نیز سمیت خود را حفظ کند، سم خوبی است ؟!!!

سموم کشاورزی رایج که به وفور برای مبارزه با آفات گیاهی در منازل و باغچه منازل تجویز و مورد استفاده قرار می گیرند ترکیبات آلی کلره و فسفره مانند مالاتیون، اندوسولفان، متاسیستوکس، دیازینون و کارباماتها مانند کارباریل ( سوین ) و… هستند.

اغلب این سموم از میزان سمیت بالائی برای کلیه موجودات زنده برخوردار هستند و غیر از گوارش، برخی از آنان قادرند حتی بوسیله جذب از راه پوست نیز وارد بدن ما شده و موجب مسمومیت شوند.

نگهداری و مصرف این سموم در منزل و آزاد شدن تدریجی آنان در محیط زندگی ما، در دراز مدت نیز خطر ابتلا به بیماری هائی مانند انواع سرطان واختلالات کبدی و کلیوی و ریوی و عصبی را به شدت افزایش می دهد.

ضمن اینکه طیف کشندگی وسیع و پایداری زیاد آنان در محیط، موجب از بین رفتن حشرات مفید و دشمنان طبیعی آفات می گردد.

در این مقاله روش ساخت ترکیباتی موثر برای مبارزه با بیماری های گیاهی به همراه روش هایی برای کنترل این آفات ارائه می شوند که همگی جزئی از مجموعه موسوم به مدیریت تلفیقی آفات می باشند.

در ساخت آفت کش ارگانیک ، از مواد خوراکی مانند سیر، فلفل، نعنا، پوست مرکبات، روغن های خوراکی استفاده می شود.

شاید باور کردن این مسئله برای بسیاری سخت باشد که چگونه میتوان با مواد غذائی، آفت کش هائی ساخت که بتوانند کارائی در حد سموم شیمیائی داشته باشند؟

این کار کاملا ممکن و عملی است و اگرچه معجون های ارائه شده در این بخش ممکن است برای تهیه و کاربرد در سطوح وسیع چون مزارع و باغ ها غیراقتصادی باشند ولی در صورت مصرف صحیح، حداقل ما را از مصرف سموم شیمیایی در سطوح محدود چون گیاهان آپارتمانی و باغچه کوچک منزلمان کاملا بی نیاز خواهند کرد.

لازم به ذکر است که منظور از به کار بردن نام های کلی چون شته، کنه، شپشک، هزارپا، حلزون و…، در این بخش برای موجوداتی که هر یک دارای صدها جنس و گونه شناخته شده در سراسر جهان هستند، در حقیقت اشاره به گونه های غالب آنان بر روی گیاهان آپارتمانی و باغچه منازل، در کشور ما می باشد که برای پرهیز از پیچیدگی مطالب، فقط به ذکر اسامی رایج آنان بسنده گردیده است.

شته، مگس سفید، زنجرک، تریپس

اینها شایعترین آفات گیاهان در منازل و باغچه ها هستند که در این قسمت به توصیف آنان و روشهای مقابله با آنان بدون کاربرد سموم و با نمونه هایی از آفت کش ارگانیک می پردازیم.

شته

شته ها حشرات کوچک بالدار و بدون بال با بدنی گلابی شکل به طول ۲ تا ۳ میلیمتر و به رنگ های سبز، زرد، سیاه، صورتی هستند که بر روی گروه وسیعی از گیاهان از درختان میوه تا گیاهان زینتی آپارتمانی فعالیت می کنند و آنان را می توان از اوایل بهار تا اواسط پائیز، به تعداد زیاد بر روی سرشاخه ها، غنچه ها و پشت برگ ها مشاهده نمود.

از علائم آلودگی شته، پیچیدگی برگ ها و نیز چسبناک شدن برگها در اثر ترشح شیره گیاهی است که اغلب باعث جلب مورچه ها می شود. مورچه ها حتی برای استفاده از شهد ترشح شده از بدن شته ها، آنان را بر روی گیاهان مستقر کرده و در مقابل دشمنان طبیعی چون کفشدوزک ها، از آنان محافظت می کنند.

مگس های سفید بالغ، حشرات بالدار سفید رنگ و بسیار کوچکی هستند که که در پشت برگها زندگی و تخم گذاری می کنند. به محض تکان دادن برگ گیاه،چون توده ای سفید رنگ به پرواز در می آیند.

زنجرک

زنجرک ها نیز در مرحله بلوغ، حشرات بالداری به طول ۲ تا ۳ میلیمتر هستند که به محض احساس خطر به سرعت از گیاهی به گیاه دیگر پروازهای کوتاه و جهش مانند، می کنند.

شته ها، مگس های سفید و زنجرک ها نه تنها با مکیدن شیره گیاهان موجب ضعف گیاه، کند شدن رشد و کاهش گلدهی و باردهی می شوند، بلکه برخی بیماریهای ویروسی غیر قابل درمان را نیز به گیاهان منتقل می کنند.

تریپس

تریپس های بالغ حشراتی بسیار کوچک هستند که با چشم غیر مسلح به سختی قابل دیدن می باشند و قابلیت پرواز سریع ولی محدود دارند. خسارت ناشی از تغذیه و تخم گذاری تریپس، به صورت ظاهر غیر عادی گلها و میوه ها و باز نشدن غنچه گل ها، قابل مشاهده است.

این حشرات معمولا در لابلای غنچه گلها و نقاط دور از دسترس دیگر بر روی گیاهان زندگی می کنند که این روش حفاظتی، کنترل آنان را مشکل تر می سازد.

کنه

کنه ها، حشره نیستند بلکه به رده عنکبوتیان تعلق دارند و بر خلاف حشرات که دارای شش پا هستند، هشت پا دارند.

کنه ها، بسیار ریز بوده و با چشم غیر مسلح به سختی قابل دیدن هستند ولی خسارت آنان به صورت نقاط ریز و رنگ پریده متعدد روی برگ ها، قهوه ای رنگ شدن و خشک شدن برگ ها و در بعضی گونه مانند کنه دو نقطه ای، که شایعترین گونه فعال بر روی گیاهان آپارتمانی است، وجود تارهای ظریف تنیده شده بوسیله آنان، بر روی گیاهان قابل مشاهده است. کنه ها اکثرا در پشت برگ ها زندگی و تخم گذاری میکنند.

برای کنترل حشرات کوچک در گلدان و باغچه منزل، نیازی به کاربرد سمومی نیست که مقدار کمی از برخی از آنان می تواند یک انسان بالغ را از پای در اورد، بلکه شما میتوانید با رعایت نکات و راهکارهای ارائه شده در تهیه آفت کش ارگانیک بدون آلوده کردن محیط زندگی خود به سموم نیز، گیاهانی سالم و شاداب داشته باشید.

راهکارهای تهیه آفت کش ارگانیک

1- گیاهانی که از شرایط مناسب برای رشد چون آبیاری کافی، تغذیه مناسب و نور و رطوبت کافی برخوردارند، در مقابل آفات و بیماریها بسیار مقاومتر از گیاهانی هستند که در شرایط نامساعد بسر برده و دچار ضعف و تنش هستند. بنابراین به عنوان مهم ترین اقدام، با فراهم کردن شرایط مناسب برای رشد گیاهان در منزل و باغچه، آنان را در مقابل آفات و بیماری ها محافظت کنید.

۲- شستشو با اسپری کردن گیاهان با آب، روش مؤثری در از بین بردن حشرات کوچک است. در صورت مشاهده شته و یا دیگر حشرات کوچکی که کند یا کم حرکت بوده و قادر به پرواز نیستند، میتوانید با پاشیدن آب با فشار و در حدی که گیاه صدمه نبیند، آنان را از گیاه جدا کنید. برای گلدانهای کوچک و قابل جابجائی، شستشوی برگهای آنان با آب ولرم، در سینک ظرفشوئی یا وان حمام اقدامی موثر در این جهت است. اسپری کردن گیاهان با آب، در کاهش جمعیت کنه ها که برای رشد خود نیاز به محیط گرم و خشک دارند تاثیر بسزایی دارد و قویا توصیه می شود.

٣- له کردن حشراتی مانند شته ها که بر روی سرشاخه ها و غنچه ها تجمع کرده اند، در بین انگشتان، هرس و جدا کردن برگها و سایر اندام صدمه دیده گیاه، تکاندن شاخه های آلوده به داخل یک ظرف آب صابون رقيق، اقداماتی هستند که در صورت انجام گرفتن در مراحل اولیه آلودگی، استفاده از ترکیبات کشنده را غیر ضروری میسازند.

۴- روش دیگر برای کاهش جمعیت حشرات بالدار مانند مگس سفید، زنجرک و تریپس استفاده از تله های چسبنده است. این تله ها کارت های زرد رنگ پوشیده شده با چسب بادوام هستند که موجب به دام افتادن حشراتی میشوند که به رنگ کارت جلب شده اند. در مورد این وسیله مفید از فروشگاه های خدمات کشاورزی سؤال کنید.

در صورت در دسترس نبودن تله های آماده، یک ورق پلاستیکی با ابعاد حدود ۲۰×۱۰ سانتیمتر، ترجیحا زرد رنگ، تهیه کنید و سطح آن را با لایه نازکی از مواد چسبنده، مانند عسل، وازلین یا حتی روغن جامد خوراکی بپوشانید.

این کارت را در کنار گیاه نگاه داشته و گیاه را به آرامی تکان دهید. حشراتی که از روی گیاه پرواز می کنند، بر روی سطح چسبنده کارت گرفتار می شوند. در صورت لزوم، این کار را تکرار کنید. در مواردی که جمعیت حشرات و کنه ها در منزل و باغچه زیاد شده باشد، در کنار اقدامات بالا باید استفاده از ترکیبات کشنده، به عنوان آخرین راه، در دستور کار قرار گیرد.

البته معجون های کشنده ای که در این بخش با نحوه ساخت آنان آشنا خواهید شد، از موادی تهیه می شوند که در کابینت آشپزخانه اکثر منازل در دسترس هستند و بنابراین بر خلاف سموم شیمیایی، استفاده از آنها برای ما خطری در بر نخواهد داشت.

نکاتی پیرامون استفاده از آفت کش ارگانیک

همه حشراتی که بر روی گیاهان دیده میشوند، آفت محسوب نمی شوند بلکه بسیاری از آنان حشرات مفیدی هستند که دشمنان سرسخت آفات و دوستان ما به شمار می آیند، از جمله کفشدوزک ها که از شته ها و حشرات زیان اور دیگر تغذیه می کنند. بعضی حشرات زیان آورده

حشرات مفید به ندرت بر روی گیاهان آپارتمان یافت می شوند ولی در فضای هائی که با سموم شیمیائی سم پاشی نشده اند، می توان با کمی دقت آنان را در حال فعالیت مشاهده نمود.

معجون های خانگی با غلظت های توصیه شده، ملایم تر از آن هستند باعث آسیب به اکثر حشرات مفید در هنگام محلول پاشی شوند و همچنین چون برخلاف سموم، از خود اثر سمی به جای نمی گذارند، خطری متوجه حشرات مفیدی که بعد از محلول پاشی، در جستجوی شکار، با گیاه تماس پیدا می کنند، نخواهد بود. با این حال از محلول پاشی گیاهانی که این گروه از حشرات بر روی آنها در حال فعالیت هستند، حتی المقدور خودداری نمائید.

این معجون ها بدلیل استفاده از آب و ترکیبات گیاهی در آنان، دارای عمر محدودی هستند و در شرایط عادی، پس از چند روز دچار کپک زدگی و فساد می شوند. بنابراین آنها را هر بار در حد نیاز تهیه کنید و مازاد آنها را در بطریهای دربسته مانند بطری های نوشابه خانواده، و در محل خنک و به دور از نور و گرمای خورشید نگهداری نمائید.

نگهداری محلول های آفت کش ارگانیک در یخچال، مشروط بر در دسترس کودکان نبودن و داشتن برچسب و رعایت سایر اقدامات احتیاطی، عمر آنان را به میزان قابل ملاحظه ای افزایش میدهد.

در هنگام تهیه و اسپری کردن معجون هائی که در آنها فلفل تند و برگ گوجه فرنگی بکار می روند، پوست و چشمان خود را با پوشیدن دستکش و استفاده از عینک محافظت کنید.

این معجون های آفت کش ارگانیک فقط از طریق تماس عمل می کنند، بنابراین پاشش آنها باید به نحوی انجام گیرد که محلول مستقیما به نقاط تجمع افات (پشت یا روی برگ ها , سرشاخه ها و…) برخورد نموده و بدن آنان کاملا به محلول آغشته شود.

برای نتیجه گیری بهتر، محلول پاشی را صبح زود و یا بعد از غروب آفتاب و در هوای ساکن و بدون جریان شدید هوا و باد انجام دهم ترکیبات مؤثر این معجون ها به سرعت تبخیر نشده و زمان کافی برای اثر کردن داشته باشند.

برای کنترل کامل حشرات و کنه ها، بهتر است محلول پاشی برای حداقل سه نوبت به فاصله دو تا سه روز تکرار شود.

روش تهیه چند معجون برای از بین بردن حشرات و کنه ها

آفت کش ارگانیک- دم کرده پوست پرتقال

پوست یک عدد پرتقال متوسط را به قطعات کوچک تقسیم کرده و داخل یک ظرف درب دار کوچک بریزید. حدود ۱ لیتر (۴ لیوان پر ) آب جوش بر روی پوست ها ریخته و درب ظرف را بگذارید. پس از حدود ۲۴ ساعت، مخلوط بدست آمده را از پارچه ظریف عبور دهید تا محلول شفاف زرد رنگی بدست آید. به این محلول چند قطره مایع ظرفشوئی یا شامپو بچه اضافه کنید و آنرا به خوبی بهم بزنید. اسپری کردن این محلول به حشرات و کنه ها، با رعایت نکات فوق، موجب مرگ آنها می شود.

دم کرده سیر و فلفل

با پوشیدن دستکش، نصف یک عدد سیر تازه (۳ تا ۴ عدد پر سیر ) به همراه یک عدد فلفل تند کوچک را بوسیله مخلوط کن یا با کوبیدن در حد امکان له کنید. حدود یک لیتر (۴ لیوان) آب جوش بر روی این مخلوط ریخته و درب ظرف را بگذارید.

پس از حدود ۲۴ ساعت، مخلوط بدست آمده را با عبور دادن از پارچه ظريف صاف کنید و به آن چند قطره مایع ظرفشوئی یا شامپو بچه اضافه کنید. اسپری کردن این محلول به حشرات و کنه ها، با رعایت نکات فوق، موجب مرگ آنها می شود.

در صورت در دسترس نبودن فلفل تازه، میتوانید از یک قاشق چایخوری پودر فلفل یا سس فلفل تند استفاده کنید و یا اینکه فلفل را که ممکن است در برخی افراد حساسیت پوستی و تنفسی ایجاد کند، حذف کرده و کمی پیاز خرد یا رنده شده و یا مقداری برگ اکالیپتوس یا نعنا را جایگزین آن نمائید.

عرق نعنا

به یک لیوان عرق نعنای غلیظ، چند قطره مایع ظرفشوئی یا شامپو بچه اضافه کنید و آنرا به خوبی بهم بزنید. اسپری کردن این محلول به حشرات و کنه ها، با رعایت نکات فوق، موجب مرگ آنها می شود.