گل مغربی (Oenothera biennis)

نام فارسی: گل مغربی

نام علمی: .Oenothera biennis L

نام فرانسه: Herbe aux anes، Onagre bisannuelle

نام آلمانی: Nachtkerze

نام انگلیسی: Evening primorse، Tree primorse

نام ایتالیایی: Enagra، Enotera

نام عربی: حشیشه الحمار

گل مغربی از تیره اوناگراسه، گیاهی زینتی، ۲ ساله، پوشیده از تار، به ارتفاع ۰.۵ تا ۱.۵ متر و دارای برگ های بزرگ، ساده، متناوب با کناره دندانه دار و موج دار است. گل هایی درشت، قیفی شکل، به رنگ زرد روشن، غالبا معطر و شامل ۴ گلبرگ و ۸ پرچم دارد.

از اختصاصات گل مغربی این است که اولا ۴ پرچم آن دارای میله های بلند تر از بقیه است ثانيا گاسبرگ های آن به خلاف جهت گلبرگ ها، به سمت پایین خمیدگی دارند. ریشه آن نسبتا ضخیم گوشت دار، به رنگ قرمز و قابل مصرف است.

منشا اصلی این گیاه در امریکای شمالی بوده و از آن جا تدریجا به نواحی دیگر انتقال یافته است. چون گل های درشت و زیبای آن در حدود ساعت ۶ بعد از ظهر (هنگام غروب) شکفته می شود و مدتی نیز به همان حالت باقی می ماند از این جهت به گل مغربی موسوم شده است. از دانه این گیاه، روغنی به نام روغن اونا گر (Huile d’ onager) به دست می آورند.

خواص درمانی گل مغربی

• ضد آلرژی
• ضد تصلب شرائین
• ضدالتهاب
• ضدسرطان
• قابض
• ملین
• کاهش دهنده کلسترول
• کاهش دهنده پرفشاری خون
• آرام بخش، مغذی (تأمین کننده ی اسیدهای چرب ضروری بدن) و وازودیلاتور (گشاد کننده رگ ها) است.

ترکیبات شیمیایی گل مغربی

دانه های گیاه گل مغربی حاوی ۱۴ درصد روغن ثابت به نام «اوی نینگ پرایم روزاویل» یا OEP است. این روغن ۵۰ تا ۷۰ درصد سپس لینولئیک اسید و ۷ تا ۱۰ درصد سیس گامالینولنیک اسید (GLA) در خود دارد. گل مغربی در شرایط سنی و آب و هوایی مختلف، دارای مقادیر مختلفی از GLAاست. همچنین در این گیاه ترکیب سیس ۶ و ۹ و ۱۲ اوکتاتری انولیک اسید وجود دارد. ترکیبات دیگر این گیاه شامل مقادیر کمی اولئیک، پالمتیک و استئاریک اسید، استروئیدها، کامپسترول و تاسیتوسترول می باشد.

ترکیبات و اثرات درمانی روغن دانه گیاه

دانه گیاه گل مغربی از تیره اوناگراسه دارای ۱۵ تا ۲۰ درصد روغن قابل استخراج است. جمع آوری آن، چون از طرفی دانه ها در دوران رسیدن میوه کپسولی گیاه دارای مواد روغنی کافی می گردند و از طرفی دیگر چون کپسول ها پس از رسیدن، باز می شوند و دانه ها از آن بیرون ریخته می شوند از این نظر بهره برداری از دانه به منظور استخراج روغن، به سختی صورت می گیرد.

روغن اونا گر، رنگ زرد مایل به سبز دارد و این در صورتی است که در مخلوط دانه های تعداد انواع نارس آن ها، زیاد باشد. این روغن در گرمای ۱۰ درجه می بندد. وزن مخصوص آن در گرمای ۲۰ درجه در حدود ۰.۹۲۳ است ولی به تفاوت، ممکن ست معادل ۰.۰۰۳ یا کم تر و یا زیاد تر از عدد مذکور باشد. اندیس صابونی شدن آن بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ و اندیس ید آن ۱۳۰ تا ۱۶۰ است.

روغن اوناگر مرکب از اسید های آلی مختلف مانند اسید های پالمیتیک معادل ۶.۵ درصد، استئاریک ۱.۵، پالمیتولئیک (ac. palmitole ique)، اولئیک ۱۱ درصد، لینولئیک ۷۲ درصد، آلفا – لینولئیک، گاما – لینولنیک و اسید آزاشیدونیک (ac. arachidonique) است.

وجود توکوفرول ها (tocophe rols) (ایزومرهای α ، β ، γ و δ و در بین آن ها، نوع γ بیش از همه است) که مقاومت نسبی روغن خام را در مقابل اکسید شدن باعث می گردد، در آن مشخص شده است به علاوه دارای استرول های مختلف مانند بتا- سیتوسترول (β- sitosterol) می باشد. لازم است بدانید که، تاکنون عوارضی از مصرف خوراکی روغن گل مغربی دیده نشده است. از سال ۱۹۷۰ این روغن روزانه هزار تن در کشورهای مختلف استفاده می شود که تاکنون هیچ شکایتی از عوارض آن گزارش نشده است.

اثرات فارماکولوژیکی روغن دانه گیاه

ارزش روغن اوناگر ، به علت خاصیت خشک شونده آن (seccativite) و وجود اسید گاما – لینولنیک در آن است. در این روغن، عوامل فراهم آورنده بیوسنتز پروستاگلاندین (prostaglandines) نیز وجود دارد.

آزمایش های اولیه بر روی روغن اوناگر، در مورد تاثیر آن در دستگاه هضم از سال ۱۸۷۹ میلادی آغاز شد و به تدریج این بررسی ادامه پیدا نمود و محقق گردید که این روغن دارای فاکتورهایی است که موجبات تسهیل رشد و نمو را فراهم می سازد که خود باعث می شود مصرف آن در نارسایی تغذیه، توصیه گردد. به علاوه دارای اثر رفع التهاب های مزمن در آرتریت – روماتوئيد (arthrite rhumatoide) می باشد.

مصرف روغن اوناگر در معتادین به مشروبات الکلی در دوران کاهش دادن یا ترک آن و همچنین در دوران مسمومیت از آن، نتایج خوب ظاهر می نماید. روغن اوناگر، در تصلب مغز و نخاع (scle roseen plaque) که در آن، نقاط متعددی از این مراکز، تصلب پیدا می کنند مفید واقع می شود. مقدار مصرف آن در این بیماری، کپسول های محتوی ۴۰۰ میلی گرم روغن، مخلوط با روغن ماهی (Maquerau، Cabillaud …) است.

در استعمال خارج، برای رفع خشکی پوست، مخصوصا خشکی طبقه مالپیگی، می توان از آن به صورت مالیدن بر روی پوست بدن، استفاده به عمل آورد. بررسی های جدید نشان داده است که روغن اوناگر، نتایج قابل توجه در درمان پسوریازیس (psoriasis)، ظاهر می کند و این براثر غیر طبیعی شدن نسبت مواد لازم، جهت بیوسنتز پروستاگلاندین (انواع E و F) پیش می آید.

از روغن اوناگر، جهت درمان بیماری های جلدی مختلف، تهیه فراورده های زیبایی و همچنین برای موارد مختلف در صنعت، استفاده به عمل می آید. مقدار مصرف این روغن جهت درمان دیابت، نارسایی های ناشی از عمل سلول های کبد و غیره، ۱.۲ گرم برحسب هر کیلوگرم وزن توصیه شده است.

در همئوپاتی، تنطور حاصل از گل های گیاه گل مغربی به کار برده می شود. بومیان آمریکای شمالی اعضای هوایی گیاه را به صورت ضماد و به عنوان قرمز کننده پوست و توجه خون به عضوی از بدن (revulsif) برای درمان و رفع آماس غدد لنفاوی و بیماری های غده ای مربوطه، همچنین گل های آن را به عنوان رفع التهاب به کار می برند. پرورش این گیاه امروزه در غالب نواحی معمول است.

نحوه مصرف گل مغربی

فرآورده های مختلفی از روغن گل مغربی در بازار وجود دارند که باید با توجه به نوع دارو از راهنمای آنها استفاده کرد. این محصولات بیشتر مکمل غذایی هستند و می توانند هر روز با مقادیر معینی مصرف شوند. به طور معمول حداکثر میزان استفاده از EPO به عنوان مکمل غذایی روزانه ۴ گرم می باشد که این مقدار حاوی ۳۰۰ تا ۳۶۰ میلی گرم GLA است.

بعضی منابع مصرف روزانه تا ۸ گرم برای بزرگسالان و ۴ گرم برای کودکان را بلامانع میدانند. گرچه بیشتر فرآورده های روغن گل مغربی به صورت خوراکی (کپسول) است، ولی فرآورده های موضعی این گیاه مانند لوسیون، کرم، پماد و روغن های ماساژ نیز، وجود دارد.