وسواس پاکیزگی در کودکان و نظم و ترتیب مشکلات خاص خود را برای والدین ایجاد میکند.
بیشتر والدین از وضعیت بهداشتی فرزندانشان ناراضی اند و دایما در مورد مسایلی نظیر شستن دست و صورت یا تمیز کردن اتاق با آنها در کشمکش هستند؛ اما کودکانی نیز وجود دارند که به وسواس در پاکیزگی دچارند و این مساله، مشکل بزرگی برای والدین و حتی خود کودکان ایجاد می کند.
اگر کودکی دارید که در مورد نحوه چیدن کتاب ها در قفسه تعصب دارد یا از کثیف شدن دست هایش عصبانی می شود، باید بدانید که این جنون می تواند تمام رسوم و قوانین خانه داری را تحت تاثیر خود قرار دهد. بعلاوه، در صورت ادامه چنین تمایلاتی، کودک ممکن است دچار فشارهای روانی شدیدی شود.
برخی مردم، جوانان و بزرگسالان، روزی پنجاه بار دست های خود را می شویند؛ اما باز هم احساس تمیزی نمی کنند. آنها هر چه قدر نگرانتر باشند، بیشتر دست هایشان را می شویند. پسری را برای مشاوره نزد ما آورده بودند که حداقل روزی یک ساعت را صرف چیدن اسباب بازی هایش می کرد. او تمام سربازان و کامیونها را قبل از خواب در محل های خاصشان قرار می داد، سپس پدرش را برای کنترل قفل بودن در خانه و پنجره ها همراهی می کرد. در غیر این صورت، نمی توانست به خواب برود.
نوجوانان، با نظم و ترتیب احساس راحتی بیشتری می کنند و رعایت سلیقه و پاکیزگی بسیار پسندیده است، ولی اهمیت دادن به این موارد، باید در حد معقول و پذیرفته ای باقی بماند.
اگر به نظر می رسد کودک شما در جستجوی کمال است، پیشنهادهای زیر برای شما مفید خواهند بود.
برای رفع وسواس پاکیزگی در کودکان علل وسواس را شرح دهید.
علت نگرانی کودک را در مورد کثیفی ها یا قرار دادن هر چیز سر جایش، به نحوی متناسب با سنش برای او توضیح دهید. می توانید برای کودکان خردسال داستانی تعریف کنید. بدین گونه که در آن قهرمان داستان، هرگاه عصبانی می شود یا کنترل حادثه ای را در زندگی اش از دست می دهد، به شستن مشغول می شود. او آنقدر به این رفتار خود ادامه می دهد که تمام تفریحات خود را از دست می دهد و به دردسر می افتد. برای نمونه، داستان زیر را به کار برید.
روزی از روزها، شوالیه ای زندگی می کرد. او از شوالیه بودنش بسیار مغرور بود اما نگرانی کمی هم داشت. می خواست که بسیار زیبا و خوش لباس به نظر آید، پس شروع به تمیز کردن زره اش کرد روزی شاه، شوالیه ها را به نزد خود فرا خواند و آغاز نبردی را به آنان اعلام کرد. شوالیه داستان ما شروع به برق انداختن زره اش کرد. او در حین برق انداختن و تمیز کردن با خود میگفت که زدودن تمام لكه ها اهمیت زیادی دارد. او چنان مشغول پاک کردن بود که پیغام شاه، مبنی بر آغاز جنگ را فراموش کرد.
وقتی متوجه این موضوع شد، آنقدر غمگین شد که به تمیز کردن پوتین هایش مشغول شد. او تمام وقت خود را به تمیز کردن و برق انداختن سپری کرد و در نتیجه، برای کارهای دیگر وقت نداشت. او حتی مهمانی بزرگ پادشاه را نیز از دست داد.
اگر کودک به اندازه کافی بزرگ است، در مورد این رفتار با او بحث کنید. میزان اهمیتی را که او برای پاکیزگی و نظم و ترتیب قائل می شود، با نگرانی و اضطرابش مرتبط کنید. اگرچه ممکن است فشار عصبی و اضطراب خود را انکار کند؛ اما به تدریج در می یابد که قبل از امتحانات مدرسه یا وقایع پراضطراب دیگر، بیشتر دچار وسواس می شود.
اگر خودتان نیز چنین تمایلاتی دارید، برای کودک توضیح دهید که چگونه گاهی که مضطرب هستید به تمیز کردن قفسه های آشپزخانه یا بازدید درهای خانه می پردازید. به او بگویید که هر دوی شما در این مورد دچار یک مشکل عصبی هستید و باید بکوشید تا به همراه یکدیگر عوض شوید. بکوشید تا نمونه های دیگری از این رفتار را در بین کسانی که می شناسید، تشخیص دهید. مثلا خانم آنت همیشه پس از پارک کردن ماشینش، چندین بار قفل بودن درهای آن را کنترل می کند.
برای رفع وسواس پاکیزگی در کودکان روش های کسب آرامش تدریجی را به کودک بیاموزید.
آرامش عمومی و کنترل اضطراب، به ویژه برای کودکانی که دچار این نوع از عادت عصبی، نظم و ترتیب در کودکان هستند، پراهمیت است. کودک را با یک واژه علامت دهنده نظير «آرام باش» آشنا کنید، زیرا این روش می تواند او را از بروز افکار آزاردهنده، باز دارد.
الگوهای فکری را تغییر دهید.
کودکی که دچار افکار آزاردهنده است معمولا تصورات نادرستی از محیط دارد و دايما آنها را نزد خود تکرار می کند.
تصورات نادرست را تصحیح کنید. از کودک بپرسید که چرا در نظر او ردیف شدن اشیا بر روی میزش اهمیت دارد. ممکن است برای آنکه این احساس خصوصی را با شما در میان بگذارد، متحمل تلاش فراوانی شوید. ممکن است کودک اعتقاد داشته باشد که این کار در موفقیت او نقش زیادی دارد.
برای مثال، ممکن است فکر کند که اگر اشیا را به آن شکل نچیند، امتحان ریاضی اش را خراب خواهد کرد. به مواردی اشاره کنید که با وجود مرتب بودن میز کارش، نمره ریاضی اش خوب نشده است.
با عقاید نادرست کودک بجنگید. در مجموعه ای از بحثها، کودک را مجبور کنید تا فهرستی را از افکارش در مورد پاکیزگی و نظم و ترتیب تهیه کند. به او کمک کنید تا به نادرستی افکارش پی ببرد.
به همراه یکدیگر، چند جمله مثبت طرح کنید تا تصورات نادرست او را خنثی کند و از کودک بخواهید آنها را نزد خود تکرار کند. برای مثال، یک کثیفی کوچک برای من زیانی ندارد، بعدا هم می تونم دستم رو بشویم، یا، ارتباطی بین مرتب بودن اتاقم و سالم رسیدن به مدرسه وجود نداره.
جملات خنثی کننده را تمرین کنید. کودک را تشویق کنید تا هرگاه که نیاز به شستشو یا مرتب کردن احساس کرد، در آغاز با صدای بلند و سپس آرامتر، آن جملات را تکرار کند. مانند این جمله: «من برای این امتحان خیلی درس خوانده ام. من درسم رو بلدم. تو چهار امتحان قبلی ام هم نمره هام خوب شده اند. مرتب کردن میز کارم تاثیری بر نمره ام نداره.»
برای رفع وسواس پاکیزگی در کودکان باید کودک را به برخی به هم ریختگی ها عادت دهید.
حقیقت جالبی که در غلبه بر عادت های مشغول کننده ذهن وجود دارد این است که از شستشو و مرتب کردن بیش از حد جلوگیری کرده، حتی به هم ریختگی ها را بیشتر کنید. اگرچه کودک، در ابتدا موضوع را جالب تلقی می کند؛ اما ممکن است قبول آن برایش بسیار سخت باشد. هدف شما، کمک به او برای احساس راحتی بیشتر است.
فهرستی از اعمالی که می خواهید کودکتان آنها را کمتر انجام دهد، تهیه کنید. برای مثال، مدادهای تراشیده را در یک خط منظم روی میز تحریر نچیند یا لباس هایش را در طول روز چندین بار عوض نکند.
فهرستی از اعمالی که می خواهید کودکتان آنها را بیشتر انجام دهد، تهیه کنید. این فهرست می تواند شامل، رها کردن لوازم التحریر روی میز بدون هر گونه نظم و یا کثیف کردن لباس ها از عمد و عوض نکردن آنها باشد. فهرست را به تدریج به تمام اعمالی که کودک را می آزارد، افزایش دهید. او باید تا رفع این احساس نسبت به اعمال فهرست شده، آنها را به طور مداوم انجام دهد.
یک صلح عاقلانه ایجاد کنید.
وقتی کودک خود را آرامتر و با ذهنی بدون تشویش می بینید، او را تحسین کنید و به خاطر وضعیت فکری جدیدش به او پاداش دهید. فهرستی از رفتارهای سالم و عاقلانه را تدوین کنید: برای نمونه، مرتب کردن اتاق دوبار در هفته به جای دوبار در روز؛ شستن دست ها قبل از هر وعده غذا به جای ده بار در روز.
از افراد متخصص کمک بگیرید.
اگر عادت باقی ماند یا حتی بدتر شد، به کمک افراد حرفه ای و متخصص نیازمندید. پاکیزگی و انضباط ناشی از وسواس، می توانند نشانه مشکلات احساسی و روانی جدی باشند.