آبزی پروری ارگانیک

تولیدات شیلاتی در جهان در طی چند سال اخیر حدود ۱۳۰ میلیون تن ثابت باقی مانده است . از دهه ۱۹۷۰ تولیدات آبزی پروری ارگانیک به طور متوسط سالانه ۹ درصد افزایش داشته اند که با رشد 1/3درصدی صید و2/9 درصدی تولید گوشت جانوران خشکی زی اختلاف قابل ملاحظه ای دارد .

اما رشد آبزی پروری ارگانیک از نظر میزان تولید و سطح در مقایسه با سایر بخشهای کشاورزی بسیار ناچیز است. در سال ۲۰۰۰ میلادی میزان تولیدات آبزی پروری ارگانیک تنها حدود ۵۰۰۰ تن و معادل 0.01 درصد کل محصولات آبزی پروری بود که جملگی در اروپا تولید شده است.

مقدمه

کشاورزی ارگانیک ( Organic Agriculture ) فرآیندی را در بر می گیرد که هدف آن تنها تولید محصولات سالم برای تغذیه انسان نیست ، بلکه در پی ارتقای سلامت و بهره وری جوامع وابسته به خاک ( آب )، گیاهان ، جانوران و انسانهاست .

این سامانه که تولید ، فرآوری و عرضه محصولات کشاورزی (شامل محصولات زراعی ، باغی ، دام ، طیور و آبزیان ) را شامل می شود در پی تحقق اهداف زیر است :

1- توجه به محیط زیست و پایداری زیست بوم

۲-استفاده هر چه کمتر از نهاده های خارجی و افزایش بهره وری نهاده های طبیعی

3-عدم استفاده از مواد غیر طبیعی

۴-استفاده از روشهای تولید با آلودگی کمتر

5-تولید غذای سالم

۶- تغذی، بہتر انسان

۷- عدالت اجتماعی

8-آسایش جانور پرورشی

تجربه هند در آبزی پروری ارگانیک

هند از کشورهایی است که امکانات قابل توجهی برای بهره برداری از بازار فرآورده های آبزی پروری ارگانیک نظیر میگو دارد. تولید میگوی پروری هند از ۲۸ هزار تن در سال های ۱۹۸۸-۱۹۸۹ تا 112.780 تن در سال های ۲۰۰۳–۲۰۰۴ افزایش داشته است .

ایالت هایی که در گیر فعالیت پرورش میگو هستند عبارتند از :ایالت های ساحلی اندراپرادش ( ۴۷ درصد از کل تولید در سال به ۲۰۰۳-۲۰۰۳) ، بنگال غربی ( ۲۶ درصد ) ، اورسیا (۱۱ درصد ) ، کرالا ( ۶۰ درصد ) و تامیل نادو ( ۵ درصد) و ایالت های کارناتاکا ، ماهاراشترا و گوا.

کل سطح زیر کشت ۱۵۴.۶۰۰ هکتار با میانگین تولید 0.46-1.89 تن در هکتار در سال است. کشت مرسوم میگو در هند شامل کشت سنتی ارتقا داده شده و کشت علمی است . کشت به روش گسترده انجام شده و در حال حاضر کشت متراکم و نیمه متراکم در کشور مجاز نیست .

کشت سنتی

کشت سنتی به طور عمده در مناطق ساحلی در ایالت های جنوب غربی کرالا ، كاناتاکا ، گوآ و بنگال غربی و اورسیا در شرق مورد استفاده قرار می گیرند . این ایالت ها در مجموع ۴۵ درصد میگوی پرورشی کشور را تولید می کنند .

در ایالت های غربی پرورش میگو معمولا همراه با کشت برنج انجام می شود . کشت برنج در ماه های بارانی که شوری آب پایین است (ژوئن و دسامبر ) و کشت میگو در فصل خشک ( ژانویه و می ) انجام می شود .

این کشت نوعی سامانه به دام انداختن و پرواربندی است به این صورت که آب دریا در هنگام پیش روی بچه میگو و بچه ماهی هایی را به داخل مزرعه وارد می کند. پس از گذشت دوره پرورش میگو یا ماهی های پرورش داده شده به مرور برداشت می شوند .

هیچ نوع ذخیره سازی و انتقال لارو از مرکز تکثیر به این مزارع صورت نمی گیرد و به دلیل وجود غذای طبیعی در مزرعه از غذای کمکی استفاده نمی شود . تنها شکل آماده سازی مزارع خشک کردن سالیانه مزارع است .

در هنگام پرورش و یا خشک کردن مزارع از هیچ نوع ماده شیمیایی استفاده نمی شود . مقدار تولید در این روش کمی پایین تر از ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار است.

کشت سنتی ارتقا داده شده

این شیود به طور اساسی همان روش سنتی است که در آن پست لاروهای خریداری شده از مرکز تکثیر به مقدار ۱-۲ بچه میگو در متر مربع در مزرعه ذخیره سازی می شود .

غذادهی به صورت بسیار کم انجام می شود . تولید میگو در این روش بیش تر از روش سنتی یعنی ۴۰۰-۵۰۰ کیلوگرم میگو در هکتار است.

کشت به روش علمی

کست علمی فقط در سطح گسترده صورت می گیرد .آماده سازی استخر شامل خشک کردن ، افزودن آهک ، از بین بردن ماهی های هرز است. بچه میگوهای خریداری شده از مراکز تکثیر در این مزارع با تراکم ۲-۱۰ بچه میگو در متر مربع ذخیره سازی می شود .

میگو با غذای کارخانه یی تغذیه می شود . تعویض آب در این روش محدود شده و یا حداکثر ۱۵ درصد در طی ۴ ماه پرورش است. میانگین تولید ۵۰۰-۱۰۰۰۰ کیلوگرم در هکتار است .

بسیاری از مزارع پرورش میگو به روش علمی در ایالت شرقی اتراپرادش که بزرگ ترین تولید کننده میگوی پرورشی در هند است واقع شده اند.

مبانی نظری آبزی پروری ارگانیک

همانطور که اشاره شد آبزی پروری ارگانیک همانند سایر بخشهای کشاورزی فرایندی را ترسیم می کند که ضمن رعایت اصول و مبانی آبزی پروری بر افزایش بهره وری نهاده ها و سلامت تمامی اجزا نظارت و تاکید می نماید.

تاکنون تعدادی از مراجع بین المللی و ملی نسبت به تهیه دستورالعملهای اجرایی آبزی پروری ارگانیک اقدام نموده اند که بعضا در مواردی با هم اختلاف دارند ،لیکن کلیات و روح این دستورالعملها یکسان است.

از آن جا که آبزی پروری ارگانیک شاخه یی از کشاورزی ارگانیک است تعریف آن نیز از کشاورزی ارگانیک مشتق می شود . اتحادیه جهانی جنبش کشاورزی ارگانیک (IFOAM) کشاورزی ارگانیک را به این صورت تعریف می کند :

کشتی است که در آن از کودهای شیمیایی و آفت کش ها و مواد شیمیایی غیر مجاز استفاده نشده و با در نظر گرفتن مسائل اجتماعی و اقتصادی، محصولی سازگار با محیط زیست تولید شود .

طبق تعریف ، این طبیعت است که، می تواند بازدهی محصول را افزایش داده و یا مقاومت محصول به بیماری را افزایش دهد. بنابراین آبزی پروری ارگانیک شامل اجزایی است که اطمینان می دهد فعالیت آبزی پروری ساز گار با طبیعت است و موجود تحت پرورش در شرایط بهداشتی و سلامتی طبیعی قرار دارد .

این اجزا شامل موارد زیر است:

– مراقبت شدید از هر عامل مخاطره آمیز محیط زیستی برای جلوگیری از اثرهای سوء آن

– یکپارچه کردن مسایل مربوط به کشت طبیعی در مدیریت مزرعه

– استفاده از روش های پرورش چند گونه یی در حد امکان در سامانه های پرورشی مناسب

– استفاده از گونه های بومی در حد امکان ( هنگام استفاده از گونه های غیر بومی دقت بسیاری باید صورت گیرد)

– فرآورش محصول بر اساس اصول ارگانیک

– استفاده از روش های طبیعی پرورش بدون استفاده از هورمون ها و آنتی بیوتیک ها

– عدم استفاده ازغذاهای حاوی مواد اصلاح شده ژنتیکی

– محدود کردن تراکم ذخیره سازی

– تامین کود و غذای مصرفی از مراکز دارای گواهی نامه ارگانیک

– استفاده از افزودنی های مصرف انسانی برای تولید غذای آبزیان

– ضابطه مند کردن منابع تولید پودر ماهی و محدود کردن استفاده از آن ( برای مثال ۵۰ درصد پودر ماهی در غذای ماهی باید از ضایعات فرآوری تولید شده باشد ).

– عدم استفاده از کودهای غیر ارگانیک

– استفاده محدود از افزودنی ها در زنجیره تغذیه ابزیان

-پرهیز از استفاده از آفت کش ها ، علف کش ها ، هورمون های رشد ، رنگ دهنده ها و غیره

– تعدیل مصرف انرژی ( برای مثال هواده ها، پسپ ها و غیره )

– اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از فرار گونه های مورد پرورش به خارج از مزرعه

– پرهیز از مصرف آب اضافی

– کمینه کردن استرس و درد و رنج مربوط به کشتار/ صید/ برداشت گونه مورد برورش

آبزی پروری ارگانیک ، دادن ارزش افزوده به فراورده های پرورشی آبزیان است . این فعالیت جذابیت خاصی به غذاهای پرورشی داده است . افزایش تقاضا برای چنین فراورده هایی در دست را برای سود بردن کشورهای در حال توسعه، ایجاد کرده است .

بخش قابل توجهی از تولید آبزی پروری در بسیاری از کشورهای در حال توسعه در سطحی وسیع و بدون به کارگیری وادی چون کودهای غیر آلی ، غذاهای فرموله شده با مواد شیمیایی و هورمون ها و غیره تولید می شود با کمی اصلاح ساختار مزارع و روش کشت ، این مزارع توانایی گرفتن گواهی ارگانیک از موسسه های معتبر گواهی دهنده را خواهند داشت .

اگر چه گرفتن این گواهی هزینه براست ولی برای ورود محصول به بازارهای هدف ، ضروری است . مزارع گواهی شده ، صلاحیت صدور محصول خود و تامین بخشی از تقاضای بازار محصولات آبزی پروری ارگانیک را خواهند داشت .

ارزآوری به کشور نتیجه دیگر این اقدام است . محصولات ارگانیک دارای گواهی ، ضمن افزایش درآمد پرورش دهندگان ، مشکلات مربوط به تجارت محصولات شیلاتی را به دلیل عدم حضور مواد آلاینده در این محصولات مرتفع می کند. مبانی آبزی پروری ارگانیک به شرح زیر است:

نیازمندیهای کلی

• آبزی باید در شرایطی پرورش یابد که نیازمندیهای اساسی فیزیولوژیکی و رفتاری آن را تامین نماید.

• شیوه مدیریت تولید باید به نحوی باشد که سلامت آبزی را حفظ نموده و آسایش آن را تامین نماید.

•به منظور پرهیز از فرار آبزی پرورشی به طبیعت یا ورود آبزیان وحشی به داخل محيط پرورش باید چاره اندیشی های لازم صورت گیرد و از اقدام های مخاطره آمیز پرهیز شود. لذا پرورش آبزی در قفس و محیط های محصور ممنوع است .

• در صورت معرفی آبزیان غیر بومی اعمال مراقبتهای ویژه به منظور جلوگیری از وارد آمدن آسیبهای دائمی به اکوسیستم الزامی است.

غذا

• مواد غذایی باید بر مبنای استاندارد های تولید خوراک ارگانیک دام تولید شود.

• مواد اولیه گیاهی باید از سیستم های ارگانیک کشاورزی تامین شود.

•در تولید غذا برای مصرف در آبزی پروری حداکثر ۲۰ درصد آرد ماهی بکار رفته باشد.

•استفاده از آرد ماهی در جیره غذایی آبزیانی که ماهیخوار نیستند ممنوع است .

•آرد ماهی و روغن ماهی می بایست از ضایعات کارخانجات و یا صید ضمنی ماهیان دریایی و یا ماهیان پرورشی در سیستم ارگانیک تولید شده باشد .

• استفاده از آرد ماهی و روغن ماهی حاصل از صید مستقیم ماهی برای تولید آرد ممنوع است .

• استفاده از رنگها ، هم بندها و آستاگزانتین مصنوعی در تولید خوراک ممنوع است .

• استفاده از آنتی بیوتیک ها ، محرکهای رشد ، ترکیبات اشتها آور و آنتی اکسیدان در تولید خوراک ممنوع است .

• افزودن مواد مکمل در ساخت غذا به استثنا مواد معدنی ، ویتامین ها ، مخمرها و آنزیمهای با منشا گیاهی غیر مجاز است .

• استفاده از مواد اولیه با منشا حیوانات خشکی زی ممنوع است .

• غذادهی باید به نحوی انجام پذیرد که با رفتارهای طبیعی جانور منطبق باشد و غذای تهیه شده نیازمندیهای غذایی جانور برای رشد را فراهم آورد.

محیط زیست

• مزرعه باید به نحوی مدیریت شود که حداکثر استفاده از مواد غذایی به عمل آید و کمترین ضایعات برجای بماند. این اصل با پرورش توام آبزیان و سیستم های گردش آب قابل حصول است .

• جانوران شکارچی بدون استفاده از روشهای مرگ آور باید کنترل شوند.

• تماسی تاسیسات آبرسانی و در تماس مستقیم با آب باید عاری از سرب ، مواد عقیم کننده و مضر به حال ماهی ، انسان و محیط زیست باشد.

تکثیر و منشا مولدین

• استفاده از مولدینی که دستکاری ژنتیکی شده اند و یا تحت تاثیر هورمون قرار گرفته اند ممنوع است.

• نوزاد ابزی باید از مزارع ارگانیک که دارای مجوز هستند تهیه شود . اگر مزارع ارگانیک وجود نداشته باشد، از مزارع در حال گذار باید تامین کردند مشروط به آنکه شرط اول را را دارا بوده و دو سوم از عمر مولدین در شرایط ارگانیک سپری شده باشد.

• تولید مثل باید حتی المقدور در شرایط طبیعی انجام شود .القای تولید ملی مانند قطع پایه چشمی در تکثیر میگو، غیر مجاز است.

مراقبت های بهداشتی

• اصل اول در آبزی پروری ارگانیک پیگیری است . رعایت نکات بهداشتی و ایمنی زیستی برای جلوگیری از انتقال بیماری به مزرعه و یا از مزرعه به محیط الزامی است .

• استفاده از مواد شیمیایی هورمونها و آنتی بیوتیک ها ممنوع است. چنانچه در مواقع ضروری استفاده شود ، محصول نمی تواند به عنوان ارگانیک به بازار عرضه شود.

• استفاده از محرکهای طبیعی رشد و واکسن های طبیعی مجاز است.

• برای کنترل عوامل انگلی استفاده از بر اکسید هیدروژن، کلرید سدیم ، آهک و پرمنگنات پتاسیم آزاد است.

برداشت محصول

• شتن آبزی باید حتی المقدور بدون وارد آمدن استرس به جانور باشد.

• استفاده از شوک الکتریکی ،دی اکسید کربن و … در صورت نیاز بلامانع است.

• قبل از کشتن جانور دمای آب به 4 درجه سانتیگراد کاهش یابد.

• مراکز فرآوری آبزیان ارگانیک باید دارای استانداردهای بین المللی باشند.

تبدیل مزارع پرورشی موجود(گذار)

• مزارع موجود برای تبدیل شدن به مراكز آبزی پروری ارگانیک باید مرحله ای را پشت سر گذارند که به ان گزار Conversionگفته می شود . طول مدت این مرحله در امریکا ۳ سال پیش بینی شده است.

مزراع کشت سنتی یا ارتقا داده شده صلاحیت دریافت گواهی ارگانیک را دارند. چون کشت بر اساس بهره برداری طبیعی از مزارع و غذادهی طبیعی میگوی مورد پرورش و عدم استفاده از مواد شیمیایی یا سایر مواد است.

در این روش از پمپ های هوادهی استفاده نمی شود در نتیجه مصرف انرژی وجود ندارد. ذخیره سازی میگو به صورت طبیعی انجام شده و یا به صورت خیلی محدود به مقدار کم انجام می شود.

در روش ارتقا داده شده از حداقل غذای کمکی استفاده می شود که می توان به جای آن در صورت امکان از غذای ارگانیک با مواد افزودنی ارگانیک استفاده کرد.

در همین زمان می توان با غنی سازی آب استخر با کودهای آلی تولید طبیعی غذا را تشدید کرده و از مصرف غذای کمکی خودداری کرد.

میگو و سایر موجودات پرورش داده شده در استخر ( مثل ماهی ) ارگانیک هستند و با گواهی معتبر ارگانیک می توان آن ها را به بازار عرضه کرد. در میگوی تولیدی به روش علمی گرفتن گواهی ارگانیک ساده نیست و نیاز به به مدت زمان بیشتری دارد .

به این منظور باید منابع مربوط تولید ارگانیک غذای میگو را تامین کرد و روش های محدود کردن انرژی مصرفی و تعویض آب را به کار گرفت . در این بین پرورش دهندگان باید از روش کشت گسترده استفاده کرده و تراکم کشت را کاهش دهند.

با استفاده از کودهای ارگانیک تولید غذای طبیعی در استخر را می توان تشدید کرد. در همین زمان تلاش های زیادی برای تامین مواد افزودنی ارگانیک در داخل کشور باید فراهم شود تا غذای آبزیان پرورشی را به روش ارگانیک تولید کرد.

استفاده از آفت کش های شیمیایی ، داروها و سایر مواد شیمیایی باید متوقف شود. برای اطمینان از عدم آلودگی محیط اطراف استخر و کیفیت مناسب آب و خاک برای تولید میگوهایی سالم و بهداشتی باید مراقبت های لازم را انجام داد.

موانع توسعه آبزی پروری ارگانیک

همانطور که اشاره شد در مقایسه با تولیدات ارگانیک در سایر بخشهای کشاورزی ، آبزی پروری ارگانیک از رشد اندکی برخوردار بوده است اجرای مبانی آبزی پروری ارگانیک انبوهی از سوالات را در پیش روی مزرعه داران و سازمانهای تخصصی قرار می دهد:

• آیا تولید غذای ۱۰۰% ارگانیک امکان پذیر است و در صورت تولید آیا این غذا مناسب خواهد بود؟

• در شرایط امروزی که در بسیاری از کشورها استفاده از آنتی بیوتیکها جز لاینفک آبزی پروری به حساب می آید آیا عدم استفاده از آنها مقدور است ؟

•چگونه می توان استرس و صدمات ناشی از آن را کاهش داد؟

• چه تراکمی برای پرورش و بهترین شرایط زیست آبزی مناسب است و مانع از استرس حانور می شود؟

• مزارع موجود چگونه باید به مزارع ارگانیک تبدیل شوند؟ منابع آبی چگونه تبدیل خواهند گردید؟

•برای حفاظت از عوامل خارجی نظیر بیماری و آلودگی ها، راه حلهایی باید بکار گرفته، شود؟ آیا باید وجود بیماری را پذیرفت ؟

• برای کنترل عوامل شکارچی چه اقداماتی را باید انجام داد؟

• آیا استفاده از آرد ماهی ارگانیک اصلا مفهومی دارد ؟ این اصل چقدر قابل انعطاف است؟

• در مورد کوددهی چه روشهایی را باید به کار گرفت تا حداکثر استفاده از کود به عمل آید ؟ آیا سیستمهای جامع Integrated System تنها راه حل است ؟ و …

در توجیه، ابعاد سوالات فوق با در چند مثال بسنده می کنیم : در حالی که در آبزی پروری ارگانیک کشتن جانوران شکارچی نظیر پرندگان ماهیخوار ممنوع است تنها در آمریکا سالانه بیش از ۵۰۰۰۰ قره غاز ( باکلان ) توسط پرورش دهندگان ماهی کشته می شود .

سایر روشها نظير استفاده از آلات و ادوات دور کننده کارایی لازم را ندارد . ابعاد و شکل مناسب برای نگهداری و پرورش برخی از آبزیان به خوبی شناخته شده است . مثلا در پرورش ماهی آزاد حوضچه مستطیل و نگهداری میگوی مولد استخرهای مدور بهترین شکل است اما این نکته بر ما معلوم نیست که این اشکال اسایش جانور را تامین خواهند نمود.

پرورش برخی آبزیان با انجام دستکاریهای ژنتیکی توجیه پذیراست و در صورت رعایت اصول آبزی پروری ارگانیک پرورش آنها عملا مقدور نخواهد بود. برای مثال به نرزایی در ماهی تیلاپیا می توان اشاره نمود.

مثالهایی از این دست بسیار زیادند که هر یک نکته ابهامی در توسعه آبزی پروری ارگانیک به شمار می روند .از نظر اجرایی نیز موانع مختلفی برای اجرای آبزی پروری ارگانیک وجود داشته و دارد که از بین آنها به موارد زیر می توان اشاره نمود:

تنوع آبزیان پرورشی

تا سال ۲۰۰۰ میلادی تعداد آبزیان پرورشی ۲۰۶ گونه بوده است که در مقایسه با دامپروری تنوع قابل توجهی برخوردار است. نیازهای اکولوژیکی و شرایط پرورشی این گونه ها نیز اغلب متفاوت بوده و سوالات اساسی را پیش روی دست اندرکاران قرار می دهد.

عدم وجود آیین نامه های اجرایی بین المللی

اگر به برخی سازمانهای بین المللی مانند IFOAM ,FAO/WHO شیوه نامه های کلی برای اجرای آبزی پروری ارگانیک را منتشر نموده اندt اما هنوز اختلاف نظرهای اساسی در مبانی و کاربردی بودن این دستورالعملها وجود دارد .

کشورهای مختلفی نظیر آمریکا نیوزیلند و نیز کشورهای حوزه اروپا تهیه دستورالعملهای ملی را بر اساس آیین نامه های بین المللی در دستور کار خود قرار داده اند، لیکن هنوز کمبودهای محسوسی در این آیین نامه ها مشاهده می شود.

برای مثال در امریکا تا سال ۲۰۰۱ میلادی چندین استاندارد ملی پیشنهاد گردید که هیچیک از آنها نهایی و به عنوان استاندارد ملی پذیرفته نشده است. در نیوزیلند ضوابط آبزی پروری ارگانیک از سال ۲۰۰۱ مورد عمل قرار می گیرد.

مراکز بازرسی و صدور گواهینامه ارگانیک

بیش از ۹۰ درصد آبزیان پرورشی در کشورهای در حال توسعه تولید می شود و میزان تولیدات این کشورها سالانه 12/5 درصد افزایش می یابد . ۱۰ درصد باقیمانده نیز در سایر مناطق جغرافیایی ( آمریکا و اروپا و اقیانوسیه) تولید می گردد .

این در حالی است که تقریبا تمامی مراکز بازرسی و صدو رگواهینامه در کشورهای توسعه یافته مستقر هستند. انتظار می رود با توسعه این مراکز و استقرار آنها در مراکز آبزی پروری روند افزایش مراکز آبزی پروری ارگانیک سرعت گیرد.

پیش بینی روند توسعه آبزی پروری ارگانیک

بر اساس ارزیابی انجام شده توسط فائو میزان تولیدات آبزی پروری از حدود ۴۵ میلیون تن در سال ۲۰۰۰ با ۴ برابر افزایش به ۱۹۴ میلیون تن در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید .

سهم آبزی پروری ارگانیک نیز تا سال ۲۰۱۰ سالانه ۳۰ درصد و از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ سالانه ۲۰ درصد و از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ سالانه ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت .

به این ترتیب میزان تولید آبزی پروری ارگانیک با ۲۴۰ برابر افزایش از ۵۰۰۰ تن در سال ۲۰۰۰ به 1/4میلیون تن خواهد رسید که معادل 0.6 درصد کل محصولات آبزی پروری در سال ۲۰۳۰ است .

این ارزیابی بر اساس توان فعلی تولید و در نظر گرفتن بازارهای اروپا ، امریکا ، استراليا ، ژاپن ، نیوزیلند و سنگاپور انجام شده است .

با پاسخ به سوالات اساسی پیش روی این بخش ، تدوین آیین نامه های اجرایی و گسترش مراکز بازرسی و صدور گواهینامه و ارتقای فرهنگ مصرف کنندگان و استقبال هر چه بیشتر بازار از محصولات ارگانیک انتظار می رود روند آبزی پروری ارگانیک نیز تسریع گردد.

آبزی پروری ارگانیک در ایران

دانش آبزی پروری در ایران از قدمت نسبتا کوتاهی برخوردار است و بخش عمده توسعه فعالیتهای تکثیر و پرورش ماهی در طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحقق یافته است .

بر اساس اطلاعات موجود میزان تولید سالانه آبزیان پرورشی در سال ۱۳۵۶ اندکی بیش از ۳۰۰۰ تن بوده است. در حال حاضر مجموع تولیدات زیر بخش آبزی پروری نزدیک به ۸۰۰۰۰ تن است .

سابقه و تجربه نسبتا اندک پرورش آبزیان و نیز نبود تحقیقات کاربردی در زمینه آبزی پروری امکان تطبيق شرایط پرورش آبزیان را با استانداردهای آبزی پروری ارگانیک مشکل می نماید .

سوالاتی که به صورت عمومی برای تحقق مبانی آبزی پروری ارگانیک مطرح گردید در مورد ایران با شدت بیشتری مطرح است و پاسخگویی به آنها مشکل تر خواهد بود . علاوه براین در شرایط کنونی بخش عمده آبزیان پرورشی ایران (بجز میگو ) به بازارهای داخلی عرضه می شود .

با توجه به وضعیت درآمد سرانه،عرضه گسترده محصولات ارگانیک که عموما از قیمت فروش بالاتری نسبت به محصولات عادی برخوردارند، در آینده نزدیک تحقق نخواهد یافت .

بدیهی است با ارتقای فرهنگ عموم مصرف کنندگان به خصوص عده ای که از نظر درآمد در طبقه بالای جامعه قرار می گیرند ، زمینه عرضه داخلی محصولات ارگانیک از جمله آبزیان فراهم خواهد شد.

از سوی دیگر شبه سنتی بودن آبزی پروری در ایران و استفاده از فن آوری نسبتا ساده در آبزی پروری این فرصت را بوجود می آورد که با انجام پاره ای تغییرات در شیوه مدیریت مزارع , تولید آبزیان ارگانیک و در مرحله بعد اجرای سامانه آبزی پروری ارگانیک در مزارع قابل حصول باشد .

در مورد میگو که محصولی با تقاضای نسبتا بالا در بازارهای جهانی ( امریکا ، اروپا و ژاپن ) می باشد ، دور نمای بازار برای فروش میگوی ارگانیک ایران بیش از سایر آبزیان مهیا است .

با در نظر گرفتن این مطلب که شیوه عمومی مدیریت مزارع پرورش و بخش قابل توجهی از مراکز تکثیر میگو با ضوابط بین المللی همخوانی دارد، چنانچه اصلاحاتی در بعضی مراحل فرایند تولید (نظیر ساخت غذا ) انجام گیرد می توان امید وار بود که عرضه میگوی ایران به بازارهای جهانی با نشان ” ارگانیک ” انجام شود که این امر مزایای زیادی برای تولید کنندگان ایرانی به همراه خواهد داشت و قدرت رقابت ایشان در بازارهای بین المللی را افزایش می دهد .

تولید میگوی ارگانیک رویکردی است که اخيرا و با توجه به افزایش تولید میگو و تعدد کشورهای پرورش دهنده با هدف افزایش قدرت رقابت در بازارهای مصرف، مورد توجه برخی تولید کنندگان قرار گرفته است.

ویتنام از جمله این کشورها است که قصد دارد با توسعه آبزی پروری ارگانیک جایگاه خود را در بین سایر رقبا تثبیت نموده و در بحبوبه افت قیمت جهانی میگو بخشی از محصول خود را با قیمت به مراتب بالاتر عرضه می کند. استقبال مصرف کنندگان اروپایی از میگوی ارگانیک موفقیت نسبی این رویکرد را یادآوری مینماید.

معیارهای های آبزی پروری ارگانیک

۱- پیشگیری از وقوع و شیوع بیماری به جای استفاده از دارو در درمان بیماری های ابزیان.

۲-استفاده از گونه های بومی در حد امکان (هنگام استفاده از گونه های غیر بومی Exotic دقت بسیار زیادی باید صورت گیرد.)

3-استفاده از روش های طبیعی پرورش بدون استفاده از هورمون ها و آنتی بیوتیک ها.

۴-استفاده از روش های پرورش چند گونه ای در حد امکان در سامانه های پرورش مناسب.

۵- مراقبت شدید از بروز هر عامل مخاطره آمیز زیست محیطی در جهت جلوگیری از اثرات سوء انها.

۶- یکپارچه سازی مسائل مربوط به کشت طبیعی در مدیریت مزرعه.

۷- تامین کود و غذاهای مصرفی از مراکزی که دارای گواهی نامه ارگانیک می باشند.

۸-استفاده محدود از افزودنی ها در زنجیره تغذیه آبزیان .

۹- پرهیز از استفاده از آفات کشها هرمون های رشد رنگ دهنده ها و غیره .

۱۰- اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از فرار گونه های مورد پرورش به خارج از مزرعه.

۱۱-کمینه کردن استرس و درد ورنج حاصل از صید و برداشت گونه های مورد پرورش.

۱۲-عدم استفاده از کودهای غیرارگانیک .

۱۳ محدود سازی تراکم های ذخیره سازی.